Yaren (leylek)

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Yaren
TürüLeylek
Yumurtadan çıkış2007 veya 2008
TanınmasıBir balıkçı ile kurduğu dostluk
YavrularıKaraca, Kısmet, Eda, Umut, Beşnumara
http://www.yarenleylek.com

Yaren, Bursa'nın Karacabey ilçesinin Eskikaraağaç köyünde bir balıkçı ile kurduğu dostluk nedeniyle insanlar arasında tanınan leylek.

Köyün muhtarı tarafından "Yaren" adı verilen leyleğin,[1] 2007 veya 2008 doğumlu olduğu tahmin edilir.[2] Yaren, her yıl Mart[3] ayında Bursa'nın Eskikaraağaç köyüne göç eder ve altı ay köydeki yuvasında kalır; Nisan ayını kuluçkada geçirir. 2010 yılından beri köye her gelişinde, Uluabat Gölü kıyısındaki bu köyde yaşayan Adem Yılmaz'ın kayığına konarak her sabah onunla birlikte balığa çıkmaktadır.[3] Bir leylek için sıra dışı olan bu davranışı, doğa fotoğrafçısı Alper Tüydeş tarafından 2016 yılından itibaren fotoğraflanmış, 2019 yılında belgesele konu olmuştur.

Ünü dünyaya yayılan Yaren'in, internet kullanıcıları tarafından 7 gün 24 saat canlı izlenebilmesi için yuvasına yakın bir yere kamera yerleştirilmiştir. Yaren'in yuvası, Karacabey Belediyesi tarafından www.yarenleylek.com adresinde yayınlanır.[4] Yaren Leylek'in 2021 yılı Mart ayında eşiyle yuvalarında buluşması,[5] Haziran ayında yavrularını yağıştan koruduğu anlar[6] canlı olarak izlenmiştir.

Cinsiyeti[değiştir | kaynağı değiştir]

Leyleklerin periyodik göçleri sırasında, erkek leylekler konaklama yerine dişi leyleklerden bir hafta kadar önce gelerek yuvayı hazırlamaktadır.[7][8] Yaren'in cinsiyeti kesin olarak bilinmemektedir ancak Eskikaracağaç Köyü'ndeki yuvasına eşinden erken gelip yuvasını bulduğu için erkek olduğu düşünülür.[9]

Kültürel yansımaları[değiştir | kaynağı değiştir]

2016'dan itibaren Yaren ve Adem Yılmaz'ın fotoğraflarının doğa fotoğrafçısı Tüydeş tarafından sosyal medyada paylaşması büyük ilgi görmüş ve Yaren'in, sosyal medyada çok sayıda izleyicisi olmuştur. 2019'da belgesel yapımcısı Burak Doğansoysal tarafından Karacabey Belediyesi'nin desteğiyle leylek ve balıkçının dostluğunu konu alan Yaren adlı belgesel film çekildi. Film, Çekya'da düzenlenen Prag Film Ödülleri'nde "En İyi Belgesel" ödülünü kazandı. Filmin ilk gösterimi 3 Nisan 2020'de internet üzerinden yapıldı.[10]

Yaren'in öyküsü, Avusturya ve Almanya’daki Türk okullarında bu ülkelerin bakanlıklarınca onaylanmış müfredat kitaplarında 2019-2020 ders yılı itibarıyla Adem Amca ve Leyleğin Öyküsü başlığı ile yer alır.[3][11] Yunanistan'da bir festivalde Adem Amca ve Yaren Leylek öyküsü bir gölge oyunu olarak canlandırılmıştır.[3]

Beşnumara[değiştir | kaynağı değiştir]

Yaren'in Haziran 2021'de beş yavrusu yumurtadan çıktı. Yavrulara sosyal medyada yapılan bir anketle "Karaca", "Kısmet", "Eda", "Umut", "Beşnumara" adları verildi.[12] Beşnumara'nın, en küçük yavru olduğu için yuvadan atılıp atılmayacağı binlerce internet takipçisi tarafından ilgiyle izlendi; Yaren leyleğin eşiyle birlikte 5 yavrusunu da büyüteceği anlaşıldı. Beşnumara, yuvaya taşınan plastik ipliğe ayağının dolanması sonucu bir ölüm tehlikesi daha atlattı ancak Karacabey Belediyesi ekipleri tarafından kurtarıldı.[13]

Karşılaştığı badireleri atlatmasından ötürü Beşnumaranın kısmetinin açık olduğuna inanılmıştır ve ailenin göç rotasını belirlemek üzere yavruya uydu vericisi takılmıştır. Türkiye'nin uydu vericili yaşayan tek leyleği olan Beşnumara, doğumundan iki ay sonra göçe başladı ve Yaren gibi Afrika'ya göç ederek 10 günde Çad'a ulaştı.[14]

Uydu vericisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Yaren, yetişkin bir leylek olduğu için uydu vericisini yadırgayıp stres olma ihtimali göz önüne alındığından, kendisine uydu vericisi takılması ve göç rotasının tespiti mümkün olmamıştır.[13] 2021'de yumurtadan çıkan yavrularından Beşnumara adlı yavruya verici takılarak Yaren ve ailesinin göç yolunu belirleme çalışması başlatıldı. Almanya’da yaptırılan verici, 40 gram ağırlığındadır ve güneş enerjisi ile çalışmaktadır.[12] Beşnumara, ilk birkaç yıl hayatta kalmayı başarabilirse, uydu vericisi sayesinde Türkiye’de leylek popülasyonu hakkında bilimsel veriler elde edilebileceği düşünülmektedir.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Sönmez, Yücel (28 Mart 2021). "Bir leylekten daha fazlası: Yaren". Hürriyet. 28 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2022. 
  2. ^ ""Yaren" belgeselinin ilk gösterimi internette gerçekleşti". NTV. 7 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2022. 
  3. ^ a b c d KAÇMAZ, Selin Irmak. "Masallardan fırlamış gibi: Adem Amca ve Yaren Leylek'in muhteşem dostluğu". Hürriyet. 10 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2022. 
  4. ^ "'Yaren Leyleği' internetten canlı izleyebilirsiniz". www.bursaport.com. 10 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2022. 
  5. ^ "Bursa'da 10 yıldır aynı köye gelen leylek 'Yaren'in eşiyle buluşması canlı yayınlandı". Anadolu Ajansı. 9 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2022. 
  6. ^ "Yaren leyleğin anne yüreği: Yavrularını dolu yağışından korumak için kendini siper etti". Yeni Şafak. 16 Haziran 2021. 17 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2022. 
  7. ^ Bozyurt, Okan; Bahadir, Muhammet (31 Ekim 2013). "Leyleklerin Mevsimsel Göçleri İle İklimsel Parametreler Arasındaki İlişkilerin İstatistiksel Analizi". Coğrafi Bilimler Dergisi. 
  8. ^ "Yuvayı erkek leylek yapar!". Radikal. 23 Mart 2010. 26 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2022. 
  9. ^ Ulukaya, Ceyda (10 Mart 2019). "Leylek köyünün Yaren'i". Milliyet. 14 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2022. 
  10. ^ Ünsal, Meral (Mayıs 2020). "Masalsı Bir Sevgi Hikayesi" (PDF). TRT Vizyon. 14 Şubat 2022 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  11. ^ "Adem Amca ve Yaren Leylek hikayemiz Avrupa'da Almanya ve Avusturya'da ders kitaplarına konu oldu". Alper Tüydeş Facebook hesabı. 21 Temmuz 2019. 14 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  12. ^ a b Ekovitrin (28 Haziran 2021). "Yaren Leylek ve yavruları artık uydudan takip edilecek". Ekovitrin.com sitesi. 10 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2022. 
  13. ^ a b "Yaren'in göç yolculuğu yavrusuna takılan verici ile izlenecek". Evrensel.net. 29 Haziran 2021. 28 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2022. 
  14. ^ "Bursa'da doğan Türkiye'nin ilk uydu vericili leyleği 'Beş numara'dan sinyal geldi - Bursadabugun.com". www.bursadabugun.com. Erişim tarihi: 10 Şubat 2022. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Yaren_(leylek)&oldid=32619291" sayfasından alınmıştır