1981 İspanyol darbe girişimi sayfasının kaynağını görüntüle

{{Savaş bilgi kutusu
|çatışma=1981 İspanyol darbe girişimi
|parçası=[[İspanya'da demokrasiye geçiş süreci]]nin parçası
|resim=Antonio Tejero.jpg
|başlık=[[Antonio Tejero]] baskın sırasında meclis kürsüsünde
|tarih=23-24 Şubat 1981
|yer=[[Madrid]] ve [[Valensiya]]|sonuç=Darbe başarısız oldu
* İspanya'da [[İspanya Anayasası|anayasal düzen]] korundu
* [[İspanya Silahlı Kuvvetleri|İspanya Silahlı Kuvvetleri'nin]] on iki mensubu, on yedi jandarma ve bir sivil [[Askerî darbe|askeri isyan]] suçundan Yüksek Askeri Divan tarafından hapis cezasına çarptırıldı
* [[Leopoldo Calvo Sotelo]] başarılı bir şekilde [[İspanya başbakanı]] olarak yemin ederek göre başladı
* Demokrasi İspanya'da önce geçici, sonra kalıcı olarak tesis edildi|savaşan1={{Bayraksimge|İspanya}} [[İspanya|İspanya Krallığı]]
* [[Dosya:Escudo Oficial Guardia Civil.svg|20px]] [[Guardia Civil|Jandarma]] <small>(ana kol)</small>
* [[Dosya:FAS-ESP.svg|20px]] [[İspanya Silahlı Kuvvetleri]] <small>(Valensiya Komtanlığı hariç tüm birimler)</small>
* [[Dosya:Logotipo del Cuerpo Nacional de Policía de España.svg|20px]] [[Cuerpo Nacional de Policía|Ulusal Polis Teşkilatı]]
* CESID
''Destekçiler:''<br>{{bayraksimge|European Union}} [[Avrupa Ekonomik Topluluğu|AET]]<br>{{bayraksimge|NATO}} [[NATO]]<br>{{Bayraksimge|Amerika Birleşik Devletleri}} [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]<br>{{Bayraksimge|Birleşik Krallık}} [[Birleşik Krallık]]|savaşan2=[[Dosya:Flag of Spain (1945–1977).svg|20px]] Neo-[[Franco İspanyası|Francoist]] jandarmalar ve Silahlı Kuvvetler mensupları<br>
* [[Dosya:Coat of Arms of the Former 3rd Spanish Military Region (Until 1984).svg|20px]] Valensiya Genel Kurmaylığı
* [[Dosya:Escudo Oficial Guardia Civil.svg|20px]] [[Guardia Civil|Jandarma]] <small>(asiler)</small>
|komutan1={{flagicon image|Estandarte Real de España.svg}} [[I. Juan Carlos]]<br>{{Bayraksimge|İspanya}} [[Adolfo Suárez]]<br>{{Bayraksimge|İspanya}} [[Leopoldo Calvo-Sotelo]]<br>{{Bayraksimge|İspanya}} [[Felipe González]]<br>{{Bayraksimge|İspanya}} [[Manuel Gutiérrez Mellado]]<br>{{Bayraksimge|İspanya}} Guillermo Quintana Lacaci<br>{{Bayraksimge|İspanya}} [[Landelino Lavilla Alsina|Landelino Lavilla]]
|komutan2={{flagicon image|Flag of Spain (1945–1977).svg}} [[Antonio Tejero]]<br>{{flagicon image|Flag of Spain (1945–1977).svg}}  [[Jaime Milans del Bosch]]<br>{{flagicon image|Flag of Spain (1945–1977).svg}}  [[Alfonso Armada]]
|güç1=İsyancilar hariç bütün İspanya ordusu ve polis birlikleri
|güç2=1,800 kişi (Valensiya'da)<br>200 [[Guardia Civil|Jandarma]] (Madrid'de)<br>Düzinelerce [[tank]] ve diğer askeri araçlar
|kayıp1=Yok
|kayıp2=Yok
}}

'''1981 İspanyol darbe girişimi''' (İspanyolca: ''Intento de Golpe de Estado de España de 1981''), İspanya'da '''23-F''' ve '''Tejerazo''' olarak da bilinen, 23 Şubat 1981'de [[İspanya|İspanya'da]] yaşanmış bir [[Askerî darbe|darbe]] girişimidir. Yarbay [[Antonio Tejero]], [[İspanya başbakanları listesi|Başbakan'ın]] seçileceği oylama sırasında 200 silahlı [[Guardia Civil|jandarma]] ile [[Temsilciler Kongresi (İspanya)|Milletvekilleri Kongresi'ni]] bastı. Askerler, parlamenterleri ve bakanları 18 saat boyunca rehin tuttu, bu sırada Kral [[I. Juan Carlos]], darbeyi televizyonda çıkıp kınadı, hukukun üstünlüğü ve demokratik hükûmetin devamını istedi. Ateş edilmiş olsa da, rehineciler ertesi sabah kimseyi öldürmeden teslim oldu.

== Arka plan ==
Darbe girişimi, [[İspanya'da demokrasiye geçiş süreci|İspanya'nın demokrasiye geçişiyle]] bağlantılıydı. Dört faktör, iktidardaki muhafazakâr parti koalisyonun Demokratik Merkez Birliği'nin durduramadığı gerilimler yarattı:

* ekonomik krizden kaynaklanan neredeyse %20 [[işsizlik]], [[sermaye kaçışı]] ve %16 [[enflasyon]],
* İspanyol bölgeleriyle güç paylaşımında zorluk,
* Bask terörist grup [[ETA|ETA'nın]] artan şiddeti,
* yeni kurulan demokrasiye karşı İspanyol Silahlı Kuvvetleri içindeki muhalefet.

Ordudaki ilk rahatsızlık belirtileri Nisan 1977'de ortaya çıktı. Amiral Pita da Veiga [[İspanya Donanması|Donanma]] komutanlığından istifa etti ve Ordu Üst Kurulunu kurdu. Bu, Da Veiga'nın neo-faşist teröristler tarafından [[1977 Atocha Katliamı|Atocha katliamının]] gerçekleştirilmesinin ardından 9 Nisan 1977'de [[İspanya Komünist Partisi|İspanya Komünist Partisi'nin]] (PCE) yasallaştırılmasına karşı çıkmasının bir sonucuydu. Kasım 1978'de Galaksia Harekâtı askerî darbesi durduruldu. Darbe girişimini lideri Yarbay [[Antonio Tejero]], yedi ay hapse mahkûm edildi.

Ordu ve aşırı sağı içinde kışkırtıcı fikirler artarken, hükûmet on yılın başında ciddi bir krizle karşı karşıya kaldı ve 1980 yılında hükûmetin konumu giderek daha savunulamaz hale geldi. Bu sırada yaşanmış bazı önemli olaylar arasında Kültür Bakanı [[:es:Manuel Clavero Arévalo|Manuel Clavero Arévalo'nun]] 15 Ocak'taki istifası; hükûmetin 3 Mayıs'ta yeniden yapılandırılması; 28 Mayıs - 30 Mayıs tarihleri arasında [[İspanyol Sosyalist İşçi Partisi]] (PSOE) tarafından taşınan [[Adolfo Suárez|Adolfo Suarez'e]] karşı [[güven oylaması]]; 22 Temmuz'da Başkan Yardımcısı Fernando Abril Martorell'in istifası ve buna bağlı olarak Eylül ayında kabinenin yeniden kurulması; ve Suárez tarafından desteklenen merkez parlamento grubun alternatif başkan adayı [[:es:Miguel Herrero Rodríguez de Miñón|Miguel Herrero Rodríguez de Miñón'un]] Ekim ayında seçilmesi.

Suárez'in kendi partisinin merkezinde giderek artan zayıflık, 29 Ocak 1981'de başbakan ve UCD başkanı olarak televizyonda istifa etmesine yol açtı. 1 Şubat'ta [[:es:Colectivo Almendros|"Almendros Kolektifi"]] aşırı sağ ''El Alcázar'' gazetesinde açıkça isyanı teşvik eden bir makale yayınladı. Bu gazete aralarında [[Luis Carrero Blanco|Luis Carrero Blanco'nun]] Başbakanlık halefi [[Carlos Arias Navarro]] ve Frankocu parti Fuerza Nueva'nın lideri Blas Piñar'ın da bulunduğu ''Búnker'' radikal grubunun sözcülüğünü yapmaktadır.

2 ve 4 Şubat tarihleri arasında Kral ve Kraliçe [[Guernica|Guernica'ya]] gitti. Burada ayrılıkçı Bask partisi [[Herri Batasuna|Herri Batasuna'nın]] milletvekilleri onları çeşitli olaylarda tezahüratlar ve yuhalamalarla karşıladığı. 6 Şubat'ta birkaç gün önce kaçırılmış, Lemoiz nükleer projesinde çalışan, Ryan adlı bir mühendis öldürüldü. Bu arada, kaçırılmasının ardından sanayici Luis Suñer hakkında bir daha haber alınamadı.

Bu gerilimin tırmandığı bu atmosferde Suárez'in halefini seçme süreci başladı. 6 ve 9 Şubat tarihleri arasında [[Mallorca|Mayorka'daki]] 2. UCD kongresi partinin çözülme sürecinde olduğunu açıkça ortaya koydu ve Agustín Rodríguez Sahagún geçici başbakan seçildi. 10 Şubat'ta [[Leopoldo Calvo-Sotelo|Leopoldo Calvo Sotelo]] başbakanlığa aday gösterildi.

== Siyasi patlama noktası ==
Gerginlik Bask milliyetçi hareketi [[ETA]]'nın üyesi Jose Ignacio Arregui'nin [[Carabanchel]] mahallesinde işkence görüp öldüğü haberinin gelmesi ile 13 Şubat günü zirveye ulaştı. Arregui 10 gün boyunca Emniyet Genel Müdürlüğü'nde ''(Dirección Genelral de Seguridad)'' tutulmuş ve kimseyle görüştürülmemişti. Bunu, Bask bölgesinde genel bir grev ve Kongrede muhalif parlamento grupları arasında acımasız bir tartışma izledi. Hükûmet daha sonra çeşitli polis şeflerini görevden alırken, İçişleri Bakanlığı'nda işkencecilerle dayanışma kapsamında istifa edenler oldu. ''El Alcázar'' gazetesi hükûmetin eylemlerini durdurulması gereken bir zayıflık olarak değerlendirdi.

Bu olağanüstü arka plana karşı, 18 Şubat'ta Calvo Sotelo kabine önerisini sundu, ancak ayın 20'sindeki kongre oylamasında başbakan seçilebilmesi için gerekli çoğunluğa ulaşamadı, bu nedenle 23'üne yeni bir oylama planlandı: komplocuların darbe girişimi için seçtiği gün. Planlandığı gibi, darbe, Tejero ve General Jaime Milans del Bosch'un baş kışkırtıcıları olmasını gerektirecek ve Kral I. Juan Carlos'un sırdaşı General Alfonso Armada küçük bir rol oynanacaktı.

== Darbe ==
[[Dosya:Museo_de_Unidades_Acorazadas_de_El_Goloso_(8617099554).jpg|küçükresim|upright=1.36| 23 Şubat 1981 darbe girişimi sırasında Mareşal Jaime Milans del Bosch tarafından [[Valensiya]] sokaklarına çıkartılan İspanyol Ordusu'nun [[M47 Patton]] tanklarından biri. ]]

=== Milletvekilleri Kongresine Saldırı ===
[[Dosya:Congreso_de_los_diputados,_disparos_del_techo,_Madrid,_España,_2015_09.JPG|küçükresim|upright=0.91| Genel Kurulun tavanındaki mermi izleri.]]
Birçok [[Televisión Española|TVE]] kanalı kameramanı ve teknisyeni olayın yaklaşık yarım saatini çekerek dünyaya darbe girişiminin görsel-işitsel kaydını sağladı (ki bu olaylar sona erdikten birkaç saat sonra yayınlanacaktır). Dahası, özel radyo istasyonu SER'in üyeleri Milletvekilleri Kongresi'ndeki açık mikrofonlardan canlı yayına devam ettiler, bu da olaylar geliştikçe halkın gelişmeleri radyodan takip edebileceği anlamına geliyordu. Bu nedenle, bu tarih bazen "Transistörlü Radyoların Gecesi" (''La noche de los transistores'') olarak hatırlanır.

18:00'de [[Leopoldo Calvo-Sotelo|Leopoldo Calvo-Sotelo'nun]] [[İspanya başbakanı|Başbakan]] olarak yemin etmesi (''investidura'') seçimi [[Temsilciler Kongresi (İspanya)|Milletvekilleri Kongresi'nde]] yoklama başladı. 18:23'te, Sosyalist parti milletvekili Manuel Núñez Encabo oy kullanmak için ayağa kalkarken, Yarbay [[Antonio Tejero]] liderliğindeki ve hafif makineli tüfeklerle silahlanmış 200 [[Guardia Civil|jandarma]] kongre odalarına girdi. Tejero hemen meclis başkanın yerine geçti ve "''¡Quieto todo el mundo!'' " ("Kimse kıpırdamasın!") diye bağırdı, herkese yere yatması emredildi.

En yüksek rütbeli askeri yetkili olarak Genelkurmay Başkanı (ve Başbakan Yardımcısı ) Manuel Gutiérrez Mellado verilen emre uymadı, Tejero ile yüzleşerek ona silahı bırakmasını emretti.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.youtube.com/watch?v=L2JkOCPobno&t=16m25s | başlık = 23F los pinchazos del golpe | erişimtarihi = 5 Ekim 2017 | tarih = 11 Aralık 2013 | yayıncı = [[YouTube]] | arşivurl = https://web.archive.org/web/20191020090053/https://www.youtube.com/watch?v=L2JkOCPobno&t=16m25s | arşivtarihi = 20 Ekim 2019 | ölüurl = hayır }}</ref> Tejero havaya ateş edene kadar birkaç jandarmayla kısa bir süre sürtüşen eski Başbakan [[Adolfo Suárez|Adolfo Suarez]], Gutiérrez Mellado'ya katılmak için harekete geçti. Bunu saldırganların açtığı sürekli makineli tüfek ateşi takip etti. (Mermiler, meclisin üst galerisindeki bazı ziyaretçileri yaraladı). Kararlı bir şekilde elleri belinde duran 68 yaşındaki General Gutiérrez Mellado, Tejero onu başarısızlıkla yere düşürmeye çalıştıktan sonra bile oturmayı reddetti. Yüzleşme Tejero'nun kürsüye, Gutiérrez Mellado'nun da sandalyesine geri dönmesiyle sona erdi.

Birkaç dakika sonra tüm milletvekilleri kendi kongre koltuklarına geri döndü. Jandarma komutanı Jesús Muñecas Aguilar, meclis başkanı kürsüsüne gitti, sessizlik istedi ve mevcut herkesin "yetkili askeri otoritenin" gelişini bekleyeceğini açıkladı.

19:35'te Başbakan Suárez ayağa kalktı ve komutanlarla konuşmak istedi. Buna karşılık birkaç el ateş edildi ve bir jandarma, makineli tüfeğini milletvekillerinin koltuklarına doğrultarak susmalarını istedi. Saldırganlardan biri "Bay Suárez, koltuğunuzda kalın!" diye emretti. Suárez cevap verecekken başkası " ''Se siente, coño!'' " ("Otur, lanet olsun!") diye bağırdı''.'' (Tarihsel olarak, bu ifade Teğmen Ramos Rueda olmasına rağmen Yarbay Tejero'ya atfedilir.) Sonunda Tejero, Suárez'i kolundan tuttu ve zorla meclisin dışındaki bir odaya götürdü. Suárez Tejero'nun "bu deliliği" açıklamasını istediğinde; Tejero'nun tek yanıtı "''¡todo por España!''" ("Her şey İspanya için!") oldu. Suárez, Başbakan ("hükûmet başkanı") olarak yetkisini belirterek baskı yaptığında Tejero, "''Tú ya no eres presidente de nada!''" ("Artık hiçbir şeyin başkanı değilsin!") diye cevap verdi.

Kısa bir süre sonra, beş parlamento milletvekilleri diğerlerinden ayrıldı: Başbakan Suárez; muhalefet lideri [[Felipe González|Felipe González Márquez]] ve yardımcısı Alfonso Guerra González; [[İspanya Komünist Partisi|Komünist Parti]] lideri [[Santiago Carrillo]]; ve Savunma Bakanı Agustin Rodriguez Sahagun. İsyancılar hem yasama hem de yürütme makamlarını esir alarak, yeni bir siyasi düzeni gerektirecek bir güç boşluğu yaratmayı umuyordu.

Hemen hemen aynı anda, Üçüncü Ordu komutanı Mareşal Jaime Milans del Bosch, [[Valensiya|Valensiya'da]] isyan ederek darbeyi katıldı. Diğer üst düzey ordu mensuplarını onun gibi darbeyi desteklemeye ikna etmek için tankların sokaklara çıkmasını emretti ve genel olağanüstü hâl ilan etti. O akşam saat 21:00'de, İçişleri Bakanlığı, Kral I. Juan Carlos'un talimatları uyarınca, devletin Askeri Genelkurmay Meclisi (''Junta de Jefes del Estado Mayor'') ile iş birliği yapması için çeşitli bakanlıkların müsteşarlıklarından oluşan geçici bir hükûmetin kurulacağını duyurdu.

Darbe şiddetle [[Avrupa Ekonomik Topluluğu|AET]] üyesi ülkeler tarafından kınandı, özellikle İspanya üyelik için ön müzakere sürecinde olduğu için (nihayetinde 1986 yılında katıldı). Birleşik Krallık Başbakanı [[Margaret Thatcher]] darbeyi "terör eylemi" olarak nitelendirdi.

Bu arada, bir başka isyancı general Torres Rojas, General Juste'i ordunun ''Brunete'' birliklerinin başındaki General Juste'yi görevden alma girişiminde başarısız oldu, bu da Torres Rojas'ın Madrid'de olayların gelişimi hakkındaki bilgilerin birinci elden kontrol etmek amacıyla Devlet radyo ve televizyonunun merkezleri de dahil olmak üzere bazı önemli stratejik noktaları kontrol etme planından vazgeçmesine neden oldu.

=== Armada'nın yumuşak darbesi ===
Başlangıçta, darbenin komplocularından biri olan Armada, "daha hafif" bir hareket tarzını savunmuştu ve daha sonra bunu uyguladı. Kraliyet ikametgâhı olan [[Zarzuela Sarayı|Zarzuela Sarayı'na]] giden Armada, krala bir takas teklif etti: Kral, Tejero'yu ve destekçilerini yatıştırma umuduyla demokratik yollarla seçilen hükûmet yerine yeni bir "kurtuluş hükûmeti"ne başkanlık edecekti. Böylece komplocuların talep ettiği tam askeri diktatörlüğe dönüş engellenmiş olacaktı.

Ancak Kral, gece yarısından kısa bir süre önce Milletvekilleri Kongresi'ne giren ve Kral'ın hükûmetin liderliğini üstlenmesini emrettiğini iddia eden Armada'yla görüşmeyi reddetti. Armada, Tejero'nun beklediği "yetkili askeri otorite" olmadığı için, Armada'nın iddialarını "Generalim, bunun için Kongre'ye saldırmadım" diyerek reddetti ve bundan sonra onu görmezden geldi.

=== Valensiya'nın askeri işgali ===
Doğu İspanya'da eş zamanlı bir isyan patladı.<ref name="tampatimes">{{Haber kaynağı|url=https://www.newspapers.com/image/334105111/?terms=%221981%2BSpanish%2BCoup%2Battempt%22|başlık=Spanish Coup Attempt Ends in Failure|erişimtarihi=22 Şubat 2020|ajans=UPI|tarih=24 Şubat 1981|sayı=Vol. 89, No.15|sayfa=2–A|yayıncı=The Tampa Times|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200828194652/https://www.newspapers.com/image/334105111/?terms=%221981%2BSpanish%2BCoup%2Battempt%22|arşivtarihi=28 Ağustos 2020|ölüurl=hayır}}</ref> Tejero'nun Kongre'nin kontrolünü ele geçirmesinden kısa bir süre sonra, Üçüncü Ordu Komutanı Jaime Milans del Bosch, darbenin [[Valensiya|Valensiya'daki]] kısmını gerçekleştirdi. Motorize Birlikler'den 2.000 adam ve elli tankın yanı sıra Valensiya limanındaki birlikleri sokaklara ve şehir merkezine yerleştirerek Belediye Binası'nı (''Ayuntamiento'') ve Valensiya adliye mahkemesi binasını (''Las cortes valencianas'') işgal etti. Turia Harekâtı olarak bilinen isyan, diğer orduların darbeye karışması için anahtar olarak kabul edildi. 19:00'a kadar Valensiya radyo istasyonları, diğerlerinin askerî eylemlerini onaylamasını ümit eden Milans del Bosch tarafından ilan edilen olağanüstü hâl duyurusuna başladı. Gece olana kadar Valensiya, Bétera ve Paterna kışlalarından çağrılan diğer birliklerle ve zırhlı askeri araçlarla çevrelendi. Polis keskin nişancıları çatılara yerleştirildi, hoparlörlerde askeri marşlar çalındı ve vatandaşlara sokağa çıkma yasağı uygulandı. Manises hava üssündeki komutanı darbeye desteğe ikna etmek için bir zırhlı araç konvoyu gönderildi; ancak, üsden sorumlu 11. Hava Birlik komutanı albay sadece uymayı reddetmekle kalmadı, Milans del Bosch tarafından gönderilen tanklara karşı havadan yere füzelerle yüklü (motorlarının çalışmakta olduğunu iddia ettiği) silahlı iki savaş uçağı kaldırmakla tehdidinde bulundu, böylece gelen güçleri geri çekilmeye zorladı. Bu aksilik Madrid darbesinin yaklaşmakta olan başarısızlığını işaretiydi.

=== Juan Carlos'un inkarı ===
Kral Juan Carlos darbeyi desteklemeyi reddetti. Kral, çalışanları ile uzun süren tartışmalardan sonra, askeri liderlerinin kendisine ve Anayasa'ya bağlılığına ikna oldu. Ayrıca, o akşam saat 22:00'den önce İspanya'nın içinde ve dışındaki ulusal yayın istasyonları aracılığıyla barış çağrısı yapan kısa bir konuşma yapan [[Generalitat de Catalunya|Katalonya özerk hükûmetinin]] başkanı Jordi Pujol'un tutumunu da göz önüne aldı. 24 Şubat sabahı saat 1:00'e kadar Kongre dışında temsili hükûmeti ile General Armada arasında müzakereler gerçekleştirildi. General görüşmelerden sonra darbenin planlanmasına katıldığı şüphesiyle görevinden alındı.

24 Şubat 1:14'te, İspanya Kralı en yüksek İspanyol askeri rütbesi olan Silahlı Kuvvetler Genel Komutanı (''Capitán General de los Ejércitos'') üniformasını giyerek televizyona çıktı ve darbeye ve onun kışkırtıcılarına karşı çıktığını ve, İspanyol Anayasası'nı savunduğunu ve Milans del Bosch'un yetkisini reddettiğini açıkladı. Dedi ki:

İspanyol halkına açık ve kararlı bir şekilde sesleniyorum:

Bu olağanüstü durum karşısında sakin kalmanızı ve bana güvenmenizi istiyorum ve şu anda Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri komutanlarına şu emri veriyorum:

Mecliste yaşanan olaylara istinaden ve herhangi bir yanlış anlaşılmayı önlemek adına, Sivil Otoriteler ve Genelkurmay Başkanlığına kanunlar çerçevesinde anayasal düzeni koruma yetkisi verdiğimi an itibarıyla onaylıyorum.

Eğer herhangi bir askerî müdahale gerekirse Genelkurmay Başkanlığının onayı alınmalı.

Kraliyet, ulusun bütünlüğü ve ebediyetinin sembolü, İspanyol halkının referandumda oyalayarak seçtiği Anayasa'nın gereği olan demokratik süreçleri güç kullanarak durdurmaya çalışan herhangi bir girişim veya tutuma, herhangi bir şekilde müsamaha göstermeyecektir.

O andan itibaren darbenin başarısız olduğu anlaşıldı. Milletvekili [[Javier Solana]], Tejero'yu General Sáenz de Santamaría'nın getirdiği kongredeki rehine krizini şiddetle kınayan ''[[El País]]'' gazetesinin özel bir sayısını okuduğunu görünce, darbenin başarısız olduğunu anladığını söyledi.<ref name="mclaren-210">McLaren, Lauren (2008). ''Constructing democracy in Southern Europe: a comparative analysis of Italy, Spain, and Turkey.'' Routledge. p. 210. {{ISBN|978-0-415-43819-3}}.</ref> Bundan sonra yalnız kalan ve izole edilen Milans del Bosch, o sabah 5:00'te planlarını terk etti ve tutuklandı. [[Savaş üniforması|Askeri kamuflajlı]] jandarmalar, kaçmak için birinci kat penceresinden atlamaya çalıştı. Ön kapıdan kaçan diğerleri gece boyunca binayı çevreleyen subayların kollarına doğru koştu. Milletvekilleri o sabah kurtarıldıktan sonra "Çok Yaşa Özgürlük" diye bağırarak tek tek dışarı çıktılar.<ref name="niteordeal">{{Haber kaynağı|url=https://www.newspapers.com/image/207278694/?terms=%221981%2BSpanish%2BCoup%2Battempt%22|başlık=Spanish Coup Attempt Fails|erişimtarihi=23 Şubat 2020|ajans=AP|tarih=24 Şubat 1981|sayı=Vol.140, No.73|sayfa=1|yayıncı=Iowa City Press–Citizen|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200828182139/https://www.newspapers.com/image/207278694/?terms=%221981%2BSpanish%2BCoup%2Battempt%22|arşivtarihi=28 Ağustos 2020|ölüurl=hayır}}</ref> Tejero 24 Şubat'ta öğlene kadar direndi ve Kongre binasının dışında tutuklandı.

Olay [[Warner Bros.]] tarafından ''23F'' (darbenin gerçekleştiği 23 Şubat'tın İspanyolca isimlendirmesi) adında bir sinema filmi hâline getirildi. ''[[Variety (dergi)|Variety]]'' köşe yazarı Jonathan Holland, filmin dönem detayının iyi olduğunu, ancak filmin resmi olarak onaylanan versiyonu izlediğini ve gerçekte olanları derinlemesine göstermediğini söyledi.<ref name="movievariet">{{Web kaynağı | url = https://variety.com/2011/film/reviews/23-f-1117944762/ | başlık = 23–F | erişimtarihi = 27 Şubat 2020 | tarih = 4 Mart 2011 | çalışma = variety.com | yayıncı = Variety Media | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200227193253/https://variety.com/2011/film/reviews/23-f-1117944762/ | arşivtarihi = 27 Şubat 2020 | ölüurl = hayır }}</ref>

== Miras ==
[[Dosya:23F_2011.jpg|küçükresim|upright=1.36| Başarısız darbe sırasında rehin alınan milletvekilleri ve hükûmet yetkilileri 23 Şubat 2011'de olayın 30. yılını kutladılar.]]
Olayların ilk sonucu, başarısız darbeden sonra bir kurum olarak Monarşinin halkın ve politik sınıfın gözünde ezici meşruiyet kazanmasıydı. Uzun vadede darbenin başarısızlığı, Franco ideolojisi taraftarlarının İspanya'nın bir demokrasi olarak geleceğini yok etme ve faşist totaliter fikirlerini ulus üzerinde uygulamadaki son ciddi girişimi olarak görülebilir.

Campamento davası (''juicio de Campamento)'' olarak bilinen davada Yüksek Askeri Divanı, Miláns del Bosch, Alfonso Armada ve Antonio Tejero Molina'yi darbenin baş aktörleri olarak otuz yıl hapis cezasına çarptırdı. Sonunda, yaklaşık 300 sanıktan otuz kişi darbeye dahil oldukları için hüküm giyecekti.<ref name="mclaren-210" />

Darbenin planlanmasında herhangi bir sivil katılımın kapsamı hiçbir zaman tam olarak araştırılmamıştır. Sindicato Vertical'ın eski lideri Juan García Carrés ([[Franco İspanyası|Francoist İspanya'daki]] tek yasal [[sendika]] kuruluşu) mahkûm edilen tek sivildi.

Yerel milliyetçiler, yönetimi [[İspanya'daki özerk topluluklar|özerk topluluklara]] sınırlayan LOAPA yasasının orduyu yatıştırmak için kabul edildiğini iddia ettiler.

== Alternatif teoriler ==
Darbenin kansız ama görünüşte kaotik bir şekilde çözülmesi, ortaya çıkmasıyla ilgili cevaplanmamış soruların bolluğu, iki ana komplocunun (Armada ve Milans del Bosch) monarşiye bağlılığı ve kralın nihayet gece geç saatlerde televizyona çıkmadan önce uzun süre kaybolması, ''Campamento'' davası sırasında şüpheciliği ve komplo teorilerini körükledi ve bu durum o zamandan beri aktif kaldı.<ref name="unrey">{{Web kaynağı|url=http://win.cut-bai.org/unrey.pdf|başlık=unrey.pdf|erişimtarihi=5 Ekim 2017|arşivtarihi=13 Mayıs 2013|arşivurl=https://web.archive.org/web/20130513160255/http://win.cut-bai.org/unrey.pdf|tarih=13 Mayıs 2013|ölüurl=evet}}</ref><ref name="mila">{{Web kaynağı | url = http://ernestomila.wordpress.com/category/ultramemorias/page/4/ | başlık = Ultra Memorias – biografía de Ernesto Milá | erişimtarihi = 24 Şubat 2016 | çalışma = Ernestomila.wordpress.com | arşivurl = https://web.archive.org/web/20140512224934/http://ernestomila.wordpress.com/category/ultramemorias/page/4/ | arşivtarihi = 12 Mayıs 2014 | ölüurl =evet}}</ref><ref name="martinezingles">{{Web kaynağı | url = http://www.alertadigital.com/2011/02/15/coronel-martinez-ingles-el-golpe-del-23-f-lo-dirigio-el-rey-juan-carlos/ | başlık = Coronel Martínez Inglés: "El golpe del 23-F lo dirigió el rey Juan Carlos" | erişimtarihi = 24 Şubat 2016 | çalışma = Alertadigital.com | arşivurl = https://web.archive.org/web/20110219130744/http://www.alertadigital.com/2011/02/15/coronel-martinez-ingles-el-golpe-del-23-f-lo-dirigio-el-rey-juan-carlos/ | arşivtarihi = 19 Şubat 2011 | ölüurl =evet}}</ref><ref name="pilar">{{Web kaynağı | url = https://www.amazon.es/La-gran-desmemoria-prefiere-recordar/dp/8408121456 | başlık = La Gran Desmemoria | erişimtarihi = 24 Şubat 2016 | çalışma = Amazon.es | arşivurl = https://web.archive.org/web/20140410112415/https://www.amazon.es/La-gran-desmemoria-prefiere-recordar/dp/8408121456 | arşivtarihi = 10 Nisan 2014 | ölüurl = hayır }}</ref>

Bu teoriler, Kralın demokrasiyi savunmasının samimiyeti konusunda şüphe uyandırdı ve darbeyi zorlayıcı [[Realpolitik|realpolitiğin]] bir üst seviyedeki örneği olarak nitelendirdi. Özünde, olayların bu versiyonu darbenin İspanyol Gizli Servisleri tarafından Kral ve Kraliyet Meclisi ile birlikte büyük siyasi partilerin ve ana akım medyanın temsilcilerinin iş birliğiyle düzenlendiğini iddia ediyor. Komplonun merkezi ve görünen amacı, De Gaulle Operasyonu'ndan esinlenen ve tüm ana siyasi partilerden bakanların oluşturduğu ulusal bir birlik hükûmetini hedefleyen "yumuşak" bir darbe olan ''Armada'' Harekâtı'ydı. İlk hedef aylarca medya ve siyasiler elitlerce eleştirilmiş ve Kral'ın desteğini rayından çıkan reformcu tutumundan dolayı kaybettiği söylenen Başbakan [[Adolfo Suárez|Suárez'i]] devirmekti.<ref name="palacios">{{Web kaynağı | url = http://www.libertaddigital.com/sociedad/palacios-felipe-gonzalez-y-el-psoe-fueron-quienes-mas-avalaron-al-general-armada-1276409195/ | başlık = Felipe González y el PSOE fueron quienes más avalaron al general Armada | erişimtarihi = 24 Şubat 2016 | çalışma = Libertad Digital | arşivurl = https://web.archive.org/web/20101213235151/http://www.libertaddigital.com/sociedad/palacios-felipe-gonzalez-y-el-psoe-fueron-quienes-mas-avalaron-al-general-armada-1276409195/ | arşivtarihi = 13 Aralık 2010 | ölüurl =evet}}</ref> Sözde "yumuşak" darbenin ikinci hedefi, birincisinin bir sonucuydu: hala emekleme aşamasındaki İspanyol kamu kurumlarının ülkenin girmeye çalıştığı birliklerin, [[NATO]] ve [[Avrupa Ekonomik Topluluğu|AET]], kriterlerine uygun hale getirilmesinin hızlandırılması ve etkili bir iki partili ve ılımlı ideolojideki parlamenter monarşinin güçlendirilmesi.<ref name="unrey" /> Teorinin ardındaki mantığa göre, bu amaca ulaşmak için hem en silahlı kuvvetler içindeki en gerici unsurlarının temizlenmesi hem de sıradan seçmeni monarşiyi ve iki partili sistemi devletin "varsayılan durumu" olarak kabul etmesi için korkutmak gerekiyordu.<ref name="pilar" />

Yine bir başka ve daha somut amaç, büyük olasılıkla o yıl 2 Mayıs'ta, yapılması planlanan "sert" bir darbeyi etkisiz hale getirmekti.<ref name="martinezingles" /><ref name="pilar" /><ref>{{Kitap kaynağı|url=https://www.amazon.co.uk/dp/849544013X|başlık=23-F: El Golpe Que Nunca Existio|erişimtarihi=24 Şubat 2016|postalistesi=Amazon.co.uk|isbn=9788495440136}}</ref> Bu iddia edilen darbenin kışkırtıcıları arasında önemli bir klik veya alt grup, eski SECED şefi [[:es:José Ignacio San Martín|José Ignacio San Martín]] başkanlığındaki ''Albaylar grubuydu''. Bu iddia edilen komplonun özellikle tehlikeli olarak kabul edilmesinin iki nedeni belirtilmiştir: San Martín'in [[Askerî istihbarat|istihbarat]] bağlantıları ve bu grubun generaller yerine askerler üzerinde doğrudan kontrolü olan albay ve yarbaylardan oluşması.<ref name="mila" />

Bu teorilere göre, Başbakan Suárez önceden ''Armada Operasyonu''<nowiki/>'nundan haberdardı ve bundan kaçınmak için aniden istifa etti - darbenin birkaç hafta sonra planlanan hükûmetin [[güven oylaması]] sırasında gerçekleştirilecekti. Plan, Suárez'in istifasına rağmen ilerledi, ancak Tejero'nun sonuçları anlamaması, sert bir darbe planının merkezinde olduğuna şüphesiz inancı, kongreye şiddetli girişi (ve onun binada mikrofonlar ve kameraların kaydettiği ve daha sonra basın tarafından alay edilen sert, kaba tavrı ve dili) ve Armada'nın önerdiği çok partili hükûmeti kabul etmemesi, "sert" ve "yumuşak" darbe planlarını yapanların planları terk etmesiyle sonuçlandı.<ref name="pilar" />

Eski CESID Özel Operasyonlar şefi José Luis Cortina Prieto, duruşma sırasında beraat eden üç subaydan biri, bu teorilerde geniş bir rol oynar. Bazı teoriler onu komplonun en güçlü oyuncularından biri olarak görür ve ayrıca farklı darbe planlarını bir araya getirip hepsini aynı anda etkisiz kılan kişi olarak kabul eder.<ref name="mila" /><ref name="cortinapais">{{Web kaynağı | url = http://elpais.com/diario/2011/02/20/domingo/1298177558_850215.html | başlık = Los que quedan del golpe | erişimtarihi = 24 Şubat 2016 | çalışma = Elpais.com | arşivurl = https://web.archive.org/web/20130923052413/http://elpais.com/diario/2011/02/20/domingo/1298177558_850215.html | arşivtarihi = 23 Eylül 2013 | ölüurl = hayır }}</ref><ref name="espiadigital">{{Web kaynağı | url = http://www.elespiadigital.com/index.php/biografias/militares/259-jose-luis-cortina-prieto | başlık = José Luís Cortina Prieto | erişimtarihi = 24 Şubat 2016 | çalışma = Elespiadigital.com | arşivurl = https://web.archive.org/web/20131121040510/http://www.elespiadigital.com/index.php/biografias/militares/259-jose-luis-cortina-prieto | arşivtarihi = 21 Kasım 2013 | ölüurl =evet}}</ref> Zaragoza Akademisi'nden Kral ile aynı dönem mezun olan Cortina, [[Luis Carrero Blanco|Carrero]] yönetimi sırasında istihbarat servisleri [[:es:Estado Mayor de la Defensa|Genelkurmay Başkanlığı'na]] atandı<ref>{{Web kaynağı | url = http://elpais.com/diario/1983/07/27/madrid/428153056_850215.html | başlık = El padre del comandante Cortina muere en un incendio ocurrido en uno de los pisos donde, según Tejero, se preparó el 23F | erişimtarihi = 24 Şubat 2016 | çalışma = El País | arşivurl = https://web.archive.org/web/20140812201244/http://elpais.com/diario/1983/07/27/madrid/428153056_850215.html | arşivtarihi = 12 Ağustos 2014 | ölüurl = hayır }}</ref> ve daha sonra kardeşine ''Gabinete de Orientación y Documentación S. A.'' ({{Diller arası bağlantı|GODSA|es}} ) [[Düşünce kuruluşu|düşünce grubunun]] kurulmasında destek oldu. Bu grup daha sonra ülkenin ana muhafazakâr partisinin çekirdeği oldu. 23-F duruşmasında öğle yemeği molası sırasında ve savcı tarafından özellikle yoğun bir şekilde fırçalandıktan sonra Cortina'nın telefonda "''Como siga este tío así, saco a relucir lo de Carrero''" ("bu adam bana böyle basmaya devam ederse, Carrero [suikastı] hakkında konuşmaya başlayacağım") dediği iddia edildi.<ref>{{Web kaynağı | url = http://barbagris-tedax.blogspot.co.uk/2011/02/cortina-en-el-juicio-del-23-f-como-me.html | başlık = Cortina, en el juicio del 23-F: "Como me jodan, saco hasta lo de Carrero Blanco": Crónicas del TEDAX-NRBQ del C.N.P. | erişimtarihi = 24 Şubat 2016 | çalışma = Barbagris-tedax.blogspot.co.uk | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160304133354/http://barbagris-tedax.blogspot.co.uk/2011/02/cortina-en-el-juicio-del-23-f-como-me.html | arşivtarihi = 4 Mart 2016 | ölüurl =evet}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = http://www.alertadigital.com/2013/02/06/la-verdad-sobre-el-magnicidio-de-carrero-blanco-al-descubierto-peculiaridades-posteriores-al-atentado-5-de-7/ | başlık = La verdad sobre el magnicidio de Carrero, al descubierto: Peculiaridades posteriores al atentado (5 de 7) | erişimtarihi = 24 Şubat 2016 | çalışma = Alertadigital.com | yayıncı = Alerta Digital | arşivurl = https://web.archive.org/web/20141011110626/http://www.alertadigital.com/2013/02/06/la-verdad-sobre-el-magnicidio-de-carrero-blanco-al-descubierto-peculiaridades-posteriores-al-atentado-5-de-7/ | arşivtarihi = 11 Ekim 2014 | ölüurl =evet}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = http://www.arbil.org/114carr.htm | başlık = Arbil, nº114 Claves para entender la España actual: El Asesinato de Carrero | erişimtarihi = 24 Şubat 2016 | çalışma = Arbil.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20080423134803/http://www.arbil.org/114carr.htm | arşivtarihi = 23 Nisan 2008 | ölüurl =evet}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=http://granmundo.net/doc/la-cia-en-espana.pdf|başlık=la CIA en España|erişimtarihi=2 Temmuz 2015|arşivtarihi=4 Mart 2016|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160304070022/http://granmundo.net/doc/la-cia-en-espana.pdf|ölüurl=evet}}</ref> Savcının sorgulamasının, mahkeme öğle arasından sonra yeniden başladığında yoğunluğunu büyük ölçüde kaybettiği ve Cortina nihayet beraat ettirildiği iddia ediliyor.

LaSexta'nın [[:es:Operación Palace|2014]] tarihinde, [[:es:Jesús Palacios Tapias#23 F: El golpe del Cesid y la querella criminal de Javier Calder.C3.B3n|Jesús Palacios'un çalışması]] ve Pilar Urbano'nun ''{{Diller arası bağlantı|La gran desmemoria|es}}'' kitabına dayanan belgeseli yayınlamasına kadar bu tezler bazı göndermeler yapılmasına rağmen ana akımın bir parçası olmamıştı.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://www.amazon.co.uk/almuerzos-inquietante-disturbing-people-Ensayo-Cronica/dp/8497934598|başlık=Mis almuerzos con gente inquietante (Ensayo-Cronica)|erişimtarihi=24 Şubat 2016|postalistesi=Amazon.co.uk|çeviribaşlık=My meals with unsettling people|isbn=9788497934596|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160303213809/http://www.amazon.co.uk/almuerzos-inquietante-disturbing-people-Ensayo-Cronica/dp/8497934598|arşivtarihi=3 Mart 2016|ölüurl=hayır}}</ref> Bu çıkarımlardan bazıları istem dışı olabilir. Kralın José Luis de Vilallonga'nın yazdığı onaylı biyografisinde aşağıdaki röportaj alıntısını vardır: <blockquote> Eğer Kral adına onun rızası olmadan bir operasyon yapacak olsaydım, ilk adımım onu dünyanın geri kalanından izole etmek ve dışarıdaki herhangi biriyle iletişim kurmasını engellemek olurdu. Gerçek bundan çok farklı: O gece [[Zarzuela Sarayı|evime]] istediğim gibi girip çıkabiliyordum; ve telefon hatlarıyla ilgili olarak, birkaç saat içinde bir ay içinde aldığımdan daha fazla çağrı aldım! Beni [[Estoril|Estoril'de]] oturan (ve telefonla ulaşabildiği için şaşıran) [[Infante Juan, Barselona Kontu|babam]], Madrid'deki iki kız kardeşim ve beni direnmeye teşvik eden dost devlet başkanları aradı. </blockquote> Kraliyet Evi şefi Sabino Fernández Campo bunu İspanyol baskısından çıkardı.<ref name="unrey" />

== Ayrıca bakınız ==

* [[İspanya'da demokrasiye geçiş süreci|İspanya'nın demokrasiye geçişi]]

== Kaynakça ==
{{Kaynakça|2}}

== Kaynakça ==
Bu madde İngilizce sayfadan çevrilmiştir. İngilizce sayfadaki bilgilerin çoğu da 29 Ocak 2006'daki İspanyolca versiyondan alınmıştır{{SPATRAcite|:es:Golpe de Estado de 1981 (España)|29 January 2006}}

== Kitaplar ==

* ''23-F, Kral ve Sırrı (23-F, el Rey y su secreto)'' yazan Jesús Palacios, 2010 - {{ISBN|978-84-92654-47-5}}
* ''23-F: Hiç Varolmayan Darbe (23-F: El Golpe Que Nunca Existio)'', Amadeo Martinez Ingles, 2001 - {{ISBN|84-95440-13-X}}
* ''Özgürlük İşletmesi (El negocio de la libertad)'' Jesús Cacho, 1999 - {{ISBN|84-930481-9-4}}
* ''Darbe:'' Busquets, Julio, Miguel A. Aguilar ve Ignacio Puche, 1981 (darbeden birkaç gün sonra yazıldı '')'' tarafından ''Kongre Saldırısının Anatomisi ve Kilit Taşları''
* ''Bir Anın Anatomisi (Anatomía de un Instante)'' Javier Cercas (İspanyolca, [[Arnoldo Mondadori Yayınevi|Mondadori]], 2009, {{ISBN|978-84-397-2213-7}} ), (İngilizce, Bloomsbury, 2011, {{ISBN|978-1-60819-491-9}} )
* ''Diecisiete horas y media.'' ''El enigma del 23-F'' Javier Fernández López (İspanyolca) başyazı: TAURUS EDICIONES, 2000 {{ISBN|978-84-306-0412-8}}

== Dış bağlantılar ==

* [http://www.rtve.es/noticias/23f/ TVE: 30 años del intento golpista]{{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20200528143935/https://www.rtve.es/noticias/23f/ |tarih=28 Mayıs 2020 }}: TVE'nin olaylarla ile ilgili kayıtları (33 dakika)
* [http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/february/23/newsid_2518000/2518825.stm BBC News - On This Day 23 February - 1981: Rebel army seizes control in Spain (video ile)]{{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20200510115222/http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/february/23/newsid_2518000/2518825.stm |tarih=10 Mayıs 2020 }} (İngilizce)

{{Otorite kontrolü}}

[[Kategori:1981'de İspanya]]
[[Kategori:İspanya'da demokrasiye geçiş süreci]]
[[Kategori:1981'de çatışmalar]]
[[Kategori:1980'lerde darbeler ve darbe teşebbüsleri]]