İtalya'nın birleşmesi: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmemiş revizyon]

← Önceki sürümle aradaki fark Sonraki sürümle aradaki fark →

İçerik silindi İçerik eklendi

Satır içi

Sayfanın 15.40, 7 Ağustos 2014 tarihindeki hâli

Şablon:Tarihi olay bilgi kutusuİtalya'nın birleşmesi (İtalyanca: Risorgimento; Diriliş ya da Yeniden doğuş), 19. yüzyılda İtalya yarımadasında bulunan birçok devleti toplayıp, tek bir devlet olan İtalya Krallığı'na dönüştürmeye çalışan politik ve sosyal harekettir. Bu dönemin başlangıcı ve sonu için kesin tarihler üzerinde bir uzlaşma olmamasına rağmen, birçok bilim adamına göre süreç 1815'de Viyana Kongresi'yle ve Napolyon'nun hükümdarlığının son bulmasıyla başladı ve 1871'de Roma'nın İtalya Krallığı'nın başkenti olmasıyla son buldu. Bazı terre irredente'ler sürecin İtalya Krallığı'nın I. Dünya Savaşı sonrası Saint-Germain Antlaşması'nın imzalanmasıyla sona erdiğine inanır. Bazı milliyetçilere göre birleşmenin sonlanması 3 Kasım 1918'de Villa Giusti Ateşkesi olduğunu söyler.

Arkaplan

Batı Roma İmparatorluğu'nun çöküşünden sonra Roma İmparatorluğu'nun ili olan İtalya, Ostrogotik Krallığı altında birleşik olarak kaldı ve Lombard Krallığı'nda ve Bizans İmparatorluğu'nda iddialı bir duruş sergiledi. Bizans İmparatorluğu'nun kriz döneminde ve çöküşünde İtalya, kademeli olarak şehir-devlet sistemine geçti. Bu sistem Rönesans'a kadar sürdü ama sonra Erken Modern Dönem'de modern ulus devlet sisteminin yükselmesiyle bu sistem bozulmaya başladı. İtalya, Papalık Devleti dahil, büyük devletler arasındaki - özellikle Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu (sonrasında Avusturya) ve Fransa- ele geçirilmek istenen yer olmuştur. 1300'ler ile 1500'ler arasında İtalyan yazarlar, Dante Alighieri, Francesco Petrarca, Boccaccio, Niccolò Machiavelli ve Francesco Guicciardini gibi yazarlar, yabancı devletlerin hakimiyetine karşı görüşlerini yazmışlardır. Mesela, Petrarca'nın Italia Mia eserinde "İtalyan kalplerinde antik kahramanlık henüz ölü değil" belirtilmiştir. Italia Mia'nın dört cümlesi Niccolò Machiavelli'nin İtalya'yı "barbarlardan kurtararak" birleştirmesini sağlayacak politik lider gösteren The Prince adlı eserinde yer almıştır. Bazı tarihçiler ve bilim adamları İtalya'da bulunan ülkelerin, yabancı hakimiyetine karşı İtalya Birliği'nin kurulması veya Cosimo De Medici and Lorenzo De Medici'nin dış politikalarının ulusal birliğinin müjdecisi olarak yorumlarlar.

Şablon:Link SMİtalyan ulusal kimlik duygusu Gian Rinaldo Carli'nin 1764'te yazılan Della Patria degli Italiani adlı eserinde yansıtılmıştır. Aynı zamanda eserin en çok anlatılan bölümünde bir yabancı Milano'da bir kafeye girer ve orada oturanlara yabancı veya Milanolu olmadığını söyler. Karşısındakiler de 'Peki sen nesin?' diye sorduklarında 'Ben bir İtalyanım.' der. Milliyetçilik, 19. yüzyılın başlarında İtalya'da -Avrupa'nın çoğunda olduğu gibi- Napolyon'un egemenliği altına düştüğünde artmıştır.

Napolyon'un saltanatı çökmeye başladığında, Napolyon'un yerleştirdiği diğer, tahtlarını korumak için milliyetçi duyguları besleyerek olabilecek devrimlerin altyapısını hazırladı. Bu hükümdarların arasında İtalya'nın valileri Eugène de Beauharnais, ve Napoli kralı, Joachim Murat'da vardı. De Beauharnais, İtalya Krallığı'na girmek için Avusturya'nın onayını almaya çalıştı. 30 Mart 1815'te Joachim Murat, Avusturyalı isyancılara karşı İtalyanların silahlanmalarını söyleyen Rimini Bildirgesi'ni yayınladı. Bu dönemin bir diğer önemli figürü, Napolyon İtalya Cumhuriyeti (1802-1805) başkan yardımcısı ve ölümünden kısa bir süre sonra İtalyan Risorgimento'ya yol açacak İtalyan birleşmesi için idealleri tutarlı destekçisi olarak hizmet veren, Francesco Melzi d'Eril'di. Napolyon Fransası'nın yıkılışından sonra Viyana Kongresi, Avrupa haritasını yeniden çizmek için toplandı. İtalya'da, kongre Napolyon öncesi bağımsız uydu devletleri, direk olarak yönetilen veya büyük Avrupa devletlerince (özellikle Avusturya'nın) üzerinde büyük etkisi bulunan ülkeleri yeniden düzenledi.

@@ 1. satır: / 1. satır: @@
 {{çalışma var}}
-{{Tarihi olay bilgi kutusu|Tarih = 1815-1871|Olayın Adı = İtalya'nın Birleşmesi<br />''Risorgimento''|Resim Açıklaması = Milan'ın Beş Günü, 18-22 Mart 1848|Resim = Episodio delle cinque giornate (Baldassare Verazzi).jpg|Yer = [[İtalya]]|Katılanlar = [[İtalyanlar]], [[Sardinya Krallığı]], [[Geçici Milan Hükümeti]], [[San Marco Cumhuriyeti]], [[Sicilya Krallığı]], [[Roma Krallığı]], [[Carbonari]], [[Fransa İmparatorluğu]], [[Kırmızı Gömlekliler]], [[Macar Lejyonu]], [[Güney Ordusu]], [[Merkez İtalya'nın Birleşik Güçleri]], [[İtalya Krallığı]]|Sonuçlar = *[[1820 Devrimleri]]
+{{Tarihi olay bilgi kutusu|Tarih = 1815-1871|Olayın Adı = İtalya'nın Birleşmesi<br />''Risorgimento''|Resim Açıklaması = Milan'ın Beş Günü, 18-22 Mart 1848|Resim = Episodio delle cinque giornate (Baldassare Verazzi).jpg|Yer = [[İtalya]]|Katılanlar = [[İtalyanlar]], [[Sardinya Krallığı]], [[Geçici Milano Hükümeti]], [[San Marco Cumhuriyeti]], [[Sicilya Krallığı]], [[Roma Krallığı]], [[Carbonari]], [[Fransa İmparatorluğu]], [[Kırmızı Gömlekliler]], [[Macar Lejyonu]], [[Güney Ordusu]], [[Merkez İtalya'nın Birleşik Güçleri]], [[İtalya Krallığı]]|Sonuçlar = *[[1820 Devrimleri]]
 *[[1830 Devrimleri]]
 *[[İtalyan Devletleri'nde 1848 devrimleri]]
@@ 19. satır: / 19. satır: @@
 [[Kategori:Ulusal birleşmeler]]
+{{Link SM|de}}İtalyan ulusal kimlik duygusu Gian Rinaldo Carli'nin 1764'te yazılan ''Della Patria degli Italiani ''adlı eserinde yansıtılmıştır. Aynı zamanda eserin en çok anlatılan bölümünde bir yabancı Milano'da bir kafeye girer ve orada oturanlara yabancı veya Milanolu olmadığını söyler. Karşısındakiler de 'Peki sen nesin?' diye sorduklarında 'Ben bir İtalyanım.' der. Milliyetçilik, 19. yüzyılın başlarında İtalya'da -Avrupa'nın çoğunda olduğu gibi- [[Napolyon]]'un egemenliği altına düştüğünde artmıştır.
-{{Link SM|de}}
+Napolyon'un saltanatı çökmeye başladığında, Napolyon'un yerleştirdiği diğer, tahtlarını korumak için milliyetçi duyguları besleyerek olabilecek devrimlerin altyapısını hazırladı. Bu hükümdarların arasında İtalya'nın valileri  Eugène de Beauharnais, ve [[Napoli hükümdarları listesi|Napoli kralı]], [[Joachim Murat]]'da vardı. De Beauharnais, İtalya Krallığı'na girmek için Avusturya'nın onayını almaya çalıştı. 30 Mart 1815'te Joachim Murat, Avusturyalı isyancılara karşı İtalyanların silahlanmalarını söyleyen Rimini Bildirgesi'ni yayınladı. Bu dönemin bir diğer önemli figürü, Napolyon İtalya Cumhuriyeti (1802-1805) başkan yardımcısı ve ölümünden kısa bir süre sonra İtalyan Risorgimento'ya yol açacak İtalyan birleşmesi için idealleri tutarlı destekçisi olarak hizmet veren, Francesco Melzi d'Eril'di. Napolyon Fransası'nın yıkılışından sonra [[Viyana Kongresi]], [[Avrupa]] haritasını yeniden çizmek için toplandı. İtalya'da, kongre Napolyon öncesi bağımsız uydu devletleri, direk olarak yönetilen veya büyük Avrupa devletlerince (özellikle Avusturya'nın) üzerinde büyük etkisi bulunan ülkeleri yeniden düzenledi.