Tab'î Mustafa Efendi
 | Bu madde, öksüz maddedir; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Eylül 2022) |
Tab'î Mustafa Efendi (?, Üsküdar -1774), 18. yüzyılın en tanınmış Türk bestekârlarındandır.
İstanbul’da Üsküdar’da doğmuştur. Babası ulemâdandır. Doğum tarihi kesin olarak bilinmemektedir. Ölüm tarihinin ise 1770-1774 yılları arasına düştüğü sanılmaktadır.
Sultan III. Osman döneminde (1754-1757) müezzin-i şehryâri olan Tab’î Mustafa Efendi, 1758 yılında Kapıcılar Kâtibi olmuştur. Tab’î Mustafa Efendi’nin III. Ahmed devrinde (1703-1730) ve Lâle Devri’nde (1718-1730) bestekâr olarak kendisin göstermiş, bu şöhreti saray müzisyeni olarak I. Mahmud devrinde (1730-1754) doruğa çıkmıştır.
Tab’î Mustafa Efendi sülüs ve nesih hattatı olarak da şöhret kazanmıştır. Şairlik yönü de bulunmaktadır. Şiirlerinde “Tab’î” mahlasını kullanmıştır.
Bûselik-Aşîran Kâr’ın güftesi 65 mısra oluşmakatdır. Bu çok büyük ve uzun eseri, en geç 1724 tarihinde, yani Lâle Devri’nin ortasında, 6 bestekâr müştereken bestelemişlerdir: Bekir Ağa (1685-1759), Kara İsmail Ağa (?-1724), (sadrâzam)Hekimoğlu Ali Paşa (1689-1758), İbrahim Çavuş (?-1740?), Ahmed Çavuş ve bunların en genci olan Tab’î Mustafa Efendi.
1760’lı yıllarda Galata’daki evinde inzivâya çekildikten sonraki hayatı hakkında hiçbir bilgi yoktur. Bu terk edilmişliğin sebebi bilinmemektedir. Bu inzivaya çekilişten sonra unutulmuş olan Tab’i Mustafa Efendi’nin 1770’li yıllarda öldüğü sanılıyor.
Sanatı[değiştir | kaynağı değiştir]
Tab’î, Türk mûsikîsinin en büyük ve dikkate değer bestekârlarındandır. Elimizdeki eserlerdeki edâ ve tavır çok asil, ve nağmelerin işlenişi son derece sanatlıdır. Orijinal ve lirik üslûbuyla zamanındaki bestekârlar arasında sivrilmiş ve kendinden sonraki sanatkarları etkilemiştir.
Usûl-makam, makam-güfte ilişkisi kusursuz bir prozodi duygusu ile işlenmiştir. Makam geçkileri, terennümler üstün bir zevkle oluşturulmuştur.
Bestekârın elimizdeki eserleri 4 Saz eseri, 1 Kâr, 12 Beste, 8 Ağır Semai ve 9 Yürük Semai olmak üzere toplam 34 tanedir. Bunlar arasında Beyati Yürük Semai "Gül yüzlülerin şevkine gel nuş edelim mey" ve Sazkâr Beste "Hemişe dilde suhan elde sazkârımdır" en çok bilinen ve sevilen eserlerinden ikisidir.