Tlalpujahua

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Tlalpujahua
Belediye ve Kasaba
Tlalpujahua'nın merkezindeki büfe
Tlalpujahua'nın merkezindeki büfe
Mexico üzerinde Tlalpujahua
Tlalpujahua
Tlalpujahua
Tlalpujahua'nın Meksika'daki konumu
Koordinatlar: 19°48′18″K 100°10′28″B / 19.80500°K 100.17444°B / 19.80500; -100.17444
Ülke Meksika
EyaletMichoacán
Kuruluş1560
Belediye statüsü1822
Belediye başkanıMoises García Alvarado
Rakım2580 m
Zaman dilimiUTC-06.00
 • Yaz (YSU)UTC-05.00
Posta kodu
61060

Tlalpujahua (resmî adıyla Tlalpujahua de Rayón), Meksika'nın orta kesimindeki Michoacán eyaletinin uzak kuzeydoğusunda yer alan bir kasaba ve belediyedir. Eski bir maden kasabası olup, 20. yüzyılın başlarında önde gelen altın üreticisi olan Dos Estrellas Madeni'ne ev sahipliği yaptı. Çamur ve maden kalıntılarından oluşan büyük bir toprak kayması bu madene zarar verdi ve 1937 yılında kasabanın yaklaşık üçte birini toprak altında bıraktı. Madencilik 1959 yılına kadar devam etti ancak 1930'larda Başkan Cardenas tarafından madenin kamulaştırılması madenin yok olmasına ve kasabanın yoksullaşmasına yol açtı. 1960'larda Joaquín Muñoz Orta adında bir yerli burada Noel ağacı süsleri yapmaya başladı. Bu üretim zamanla Adornos Navideños SA de CV adlı en büyük süs eşyası üreticilerinden birine dönüştü. Bu ve başka bir fabrikaya ek olarak, Noel eşyaları yapmaya adanmış yaklaşık 150 küçük atölye bulunmaktadır ve kasaba ekonomisinin yaklaşık %70'i buna dayanmaktadır. 2005 yılında, dar taş sokakları ve kırmızı kiremit çatılı kerpiç ve taş evleriyle kasaba, turist çekme çabalarının bir parçası olarak Pueblos Mágicos programına dahil edilmiştir.

Kasaba[değiştir | kaynağı değiştir]

Maden kasabası[değiştir | kaynağı değiştir]

Tlalpujahua'daki kiliseden şehre bakış

Kasaba, sadece 3.704 sakiniyle (2005) küçük bir yerleşim yeridir.[1] Üzerine inşa edildiği engebeli araziyle birlikte belirgin bir şekilde yükselip alçalan taş döşeli sokaklarla doludur. Sokaklar boyunca kerpiç ve pembe kumtaşından yapılmış kalın duvarlı, kırmızı kiremitle kaplı sivri çatıları olan evler bulunmaktadır. Bir kısmı ahşap balkonlara ve diğer ahşap detaylara sahiptir ve dağ evlerine benzemektedir. Soğuk ve bazen karlı geçen kış ayları nedeniyle evler bu şekilde inşa edilmiştir.[2] Kasabayı çevreleyen engebeli ormanlık dağlar bulunmaktadır. 2005 yılında Tlalpujahua, turist çekme çabalarının bir parçası olarak Pueblo Mágico ilan edilen 20. kasaba olmuştur. Dar sokaklarına rağmen az sayıda trafik sorunu ile hala sessizdir.[3][4]

Tlalpujahua'nın tarihi madencilikle bağlantılıdır ve bu faaliyetin en yoğun olduğu dönem 19. yüzyılın sonlarından 1930'lara kadar uzanmaktadır. Bu bölgede İspanyol öncesi dönemlerden beri madencilik yapılmaktadır. Bölgenin en önemli madeni, Nacho Ramírez adlı bir madencinin 1898 yılında Fransız Francois Joseph Fournier tarafından istihdam edilirken zengin bir damar bulmasıyla kurulan Dos Estrellas Madeni'dir. Bu maden 45.000 kg altın ve 400.000 kg gümüş üreterek en büyük altın üreticisi olmuştur. Büyük bir toprak kayması 1937 yılında madene zarar vermiştir. 1930'larda Başkan Cardenas tarafından madenin millileştirilmesi, daha önce özel Fransız sahipleri tarafından sağlanan yatırım ve modernizasyonun azalmasına yol açtı ve hükûmet kontrolündeki maden 1959'da kapanarak kasabanın ekonomisine zarar verdi. Maden bugün Museo Tecnológico Minero Siglo 19 adlı bir müzeye dönüştürülmüştür. Sergiler, madenin neredeyse tamamı korunmuş olan orijinal binalarında yer almaktadır.[5] Maden müzesi, madencilik ekipmanları ve madenciliğin en parlak dönemlerinde bölgenin yaşamını ve zamanını tasvir eden eski fotoğraflardan oluşan bir koleksiyon içermektedir ve Meksika'da türünün ilk örneğidir. Bazı binalarda atölye çalışmaları ve diğer etkinlikler düzenlenirken, Meksika'da yapılan ilk uçağın parçalarının dövüldüğü yer olduğu iddia edilen eski mekanik atölyesi gibi bazı binalar da olduğu gibi bırakılmıştır. Müzenin bahçesinde madende bulunan malzemelerle yapılmış kelebek ve patlayan volkan gibi heykeller yer alıyor. Bu heykeller müzenin müdürü ve müzeyi hayata geçiren kişi olan Gustavo Bernal tarafından yapılmıştır. Müzede ayrıca bir kitapçı ve kafe de bulunmaktadır.[6]

Noel ağacı süsleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Casa de Santa Claus mağazasının içindeki süslemeler

Tlalpujahua, Meksika Eyaleti'ndeki Angangueo ve El Oro ile birlikte bu bölgedeki bir dizi eski maden topluluğundan biridir. Tlalpujahua'yı diğerlerinden ayıran en önemli özelliği, başta cam küreler olmak üzere önemli bir Noel ağacı süsü üreticisi haline gelmiş olmasıdır.[7] Sektör, 1950'lerde ailesiyle birlikte memleketinden ayrılarak Chicago'ya giden ve burada yapay Noel ağaçları üreten bir fabrikada çalışan Joaquín Muñoz Orta ile başladı. 1960'ların başında Meksika'ya döndü ancak Tlalpujahua'da hala iş olmadığı için Mexico City'ye giderek ailesiyle birlikte küçük bir Noel ağacı atölyesi kurdu. Başlangıçta ağaçları La Merced Pazarı gibi yerlerde sattılar, ancak kısa süre sonra üfleme camdan Noel ağacı süsleri de sunmaya başladılar. Bunlar ağaçlardan daha popüler oldu. On yılın sonunda atölye evlerini Tlalpujahua'ya taşımaya karar verdiler ve o zamandan beri Adornos Navideños SA de CV oldu. Bugün şirketin yaklaşık 1.000 çalışanı, beş fabrikası ve on beş atölyesi bulunuyor.[8] Latin Amerika'daki bu türden en büyük kuruluş (esferas) ve dünyadaki en büyük beş kuruluştan biri olarak kabul edilmektedir. Fabrika her yıl yaklaşık 38 milyon küre üretiyor ve bunların 26 milyonu ihraç ediliyor.[9]

2016 yılında Feria de la Esfera'da bir stant

Burası kasabada yerleşik iki büyük fabrikadan biridir.[10] Çeşitli türlerde el işi Noel süsleri yapan yaklaşık 150 küçük atölye bulunmaktadır ve bölgedeki çoğu aile bunları evlerinde yapmaktadır.[11] Büyük ölçekli üretime rağmen cam kürelerin yapımı, camın üflenmesi ve boyanması da dahil olmak üzere hala çoğunlukla zanaatkarlık gerektirir. El yapımı küreler genellikle erkekler tarafından üflenmektedir, ressamların çoğu ise kadındır. Cam küreler soğuduğunda, metalik bir görünüm vermek için genellikle gümüş nitrat veya benzeri bir solüsyonla kaplanmak üzere alınır. Renkler çeşitlilik gösterir ve kırmızı, pembe, sarı, mavi altın ve inci içerir.[12] Klasik süsler basit cam kürelerdir. Ancak meyveler, Noel Baba, kalemler, bebekler, kardan adamlar, maymunlar ve çok daha fazlası gibi şekillere sahip binden fazla farklı model mevcuttur. Bölgedeki atölyelerde küre için kalpler, yıldızlar, harlequinler, çiçekler, kuyruklu yıldızlar ve daha fazlasını içeren 300'den fazla standart tasarım bulunmaktadır. Cam kürelerin tasarımlarının bir kısmı kasabaya özgüdür. Bu cam kürelerin yaratılması kasabaya bir ün kazandırmıştır. Yerel yetkililer süsleme endüstrisini bölgeden göçü durdurmanın bir yolu olarak görmektedir. Sektör yaklaşık 10.000 kişiye istihdam sağlamakta ve kasaba ekonomisinin yaklaşık %70'ini oluşturmaktadır. 2015 yılı itibarıyla kasabada yılda 100 milyondan fazla süs eşyası üreten yaklaşık 200 atölye bulunuyordu.[13] Kasım ayından aralık ayının başlarına kadar, Arte Navideño adı verilen Noel süslemelerine adanmış yıllık bir fuara ev sahipliği yapmaktadır. Fuarda süs eşyaları, ağaçlar ve diğer Noel süsleri sergilenmektedir. Süslerin yaklaşık %5'i fuar sırasında, %35'i Meksika'nın geri kalanında satılmakta ve yaklaşık %60'ı ABD, Kanada, Arjantin, Japonya ve Malezya gibi ülkelere ihraç edilmektedir.

Kiliseler[değiştir | kaynağı değiştir]

Tlalpujahua'da bir kilisenin dış cephesi

Kasabanın ana kilisesi dönüşümlü olarak San Pedro y San Pablo Cemaati veya Del Carmen Mabedi/Tapınağı olarak kullanılmaktadır. Santuario del Carmen eskiden Aziz Peter ve Paul'e adanmıştır. Felipe Neri Valleza tarafından bölgedeki madenciliğin iyi olduğu 18. yüzyılın ilk yarısında inşa edilmiştir. Başlangıçta hem içinde hem de dışında zengin Barok süslemeler vardı. Bugün hala iki seviyeli Barok portal ve bir tepe oluşturan bir tepe görülebilir. Katlar, nişlerinde dini figürleri koruyan yollarla bölünmüştür. 2009 yılında, Pueblo Mágico olarak kasabaya turizm getirme çabalarının bir parçası olarak kiliseyi aydınlatmak için dış ışıklar yerleştirilmiştir. Orijinal beş Barok sunağı da dahil olmak üzere iç mekanın orijinal dekorasyonu 1858 ve 1871 yılları arasında tahrip edilmiş ve yeniden yapılmıştır. İç mekandaki son tadilat 19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyılın başlarında yapılmıştır. Proje Peder José María Galván tarafından desteklenmiş ve zanaatkâr Joaquín Orta Menchaca tarafından yeni teknikler kullanılarak kilisenin duvarlarına alçı ve seramikten çiçekler, diğer bitkisel motifler, pervazlar ve daha fazlası işlenmiştir. Tüm bunlar ve duvarlarda ve tavanda kalan düz alanlar çeşitli renklerde boyanmıştır. Bu tarz, Tlalpujahua'daki San Francisco Kilisesi ve Morelia'daki Guadalupe Mabedi'nde tekrarlanmıştır. Orta Menchaca'nın eseri ilk bakışta Barok'un geç bir versiyonu gibi görünse de aslında eklektik bir tarzdır. Özgün bir çalışma ve Meksika sanatına bir katkı olarak kabul edilmektedir.[14]

Kilise aslen Aziz Peter ve Paul'e adanmıştır. Bugün ana sunakta, Aziz Peter ve Paul'un resimleriyle çevrili kerpiç duvarın bir kısmına boyanmış Karmel Dağı Meryem Ana'nın bir resmi bulunmaktadır. Karmel Dağı görüntüsü, 16. yüzyılda çiftlik sahibi Juan Galindo tarafından inşa edilen ve ona adanmış eski bir şapelden gelmektedir. Resmin kendisi ise en azından 18. yüzyıla kadar uzanmaktadır. 1937 yılında meydana gelen büyük bir toprak kayması kasabanın ana bloklarının çoğunu gömmüş ve 400'den fazla insanın ölümüne neden olmuştur. Gömülü alandan görülebilen tek şey şapelin çan kulesidir. Resmin boyandığı duvar da zarar görmemiştir. Yerel söylentilere göre, resmin yüzü de enkazın üzerindeydi ve heyelan duvarın hemen altında durdu. Resmin kurtuluşunun bir mucize olduğu düşünülüyordu. Bu kerpiç duvar, yıkık binanın geri kalanından dikkatlice kesilerek ayrılmış ve 1,5 km uzaklıktaki kiliseye taşınmıştır. Proje, tahminen 12.000 kişinin bir şekilde katılımıyla bölge sakinlerinin kendileri tarafından gerçekleştirildi. 1965 yılında Karmel Dağı Meryem Ana'sı belediyenin hamisi ilan edildi ve 16 Temmuz'da belediye içinden ve çevresinden binlerce kişiyi kiliseye getirerek onurlandırıldı.[15]

San Francisco Manastırı 17. yüzyılda Barok tarzında inşa edilmiştir. Orta avluda büstü sergilenen şair Manuel Martínez de Navarrete'ye ev sahipliği yapmıştır. Santiago Puxtla Kilisesi 16. yüzyılda inşa edilmiştir ve önünde bir mezarlık bulunmaktadır. Başlangıçta yerel halk için bir kilise olan basit bir yapıdır. Hala yerel halk tarafından kullanılmaktadır ve ana etkinliklerinden biri Ölüler Günü'dür. Señor Jesús del Monte şapeli belediyedeki en eski kiliselerden biridir. Yerli teknikler kullanılarak yapılmış "pasta de caña" (mısır sapı macunu) içinde bir İsa resmi içerir.[2][16]

Diğer önemli yerler ve etkinlikler[değiştir | kaynağı değiştir]

Belediye sarayı

Casa de los López Rayón (Rayon Evi), kasabanın madencilik geçmişine ve Rayon kardeşlerin Kurtuluş Savaşı'ndaki rolüne adanmış bir müzedir. Müze 1973 yılında açılmıştır ve fotoğraflar, makineler, planlar, mutfak eşyaları, baretler, arşivler ve mektuplar gibi eşyalar içermektedir. 13 Kasım'da yerel okullar geçit törenlerine ve Lopez Rayon kardeşler Ignacio, Francisco, José María ve Ramón ile ilgili tiyatro gösterilerine katılmaktadır.[16][17]

Kasabanın el sanatları ve yiyecekleri, özellikle haftalık pazar günü olan Pazar günü satışa sunulmaktadır. El sanatları ürünlerinin çoğu Noel ile ilgilidir, ancak yerel olarak yapılan İspanyol öncesi tarzı tüy işi ve ahşap, pirinç, demir, taş ve gümüşten yapılmış eşyaların yanı sıra çömlekçilik gibi diğer el sanatları da mevcuttur.[16][16][18] La Estanzuela adlı yerel bir atölye yüksek ateşte seramik üretmektedir. Şehirdeki pazarlarda ve restoranlarda geleneksel olarak kerpiç fırınlarda pişirilen barbacoa ve "cabeza de res" (sığır kellesi) gibi popüler yemekler mevcuttur.[19] Diğer yaygın yemekler arasında yerel mantarlarla yapılan çorbalar, konserve meyveler ve pulque ile yapılan ekmek, corundas ve pan de pucha adı verilen tatlı bir ekmek bulunmaktadır.

2008 yılından bu yana, Ekim ayının sonunda, her yıl düzenlenen Festival Internacional de Cine Fantástico y de Terror Mórbido'ya (Uluslararası Fantezi ve Hastalıklı Dehşet Sineması Festivali) ev sahipliği yapmaktadır. Festivalde filmlerin yanı sıra yerel kültürle ilgili etkinlikler, atölye çalışmaları, seminerler, müzik ve dans da yer almaktadır. Filmler hem Meksika'dan hem de yurtdışından, 1950'lerin klasiklerinden yeni filmlere kadar uzanıyor. Etkinlik Instituto Mexicano de Cinematografía, Consejo Nacional para la Cultura y las Artes, Michoacán eyaleti ve yerel yetkililer dahil olmak üzere bir dizi kuruluş tarafından desteklenmektedir. Tlalpujahua, Meksika'daki en önemli korku filmi festivaline ev sahipliği yapmaktadır. Filmler, kasabanın eski tiyatrosu ve hatta eski bir madenin içi de dahil olmak üzere bir dizi mekanda gösteriliyor. Festival genç film yapımcılarına çalışmalarını gösterme ve katılımcılar tarafından oylanma şansı veriyor. 2010 festivali, çoğu korku ve gerilim türünde olmak üzere yüzden fazla filme imza atan Cardona ailesine saygı duruşunda bulundu.[20]

Belediye[değiştir | kaynağı değiştir]

Belediye merkezi olan Tlalpujahua kasabası, 190,86 km² (74 sq mi)'lik bir alanı kapsayan yaklaşık 80 topluluğun yerel yönetim merciidir.[21] Belediyenin toplam nüfusu 25,373'tür (2005), ancak sadece 3,704'ü kasabada yaşamaktadır.[22] Eyaletin en kuzeydoğusunda yer alan belediye, Contepec, Senguuio ve Maravatío belediyeleri ile doğuda Meksika Eyaleti ile sınır komşusudur. Başkent Morelia'ya 156 km uzaklıktadır.[21] Belediye, 126 numaralı Federal Karayolu üzerinden Atlacomulco ve Morelia'ya bağlanmaktadır. Venta de Bravo, Santa María de los Angeles ve Angangueo'ya bağlayan devlet otoyolları vardır. Diğer önemli topluluklar arasında San Francisco de Los Reyes, Tlacotepec, Tlapujahuilla, San Pedro Taríbaro, Los Remedios ve Santa María de los Angeles bulunmaktadır. 2005 yılı itibarıyla, belediyede çoğunluğu Purépecha olmak üzere yerli bir dil konuşan sadece 49 kişi vardı. Belediye 1990'larda göç nedeniyle negatif bir büyüme oranına sahipken, 1995'te 18,376 olan nüfus 2005'te 25,373'e yükselmiştir. Neredeyse tamamı Katolik inancına sahiptir ve küçük bir Evanjelist topluluğu vardır.[18]

Belediye Trans-Meksika Volkanik Kuşağı içerisinde yer almaktadır. Sierra de Tlalpujahua'nın hakim olduğu dağlık bölgede Somera, Campo del Gallp, Aguilas, San Miguel ve Santa Maria gibi zirveler bulunmaktadır. San José adında bir nehri, Naranjas ve Ciénega gibi arroyoları vardır. Ayrıca tatlı su kaynakları ve Brockman ve Estanzuela adında iki baraj bulunmaktadır. Tüm yıl boyunca yağmur yağan ılıman bir iklime sahiptir. Ortalama sıcaklıklar 6,1 °C (43,0 °F) ile 22,7 °C (72,9 °F) arasında değişmektedir. Belediyede çam, oyamel ve ardıç ormanları hakimdir ve bazı bölgelerde pırnal meşesi ve sedir bulunur. Yaban hayatı kakomiks, rakun, gelincik, armadillo ve yabani kümes hayvanlarını içerir.[18] Bölge, Michoacán eyaletini komşu Meksika eyaletinden ayıran engebeli bir dağ zincirinin parçasıdır. Meksika Eyaleti'nin Angangueo ve El Oro gibi komşu bölgeleri gibi burası da tarihsel olarak mineraller açısından zengin bir bölgedir. Monarch Butterfly Biyosfer Rezervi'nin bir parçası olmasa da, Rezerv'deki ikinci en önemli kutsal alan olan Sierra Chincua'ya sadece 28 kilometre (17 mil) uzaklıktadır.[2][19]

Altın, gümüş ve bakır yatakları olmasına rağmen belediyede artık madencilik yapılmamaktadır. Şu anda en önemli ekonomik faaliyet, çoğunlukla Noel ile ilgili eşyaların yapımı olan sanayidir. Bu faaliyetler Tlalpujahua kasabasında ve San Francisco de Los Reyes topluluğunda yoğunlaşmıştır ve GSYİH'nın %29'unu oluşturmaktadır. Diğer ürünler arasında kalemtıraş, taş ürünleri ve tekstil bulunmaktadır. Tarım ve hayvancılık ikinci sırada yer almaktadır. Başlıca ürünler arasında mısır, fasulye ve bakla yer alır. Hayvancılık sığır, domuz, koyun ve evcil kümes hayvanlarını içerir. Ekonomik faaliyetlerin yüzde yirmisini oluşturmaktadır. Son yıllarda belediye, 2005 yılında Pueblo Mágico statüsünü kazanmak da dahil olmak üzere turizmi çekmek için çaba sarf etmektedir.[18] Ticaret ve hizmetler, yerel ve turistik ihtiyaçları karşılayan küçük ve orta ölçekli işletmelerle sınırlıdır.[18]

Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]

İspanyol öncesi dönemlerde, bölge başlangıçta Mazahuaların egemenliğindeydi ve orijinal adı Tlalpujahuac idi. Bu isim Nahuatl dilinden gelmektedir ve süngerimsi ya da gevşek topraklar anlamına gelmektedir. Purépecha 1460 yılında bölgeyi ele geçirdi, ancak Aztekler, Axayacatl yönetiminde bölgeyi işgal etti. Bölge, İspanyolların her iki imparatorluğu da fethetmesine kadar Aztek İmparatorluğu ve Purépecha İmparatorluğu arasında bir çekişme noktası olarak kaldı.[2][2]

İspanyol fethinden sonra bölge Gaspar de Avila'nın kontrolü altında Tarimeo encomienda'sının bir parçası haline getirilmiştir. İspanyollar gelmeden önce bölgede yerliler tarafından altın çıkarılıyordu ve 1558'de İspanyollar bu dağlarda madenciliği yeniden keşfetti. Bu yeniden keşif bölgeye İspanyol yerleşiminin akın etmesine neden oldu ve maden kampı 1560 yılında Real de Minas de Tlalpujahua adını aldı. 1570 yılında ise doğrudan genel valinin kontrolü altında olan bir "alcaldia mayor" (ana kasaba) olarak adlandırıldı. 1593 yılında, madencilik topluluğunun lideri Gaspar de Solís, genel valinin emriyle yerliler için ilk mahalleyi oluşturdu ve resmi bir İspanyol kasabasının ilk bloklarını çizdi. 1603 yılında resmen kurulmuştur. Bu dönemde Nuestra Señora del Carmen ve San Lorenzo gibi şapeller inşa edildi. San Francisco manastırı ve kilisesi de kurulmuştur. Michoacán piskoposluğu Mexico City'den ayrıldıktan sonra, Tlalpujahua'nın kime ait olduğu konusunda yine anlaşmazlık çıktı. Sonunda, Vasco de Quiroga'nın müdahaleleri burayı Michoacán'ın bir parçası haline getirdi.

18. yüzyılın başında çıkan bir yangın kasabanın bir bölümünü yok etmiş ve beraberinde bir dizi önemli bina ve arşivi de götürmüştür. 1750'de yeni bir kilise inşa edildi. 1765 yılına gelindiğinde cemaat San Miguel Tlacotepec, San Juan Tlalpujahuilla, Santa Maria, Nuestra Señora de los Remedios ve San Pedro Tarimangacho topluluklarını da içeriyordu. İlk madenler 1769 yılında çıkmaya başladı.

Kasaba, Meksika Bağımsızlık Savaşı'nın ilk dönemlerinde önemli bir rol oynamıştır. Ignacio López Rayón, Hidalgo'nun ölümünden sonra Zitácuaro'da Suprema Junta Nacional Americana adında isyancı bir grup kurdu. Kralcı birlikler bu şehre ulaştığında, memleketi Tlalpujahua'ya çekildi ve operasyon üssünü kurdu. Kardeşleriyle birlikte Cerro del Gallo Dağı'nı tahkim etti, silah ve mühimmat üretti ve silahlı isyanı yeniden kurdu. Ignacio Rayon, José María Morelos'a Elementos de nuestra Constitución (Anayasamızın Unsurları) adlı, isyancıların elindeki bölgelerde yaşayanlara tanınacak bireysel güvenceleri içeren bir belgeyi de buradan gönderdi. Ayrıca bölgede bir matbaa da kurdular. Ancak 1813 yılında kralcı birlikler Tlalpujahua'yı ele geçirdi ve Cerro del Gallo'yu boşaltmaya zorladı. Bağımsızlığın bir başka destekçisi olan Peder Juan Antonio Romero, Francisco López Rayón 1815'te kasabayı geri almadan önce kasabada idam edildi. Savaş kasabanın ekonomisini çökertti ve madenlerinin çoğu terk edildi. Buna rağmen 1822 yılında belediye olmuştur. Madencilik 1825 yılında İngilizlerin gelişiyle yeniden faaliyete geçti, ancak sadece üç yıl sürdü.

Dos estrellas madeni, 1905

1859 yılında belediyenin adı López Rayón kardeşleri onurlandırmak için Mineral de Rayón olarak değiştirildi. Daha sonra şimdiki Tlalpujahua de Rayón olarak değiştirilecektir. 1861 yılında Angangueo, Contepec ve kendisini kapsayan bir bölgenin merkeziydi. 1862 yılında Muhafazakâr güçler kasabanın kontrolünü ele geçirdi ve kısa bir süre sonra Liberal General Rafael Cuéllar tarafından geri alındı.[18]

1874 yılında Michoacán eyaleti büyük ölçekli madenciliği yeniden başlatmayı denedi. Ancak başarı yüzyılın sonunda, Fransız Francois Joseph Fournier tarafından istihdam edilen bir işçi tarafından Cerro de Somero'da büyük bir altın cevheri damarı bulunduğunda geldi. Bulunan maden oldukça zengindi ve 1908 ile 1913 yılları arasında Tlalpujahua'yı en önemli altın üreticisi haline getirdi. Bu grev Dos Estrellas Madeni ile birleşti. Fransız ve İngiliz teknolojisi sayesinde kârlılığa dönen bu ve diğer eski madenler, Tlalpujahua ve komşusu El Oro'yu Avrupa, ABD ve hatta Asya'dan gelen yabancı işçiler için bir mıknatıs haline getirdi. Ayrıca demiryolu telgraf gibi modern altyapıyı da getirmiştir. Tlalpujahua, Mexico City'den bile önce ülkede ilk elektrik ışıklarına sahip olduğunu iddia etmektedir.[19]

Madencilik, 27 Mayıs 1937'de büyük bir toprak kaymasının kasabanın yaklaşık üçte birini sular altında bırakması ve Dos Estrellas Madeni'ne zarar vermesiyle aniden durdu. Malzeme aslında toprağın derinliklerinden gelen maden kalıntılarıydı, bu yüzden çöktüğünde bir tür betona dönüştü. Bugün sadece eski şapelin kulesi görülebilmektedir.[23] Bu durum madene zarar verdi, ancak 1959'da kapanmasına neden olan şey 1930'larda Başkan Cardenas tarafından madenin kamulaştırılmasıydı. Dos Estrellas bölgenin ana ekonomik motoru olduğu için kapanması Tlalpujahua'daki madenciliği tamamen bitirdi ve insanlar Michoacan'ın diğer bölgelerine göç etmeye başladı. Nüfus 1930'larda 25.000 iken 1960'ta sadece 600'e düştü.[18]

Tüm madencilik faaliyetleri 1959 yılında sona ermiştir. Noel ağacı süsleme endüstrisinin ve turizmin yükselişi ekonomiyi biraz canlandırdı. Sektör, 1950'lerde ailesiyle birlikte memleketinden ayrılarak Chicago'ya giden ve burada yapay Noel ağaçları üreten bir fabrikada çalışan Joaquín Muñoz Orta ile başladı. Orta, 1960'ların başında Meksika'ya döndü ancak Tlalpujahua'da hala iş olmadığı için Mexico City'ye giderek ailesiyle birlikte küçük bir Noel ağacı atölyesi kurdu. Başlangıçta ağaçları La Merced Pazarı gibi yerlerde sattılar, ancak kısa süre sonra üfleme camdan Noel ağacı süsleri de sunmaya başladılar. Bunlar ağaçlardan daha popülerdi. Sonunda atölyelerini Tlalpujahua'ya taşımaya karar verdiler ve o zamandan beri burası Adornos Navideños SA de CV oldu. Bugün şirketin yaklaşık 1.000 çalışanı, beş fabrikası ve on beş atölyesi bulunuyor.[17][24]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Principales resultados por localidad 2005 (ITER)". INEGI. 22 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2011. 
  2. ^ a b c d e "Tlapuhajua" (İspanyolca). Mexico: Government of Michoacan. 21 Ekim 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2011. 
  3. ^ Wendy Fern (10 Eylül 2010). "Tlalpujahua. Pueblo Mágico de Michoacán" (İspanyolca). Mexico City: Mexico Desconocido magazine. 20 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2011. 
  4. ^ Rosario Jauregui Nieto Enviada (26 Temmuz 2005). "Declaran hoy pueblo mágico a Tlalpujahua, Michoacán" [Tlapujahua declared today a Pueblo Mágico]. La Jornada (İspanyolca). Mexico City. 14 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2011. 
  5. ^ Ivett Rangel (22 Mart 2009). "La magia nocturna de Tlalpujahua" [The night magic of Tlalpujahua]. Reforma (İspanyolca). Mexico City. s. 2. 
  6. ^ Carmen Gonzalez (24 Ocak 2010). "Escucha ecos mineros" [Listen to mining’s echos]. Mural (İspanyolca). Guadalajara. s. 2. 
  7. ^ Azam Ahmed (24 Aralık 2015). "A Christmas Economy Thrives All Year in the Mountains of Mexico". The New York Times. 24 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2015. 
  8. ^ Lorenzo Armendariz (6 Aralık 1998). "Artesanias Navidenas en Michoacan: Esferas en Tlalpujahua" [Christmas crafts in Michoacan:Spheres in Tlalpujahua]. Reforma (İspanyolca). Mexico City. s. 12. 
  9. ^ "Tlalpujahua: ¡a comprar esferas!" [Tlalpujahua:To buy spheres!]. Terra (İspanyolca). Mexico City. 28 Kasım 2008. 22 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2011. 
  10. ^ Adan Garcia (1 Aralık 2005). "Cambian la mineria por las esferas" [Trade mining for spheres]. Reforma (İspanyolca). Mexico City. s. 25. 
  11. ^ Adan Garcia (30 Kasım 1997). "Los 'salva' la Navidad de emigrar hacia EU" [Christmas "saves" them from emigrating to the U.S.]. El Norte (İspanyolca). Monterrey, Mexico. s. 6. 
  12. ^ Carla Guerrero (9 Aralık 2001). "Tlalpujahua: Tierra de grandes artesanos; [1]" [Tlalpujahua:Land of great artisans]. Reforma (İspanyolca). Mexico City. s. 16. 
  13. ^ "Soplos de vidrio". National Geographic en Español. 20 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2016. 
  14. ^ Oscar Villeda Esquival (24 Şubat 2007). "La reubicación del retablo de la Virgen del Carmen en Tlalpujahua, acto de fe y esperanza" [The relocation of the altar of Our Lady of Mount Carmen, act of faith and hope]. La Jornada (İspanyolca). Mexico City. 20 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2011. 
  15. ^ Oscar Villeda Esquival (24 Şubat 2007). "La reubicación del retablo de la Virgen del Carmen en Tlalpujahua, acto de fe y esperanza" [The relocation of the altar of Our Lady of Mount Carmen, act of faith and hope]. La Jornada (İspanyolca). Mexico City. 20 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2011. 
  16. ^ a b c d Wendy Fern (10 Eylül 2010). "Tlalpujahua. Pueblo Mágico de Michoacán" (İspanyolca). Mexico City: Mexico Desconocido magazine. 20 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2011. 
  17. ^ a b Lorenzo Armendariz (6 Aralık 1998). "Artesanias Navidenas en Michoacan: Esferas en Tlalpujahua" [Christmas crafts in Michoacan:Spheres in Tlalpujahua]. Reforma (İspanyolca). Mexico City. s. 12. 
  18. ^ a b c d e f g "Michoacán - Tlalpujahua". Enciclopedia de los Municipios de México (İspanyolca). Mexico: Instituto Nacional para el Federalismo y el Desarrollo Municipal. 2009. 28 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2011. 
  19. ^ a b c Ivett Rangel (22 Mart 2009). "La magia nocturna de Tlalpujahua" [The night magic of Tlalpujahua]. Reforma (İspanyolca). Mexico City. s. 2. 
  20. ^ Jorge Caballero (20 Ağustos 2008). "Festival de cine en Tlalpujahua ofrecerá una aventura al misterio, fantasía y terror" [Film festival in Tlalpujahua will offer an aventure of mystery, fantasy and terror]. La Jornada (İspanyolca). Mexico City. 8 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2011. 
  21. ^ a b "Michoacán - Tlalpujahua". Enciclopedia de los Municipios de México (İspanyolca). Mexico: Instituto Nacional para el Federalismo y el Desarrollo Municipal. 2009. 28 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2011. 
  22. ^ "Principales resultados por localidad 2005 (ITER)". INEGI. 22 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2011. 
  23. ^ Adan Garcia (1 Aralık 2005). "Cambian la mineria por las esferas" [Trade mining for spheres]. Reforma (İspanyolca). Mexico City. s. 25. 
  24. ^ Uribe Salas, Jose Alfredo (January–June 2005). "Los Minerales de El Oro y Tlalpujahua en Concierto Internacional en el Siglos XIX y XX" [The Minerals of El Oro and Tlalpujahua en international concert in the 19th and 20th centuries] (PDF). Economia y Sociedad (İspanyolca). Morelia, Mexico: Universidad Michoacana San Nicolas de Hidalgo. 10 (15): 169-184. ISSN 1870-414X. 23 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 12 Ocak 2011. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Tlalpujahua&oldid=32636211" sayfasından alınmıştır