Tokat Atatürk Evi ve Etnografya Müzesi
Atatürk Evi ve Etnografya Müzesi, Tokat'ın merkezinde, Süsoy ailesinin yaşadığı ve Mustafa Kemal Atatürk'ün cumhurbaşkanı sıfatıyla şehir ziyaretlerinde konakladığı tarihî konakta bulunan müze-ev ve etnografya müzesi.
19. yüzyıl yapısı olan konak, Devegörmez mahallesi'nde, Şeyh Şirvani Caddesi 6. Sokak'tadır. 26 Haziran 2007'de müze olarak ziyarete açılmıştır.[1]
Tarihçesi[değiştir | kaynağı değiştir]
19. yüzyılın ikinci yarısında yapılmış olan konak, Çanakkale Savaşı' nda ve Kurtuluş Savaşında Mustafa Kemal Paşa'nın karargah subaylığını yapmış olan Yüzbaşı Mustafa Vasfi Bey'e ait idi.[2] Paşa, Cumhuriyet döneminde Cumhurbaşkanı sıfatıyla Tokat’ a yaptığı geziler sırasında onun evinde konakladı.
Mustafa Kemal Paşa, Cumhuriyetin ilanından sonra 1924 yılı sonbaharında çıktığı yurt gezisi sırasında 25 Eylül 1924'te eşi Latife Hanım'la Tokat'a geldi ve bu konakta iki gece konakladı. Bu ziyaret sırasında Mustafa Bey'in bir okul ihtiyacı olduğunu dile getirmesi üzerine Mustafa Kemal, evin olduğu mahallede Gazipaşa İlkokulu'nun yaptırdı. Gazi'nin 1924'te temelini attığı okul, 1928'de hizmete girdi.[3]
Mustafa Kemal, 1928 yılında Harf Devrimi sırasında çıktığı yurt gezisi sırasında 19 Eylül günü Tokat'ta vilayet binasında devlet memurları ve halk temsilcileri ile görüşmüş, salonda bulunanları yeni alfabeden imtihan etmişti. Öğle yemeğini Mustafa Vasfi Bey'in evinde yedikten sonra Tokat'tan ayrıldı.[4]
Cumhurbaşkanı, 1930'da çıktığı yurt gezisi sırasında ise Tokat'a 21 Kasım'da geldi; Belediye Binası'ndaki karşılama töreni ve öğle yemeğinin ardından Tokat Mebusu Mustafa Bey’in evine geçti.[4]
Mustafa Vasfi Bey'in 1934 yılında ölümünden sonra evdeki eşyalar bir odaya toplanarak muhafaza edildi. Yapı, 2001 yılında kamulaştırıldı; 2003 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı'na tahsis edildi ve restore edilip müzeye dönüştürüldü.[5] Atatürk tarafından bizzat kullanıldığı bilinen eşyalar o dönemdeki yerlerine yerleştirilmiş; evin diğer bölümlerine ise 19. yüzyıl sonu 20. yüzyıl başında bir Tokat evinde bulunabilecek eşyalar yerleştirilmiştir[1] Konak, 26 Haziran 2007 tarihinde "Tokat Atatürk Evi ve Etnografya Müzesi" olarak açıldı.[1]
Yapının mimari özellikleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Bahçe içinde, üç katlı bir konaktır. Kat sayısı, çıkmaları, pencere ve kapı oranları geleneksel Anadolu ve Tokat konutları ile paraleldir. Ön sokaktan yapıya bir giriş ve arka sokaktan bahçeye, bahçeden de yapıya bir giriş olmak üzere iki girişi vardır. İç sofalı plan tipine sahiptir. Odalar, kuzeydoğu - kuzeybatı doğrultusundaki sofanın her iki yanında yer alır.[5]
Zemin katta, içinde çeşme bulunan bir taşlık bulunur. Taşlık kısmından idare odasına ve küçük bir giriş sofasına geçilir. Giriş sofasının sol tarafında "iş odası" ve "Atatürk'ün kahve içtiği oda" olarak bilinen oda; sağ tarafında mutfak bulunur. Ahşap bir merdivenle çıkılan ikinci katta iç içe geçmiş iki sofanın etrafında sıralanmış odalar vardır. Odalardan birisi "Atatürk'ün yatak odası" olarak düzenlenmiştir. Bütün odaların zamanları ve tavanları ahşaptır.[5] Üçüncü katta ise küçük bir sofa ve sofaya açılan bir cihannüma odası bulunur.[5]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c "Tokat Atatürk Evi ve Etnografya Müzesi". Turkishmuseums.com sitesi. 27 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Tokat Atatürk Evi ve Etnografya Müzesi". Muze.gov.tr. 7 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2023.
- ^ "Gazi Paşa İlkokulu" (PDF). Gazipaşa İlkokulu web sitesi. 31 Ocak 2023 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ a b İlgazi, Abdullah (1 Mart 2002). "Atatürk'ün Tokat Gezileri". Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi. 18 (52): 107-158. ISSN 1011-727X. 31 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2023.
- ^ a b c d Uzun, Türkan; Talu, Esra Gözde (2019). "Tokat'ta Geleneksel Konut Mimarisine Üç Örnek:Mustafa Vasfi Süsoy Konağı, Gazi Osman PaĢa Konağı, Cevdet Erek Konağı" (PDF). Modul-ar. 31 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 31 Ocak 2023.