Vahagn
Vahagn veya Vahakn (Ermenice: Վահագն), Vahagn Vişapakağ olarak da bilinir (Վահագն Վիշապաքաղ, "Ejder-biçici Vahagn"), Ermeni mitolojisinde bir savaşçı tanrıdır.[1] Akademisyenler onu Hristiyanlık öncesi Ermeni panteonunun şimşek ya da güneş ve ateş tanrısı, ayrıca savaş, yiğitlik ve zafer tanrısı olarak görmektedirler.[2][3] Aramazd ve Anahit ile bir üçlü oluşturmaktaydı.[4] Vahagn etimolojik olarak Hint-İran tanrısı Verethragna'nın Part dilindeki adı olan *Varhraγn'dan türetilmiştir. Ancak iki tanrı arasında önemli farklılıklar vardır.[5]
Vahagn'a, Taron ilçesinde, Aştisat yerleşimi yakınlarındaki Karke adlı bir dağın eteklerinde, gelini Astğik ve tanrıça Anahit ile birlikte üçlü bir tapınak kompleksinde ibadet edilirdi.[3][6][7] Ermenistan antik çağda Helenistik etki altına girdikten sonra Vahagn, Yunan tanrısı Herakles ile, nadiren de Apollon ile özdeşleştirildi.[1]
İsim[değiştir | kaynağı değiştir]
Vahagn adı, Avesta'da bahsedilen Hint-İran zafer tanrısının adı olan Verethragna ve gök gürültüsü tanrısı Indra'nın olağan lakabı olan Vedik Vŗtrahan ile aynı kökenlidir.[1] Ermeniceye Part dilindeki *Varhraγn' kelimesinden geçmiştir ve daha önceki *Varhagn biçiminden geliştirilmiştir.[8] Eski Ermeni takviminde ayın yirmi yedinci günü Vahagn olarak adlandırılırdı.[3] Ek olarak, Mars gezegeni eski Ermeniler tarafından Vahagn'a atıfta bulunarak Atraher ("ateş saç") olarak adlandırılmıştır.[3] Vahagn günümüzde Ermeniler arasında bir erkek ismi olarak kullanılmaktadır.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c Petrosyan 2007, s. 6.
- ^ Petrosyan 2002, s. 36.
- ^ a b c d Katvalyan 1985.
- ^ Russell 1987, s. 192.
- ^ Petrosyan 2002, s. 35.
- ^ Petrosyan 2007, ss. 6-7.
- ^ Petrosyan 2018, s. 207.
- ^ Ivanov 2011, s. 8.
Bibliyografya[değiştir | kaynağı değiştir]
- Abegi͡an, Manuk (1948). Istorii͡a drevnearmi͡anskoĭ literatury [History of Old Armenian Literature] (Rusça). Erevan: Izd.-vo Akedemii nauk Arm. SSR. 10 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2023.
- Dumézil, George (1970). The Destiny of the Warrior. Hiltebeitel, Alf tarafından çevrildi. University of Chicago Press.
- Ivanov, Vyacheslav (2011). "A Probable Structure of a Protoform of the Ancient Armenian Song of Vahagn" (PDF). Aramazd: Armenian Journal of Near Eastern Studies. 6: 7-23. ISSN 1829-1376. 16 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 11 Nisan 2023.
- Katvalyan, M. (1985). "Vahagn". Hambardzumyan, Viktor (Ed.). Soviet Armenian Encyclopedia (Ermenice). 11. Erivan. s. 242.
- Thomson, Robert W. (1978). Moses Khorenatsʻi, History of the Armenians. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press. ISBN 0-674-39571-9.
- Petrosyan, Armen (2018). "From Armenian Demonology: the K'ajs". Journal of Indo-European Studies. 46: 206-218. ISSN 0092-2323. 12 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2023.
- Petrosyan, Armen (2007). "State Pantheon of Greater Armenia: Earliest Sources". Aramazd: Armenian Journal of Near Eastern Studies. 2: 174-201. ISSN 1829-1376. 10 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2023.
- Petrosyan, Armen (2002). The Indo‑european and Ancient Near Eastern Sources of the Armenian Epic. Washington, D.C.: Institute for the Study of Man. ISBN 9780941694810. 5 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2023.
- Russell, James R. (1987). Zoroastrianism in Armenia. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press. ISBN 0-674-96850-6.
- Russell, J. R. (1986). "ARMENIA AND IRAN iii. Armenian Religion". Yarshater, Ehsan (Ed.). Encyclopædia Iranica, Volume II/4: Architecture IV–Armenia and Iran IV (İngilizce). Londra ve New York: Routledge & Kegan Paul. ss. 438–434. ISBN 978-0-71009-104-8.
Ek okumalar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Ermenistan Tarihi (Ermeni Mitolojisi), Vahan M. Kurkjian. Amerika Ermeni Genel Hayırseverler Birliği tarafından yayınlandı 1958/YR.
