Surbehan Kilisesi
Surbehan Kilisesi, Surb Ohan Kilisesi olarak da bilinir, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Tortum ilçesine bağlı ve eski adı Surbehan olan Dikmen köyünde Ermenilerden kalma kilisedir.[1]
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Surbehan adı, Ermenice Surb Ohan'dan (Սուրբ Օհան) değişime uğramıştır.[2] Köyün yer aldığı Tao, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biriydi. Osmanlıların bu bölgeyi 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmesinden 25 yıl sonra yapılan tahrire göre Surbehan 12 Hristiyan haneden oluşan bir köydü.[3] Bu köyün kilisesi olan Surbehan Kilisesi'nin ne zaman inşa edildiği bilinmemekle birlikte, köylülerin verdiği bilgiye göre kubbesi ile çatısı 1990'larda çökmüştür.[1]
Mimari[değiştir | kaynağı değiştir]
Surbehan Kilisesi, köyün Azizgil olarak bilinen mahallesinde yer alır. Harç kullanılarak moloz taşlarla inşa edilmiş kubbeli ve serbest haç planlı bir yapı olan kilisenin kubbesi ve çatı örtüsü çökmüştür. Çatı örtüsünden geriye sadece kuzey kolunun üstünde küçük bir parça kalmıştır. Kilisenin güneyde bulunan tek girişi sonradan kapatılmıştır. Bu kısımda kilisenin bir portal bulunuyordu; bu giriş kısımdan geriye kuzey ve güney duvarlarından bazı kısımlar kalmıştır. Kilisenin batı duvarı dışarıdan tamamen toprak altında kalmıştır. Yapı yakın tarihe kadar köylüler tarafından samanlık olarak kullanılmış ve buna bağlı olarak doğu kolunda, apsiste bir kapı açılmıştır.[1]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2016 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2017, s. 147 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-8-7
- ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar - Katalog (ტაო-კლარჯეთი - ისტორიისა და კულტურის ძეგლები - კატალოგი), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 106, ISBN 978-9941-478-17-8.
- ^ Tao (ტაო), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 94. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2