Keşfü'z-Zunûn
Katib Çelebi’nin Arapça yazdığı bibliyografya(kaynakça) eseridir. Bilimler hakkında ansiklopedik bilgiler de vardır. İlk adı Kitâbü İcmâli’l-fuśûl ve’l-ebvâb fî tertîbi’l-'ulûm ve esmâ'i’l-kitâb’dır. Yazarı tarafından bazı Eklemelerden sonra Keşfü’ž-žunûn an esâmi’l-kütüb ve’l-fünûn isim değişikliği yapılır. Çoğunlukla Arapça literatürle ilgili içerğie sahip olmakla birlikte Farsça ve Türkçe de konu edilmiştir. Katib Çelebi Halep sahaflarında başladığı araştırmalarını çeşitli şehirlerde sahaf ve kütüphaneleri gezerek 20 yılda tamamlamıştır. Kitabın 1653 civarında tamamlandığı düşünülmektedir. Eserler alfabetik sıraya göre düzenlenmiştir. Müelliflerin ölüm ve eserlerin telif tarihleri, eserlerin başlangıç cümleleri, bir kitabın bab ve fasılları hakkında bilgiler de verilmiştir. 15.000’e yakın kitap ve risale, 10.000 kadar yazar, 300’ü aşkın ilim dalı hakkında bilgi Verilmektedir. Katib Çelebi’nin kitabı yazarken bazı kaynakçalardan yararlanmıştır. Bunlar arasında: İbnü’n-Nedîm’in el-Fihrist’i, İbnü’l-Kıftî’nin İħbârü’l-ulemâı, Taşköprizâde’nin Miftâĥu’s-saâde’si, İbn Haldûn’un Muķaddime’si, Sübkî’nin Tabaķāt’ı ve İbn Hallikân’ın Vefeyâtü’l-ayân’ı başta gelmektedir.
Kaynakça
- Orhan Şaik Gökyay, Kâtip Çelebi: Yaşamı, Kişiliği ve Yapıtlarından Seçmeler, Ankara 1982, s. 32-33, 331-383
- TDV. İslam Ansiklopedisi, Keşfüz-Zünun Maddesi
- Kutluer, İlhan : Kâtip Çelebi ve Bilimler : Keşfü’z-Zunûn’un Mukaddimesinde “el-İlm” Kavramı
- Kitap hakkında kaynakça, TBMM