Vera Zaharova
Vera Kirillovna Zaharova (Rusça: Вера Кирилловна Захарова; 12 Temmuz 1920 – 1 Ocak 2010), İkinci Dünya Savaşı sırasında Sovyet Hava Kuvvetleri'nde Po-2 hava ambulans pilotu, havacılığın öncülerinden kabul edilen Valery Kuzmin'in öğrencisi ve ilk Yakut kadın pilotudur.
İlk yılları[değiştir | kaynağı değiştir]
Zakharova Yakut oblastına ait Delgey köyünde 12 Temmuz 1920 tarihinde doğdu. Doğduğu yer günümüzde Olyokminsky ilçesi sınırlarında kalmaktadır. Yedi kardeştiler. Yakut olan babası Kirill öğretmen ve Rus olan annesi Yevdokiya doktordu. Annesi Yakut diline tam hakim olmadığı için, Vera sık sık onun tercümanlığını yaptı. Doğduktan kısa bir süre sonra ailesi, babasının memleketi olan Churapcha köyüne taşındı. İlkokulu bitirdikten sonra 1934'te Yakutsk şehrine taşındılar. Ertesi yıl sonbaharda kardeşi Innokenty yerel planör uçuş okuluna kaydoldu. Bu olay Vera'nın da 1937'de buraya başlamasına ve aeroclub'a (dönemin havacılık kulübü) kabul edilen ilk Yakut kızı olmasını sağladı. İlk Yakut pilot olan Valery Kuzmin'in yönlendirmesiyle Po-2 eğitim uçağına ait eğitimi aldı. Kısa süre sonra 19 kez paraşütle atlamasını tamamladı ve paraşüt eğitmeni statüsünü kazandı. 1940'ta Moskova Havacılık Okulu'na katılmak için Moskova'ya taşındı. Aancak kayıt için geç kalması nedeniyle bir başka okula, Moskova Fiziksel Kültür Enstitüsü'ne başladı. Ancak, mali zorluklar nedeniyle bu okula sadece bir sömestr devam edebildi ve sonrasında mecburen Yakutsk'a geri döndü.[1][2]
2. Dünya Savaşı[değiştir | kaynağı değiştir]
Vera ve arkadaşları, voleybol oynadıkları sırada radyodan Almanya'nın Sovyetler Birliği'ni işgal ettiği haberini duydular. Kardeşleri savaşın başlamasını takiben Kızıl Ordu'ya alındı. Kardeşlerinin askere alınması üzerine Vera da savaşta aktif görev almak istedi. Bu yüzden hemşirelik kurslarına katıldı ve göreve başlatılmak üzere hazırlandı. Ancak Irkutsk'ta geri çevrildi. Pes etmeyerek cepheye gönderilmeyi talep etmeye devam etti. İddiaya göre tüberküloz hastası olan babası, ağabeyinin Rusça konuşamamasının cephede bir sorun teşkil edeceği konusunda endişelerini dile getiriyordu. Bununla beraber çarlık hükûmetine sempati duyduğu iddiaları da birleşince 58. madde uyarınca "halk düşmanı" olarak tutuklanmasına ve infazına sebep oldu. Vera, 1943'te babasının ölüm sebebi hakkında bilgilendirildi. Ancak yine de Sovyetler Birliği'ne sadık kaldı ve cepheye gönderilmeyi talep etmeye devam etti. Sonuçta o ve aeroclub'dan diğer paraşüt eğitmenleri, cepheye gönderilmek üzere paraşütçüler yetiştirmekle görevlendirildi. Sonunda Şubat 1944'te Yakutsk aeroclub'dan iki Rus arkadaşı, aynı zamanda paraşüt eğitmenleri olan Yelena Dvoryankina ve Anna Remennikova ile birlikte cepheye gitme istekleri kabul edildi. İşe alım görevlisi ifadesine göre o sırada yarı uykulu olduğunu, normalde onları cephe için kabul etmeyeceğini söyledi..[1][3]
Eğitim alayında kısa bir süre kaldıktan sonra, Vera ve arkadaşı Yelena, Po-2'de yaralı askerleri taşıyan ve cepheye bilgi ve posta dağıtan 141. Hava Ambulans Alayı'na atandı. Alay karargahına vardıklarında kadınlara başlangıçta komutanlar tarafından düşmanca davranıldı, alay komutanı şaka yollu albay olmayı hayal edip etmediklerini sordu. Yelena bu soruya olumlu yanıt verdi ve erkek meslektaşları buna gülmeden önce derin bir sessizliğe neden oldu. Çevre baskısına boyun eğmeyen Zakharova, alayda kaldı ve Ağustos 1944'e kadar 100'den fazla sorti yaptı. O dönem 200'den fazla yaralı askeri taşıdı ve önemli miktar tıbbi malzeme, mühimmat, posta ve yiyecek teslim etti. Cephe hatlarında bazen günde üç veya dört sorti yapmaktaydı.[1][4]
6 veya 7 Ağustos 1944'te Polonya üzerinde uçuçtaydı. O ve onunla birlikte uçan diğer iki uçak, uçaksavarlar tarafından vuruldu. Düşürülen uçaklardan birinin pilotluğunu yapan alay komutanı Nikolai Petrov, ıssız bir bölgeye acil iniş yapmayı başardı ve Kızıl Ordu piyadeleri tarafından kurtarıldı. Ancak Zakharova ve diğer pilot Ivan Chesnokov o kadar şanslı değildi. Chesnokov SS birliklerinin işgal ettiği bir bölgeye indi. Kendisine önce işkence yapıldı, sonra öldürüldü. Bu arada Zakharova, Wehrmacht tarafından işgal edilen bir bölgeye indi. İndikten sonra, iyi olduklarından emin olmak için taşıdığı yaralı askerlerin her ikisini de kontrol etti. Ancak çok geçmeden Alman askerleri yanlarına geldi. Ardından birkaç kişi Vera'yı yakaladı ve kemerini tabancası ve miğferni aldırlar. Lakin Almanlar buldukları pilotun bir kadın olduğunu görünce şaşırdılar. Almanlar başlayan makineli tüfek ateşi sesini duyunca dağıldılar. Askerlerin gitmesi sonrası bacağında açık bir kırık olduğunu fark etti. Almanların geri dönmesinden korkarak uçağından belgeleri alarak iniş alanından sürünerek uzaklaşmıştır. Taşıdığı yaralı askerlerden biri de onu takip etti ve birlikte yol boyunca çavdar tarlasında saklanarak Sovyet kontrolündeki bölgeye doğru geçmeye çalıştılar. Ancak, Almanlar onları aramak için köpekleri kullandığında konumları belirlendi. Bir grup Alman askeri onu ve diğer yaralı askeri esiri alıp bir kulübeye kapttılar. Bir doktor, esir kampına gönderilmek üzere bir yük trenine yüklenmeden önce yaralarını tedavi etti. Vardığı yerde Almanlar mahkûmlara ve kamp personeline Vera hakkında bilgi verdiler; “Bu düşürülmüş bir Sovyet pilotudur! Kızıl Ordu'da savaşacak kimse kalmadığı için Moğol kadınları savaştırmaya başladılar ". Esir kampında, diğer mahkûmlar ona sık sık nereli olduğunu sordular. Yakutya'yı çok az kişi duyduğundan dolayı Rusya diye cevaplamayı tercih etti.. Beş ay on beş gün kampta tutuldu, konfeksiyon atölyesinde bir dikiş makinesinde çalıştı. Kamptan serbest bırakıldıktan sonra SMERSH tarafından sorguya çekildi ve ardından tıbbi nedenlerle terhis edilmesi gerektiği söylendi. Ancak orduda kalmaya devam etti ve iki buçuk ay boyunca alayını aradı. Alayına döndüğünde, 12. Havacılık Alayı olarak yeniden adlandırılmıştı. Alayın görevi ise Polonya Hava Kuvvetlerine yardım etmek için Polonya'da bulunmaktı. Savaşın sonuna kadar toplam 180 sorti yaparak Po-2'de uçmaya devam etti. Sonunda Berlin'e ulaşarak Reichstag duvarlarına "Yakutsk'tan Zakharova" ibaresini yazdı.[1][3][4]
Savaş sonrası[değiştir | kaynağı değiştir]
Savaştan sonra aynı alaydan bir pilot olan Anatoly Shmatkov ile evlendi ve Bryansk'a yerleştiler. Anatoly'nin savcılık görevi nedeniyle sık sık taşınmak zorunda kaldılar. 1965'te kocası kalp krizinden öldükten sonra Yakutsk'a döndü. Daha sonra Sovyet Bilimler Akademisi Kozmofizik ve Havacılık Enstitüsü'nün yerel şubesinde çalıştı. 1976'dan 1983'e kadar Sovyet barış komitesinde görev yaptı. 2010 yılında Yakutsk'ta öldü.[1][3][5]
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d e "Еремеева К. Небо. Самолет. Девушка / К. Еремеева // Якутия. – 2005. – 4 марта". www.sakha.gov.ru (Rusça). 12 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2020.
- ^ ""Мое военное прошлое наложило отпечаток на всю мою жизнь". К 100-летию со дня рождения первой якутской летчицы Веры Захаровой". Sakhaday.ru (Rusça). 3 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2020.
- ^ a b c "Первая и единственная летчица из Якутии - Вера Захарова". yakutiamedia.ru (Rusça). 26 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2020.
- ^ a b "Бюст в память о первой участвовавшей в войне летчице из Якутии установили в ее родном селе". ТАСС. 31 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2020.
- ^ "Захарова Вера Кирилловна". Климовская межпоселенческая центральная библиотека (Rusça). 28 Ekim 2015. 13 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2020.