Hidrojen bağı

Hidrojen bağı, bir hidrojen (H, arti yuklu) atomunun elektronegatifligi oldukca yuksek baska bir atoma (oksijen (O), azot (N) ya da flor (F) gibi, eksi yuklu) kovalent baglarla baglanmasi sonucu olusan polar molekülun (ornegin su (H₂O) molekulu) hidrojeni ile baska bir molekulun elektronegatif atomu arasinda olusan zayif kimyasal bagdir. Canli hucrelerde, elektronegatif molekuller genellikle oksijen ya azot atomlaridir. Yasamsal acidan, zayif kimyasal baglar arasinda oldukca onemli bir yere sahiptir.

Kirmizi renkli atomlar oksijen atomunu, griler hidrojen atomunu temsil etmektedir. Her bir su molekulu icin pozitif hidrojen ve negatif oksijen taraflari arasinda olusan hidrojen baglari seritli cizgilerle sembolize edilmistir.

Hidrojen baglari molekuller arasinda ya da bir molekulun farkli kisimlari arasinda olusabilir. Molekul geometrisi ve cevreye bagli olarak, hidrojen bagi serbest enerji kapasitesi 1 ile 5 kcal/mol arasindadir. Bu ozellik, hidrojen baglarini Van der waals etkilesiminden (zayif bir bag turu) guclu, kovalent ve iyonik bağlardan zayif kilar.

Hidrojen baglari inorganik molekuller arasinda (ornek: su molekulleri arasinda, ya da su ve NH3 arasinda) ya da organik molekuller arasinda (ornek: DNA ve proteinler) arasinda olusabilir. Su molekulleri arasinda olusan hidrojen baglari, suyun yuksek kaynama noktasinin sebebidir (100 °C). Molekuller arasi olusan hidrojen baglari proteinlerin ikincil ve ucuncul yapilari ve nukleik asitlerin yapisal olusumunda onemli bir yere sahiptir.

2011 yilinda IUPAC Grubunun onerisiyle gelisen hidrojen bagi tanimi, Pure and Applied Chemistry akademik mecmuasinda soyle yayinlanmistir: Hidrojen baglari, bir molekuldeki hidrojen atomu ya da  X-H molekul parcaciginin (X, H’den daha electronegatif) ve ayni ya da farkli bir molekuldeki bir atom ya da atom grubunun  arasindaki cekimsel etkilesimdir.

Kaynaklar

• 2 Kasım 2006 tarihli İngilizce Wikipedia maddesi
• 21 Subat 2017 tarihli Ingilizce Vikipedi makalesi
• Elmhurst chembook