Suçiçeği aşısı
Suçiçeği aşısı suçiçeğine karşı koruyucu bir aşıdır.[1] Bir doz aşı, orta dereceli hastalıkları %95'ini ve şiddetli hastalıkları %100'ünü önler.[2] İki doz aşı bir aşıdan daha etkilidir.[2] Suçiçeğine maruz kaldıktan sonraki beş gün içinde bağışıklığı olmayanlara verilirse, çoğu hastalık vakasını önler.[2] Nüfusun büyük bir bölümünü aşılamak aşı olmayanları da korur.[2] Derinin hemen altına enjeksiyonla verilir.[2] Zoster aşısı olarak bilinen başka bir aşı, aynı virüsün neden olduğu hastalıkları önlemek için kullanılır - suçiçeği zoster virüsü.[3]
Dünya Sağlık Örgütü (WHO), yalnızca bir ülke insanların %80'inden fazlasını aşılı tutabiliyorsa rutin aşılamayı önerir.[2] İnsanların sadece %20 ila %80'i aşılanırsa, daha fazla insanın daha ileri yaşlarda hastalığa yakalanması ve genel olarak sonuçların kötüleşmesi mümkündür.[2] Bir veya iki doz aşı önerilir.[2] Amerika Birleşik Devletleri'nde on iki ila on beş aylıkken başlayarak iki doz önerilir.[1] Maliyeti nedeniyle tüm ülkeler aşıyı sağlamamaktadır.[4] Birleşik Krallık'ta canlı bir viral aşı olan Varilrix[5] 12 aylıktan itibaren onaylanmıştır.
Küçük yan etkiler arasında enjeksiyon yerinde ağrı, ateş ve kızarıklık olabilir.[1] Şiddetli yan etkiler nadirdir ve çoğunlukla zayıf bağışıklık fonksiyonu olanlarda görülür.[2] HIV/AIDS'li kişilerde kullanımı dikkatli yapılmalıdır.[2] Hamilelik sırasında tavsiye edilmez; ancak hamilelik sırasında birkaç kez verildiğinde herhangi bir sorunla sonuçlanmamıştır.[1][2] Aşı, tek başına veya MMR aşısı ile birlikte, MMRV aşısı olarak bilinen bir versiyonda mevcuttur.[2] Zayıflatılmış virüsten yapılır.[1]
Canlı zayıflatılmış bir suçiçeği aşısı olan Oka suşu, 1970'lerin başında Japonya'da Michiaki Takahashi ve meslektaşları tarafından geliştirilmiştir.[6] Amerikalı aşı uzmanı Maurice Hilleman'ın ekibi, 1981'de Amerika Birleşik Devletleri'nde suçiçeği virüsünün "Oka türü"ne dayanan bir suçiçeği aşısı geliştirmiştir.[7][8][9] Suçiçeği aşısı ilk olarak 1984 yılında ticari olarak elde edilebilir hale gelmiştir.[2] DSÖ Temel İlaçlar Listesinde yer almaktadır.[10][11]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d e "Chickenpox (Varicella) Vaccine Safety". Centers for Disease Control and Prevention (CDC). 27 Ekim 2015. 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2015.
- ^ a b c d e f g h i j k l m "Varicella and herpes zoster vaccines: WHO position paper, June 2014". Relevé Épidémiologique Hebdomadaire. 89 (25): 265-287. June 2014. PMID 24983077.
- ^ "Herpes Zoster Vaccination". Centers for Disease Control and Prevention. 31 Temmuz 2015. 26 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2021.
- ^ "Varicella vaccines". British Medical Bulletin. 103 (1): 115-127. September 2012. doi:10.1093/bmb/lds019. PMID 22859715.
- ^ "Varilrix". 28 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2023.
- ^ "Varicella-zoster vaccine". Human Herpesviruses: Biology, Therapy, and Immunoprophylaxis. Cambridge: Cambridge University Press. 2007. ISBN 978-0521827140. PMID 21348127.
- ^ "Prevention of Hepatitis B Virus Infection in the United States: Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices". MMWR. Recommendations and Reports. 67 (1): 443-470. January 2018. doi:10.1016/B978-0-12-804571-8.00003-2. ISBN 9780128045718. PMC 7150172 $2.
- ^ "Chickenpox (Varicella) | History of Vaccines". www.historyofvaccines.org (İngilizce). 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2021.
- ^ "Maurice Ralph Hilleman (1919–2005) | The Embryo Project Encyclopedia". embryo.asu.edu. 27 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2021.
- ^ World Health Organization model list of essential medicines: 21st list 2019. Cenevre: World Health Organization. 2019. WHO/MVP/EMP/IAU/2019.06. License: CC BY-NC-SA 3.0 IGO.
- ^ World Health Organization model list of essential medicines: 22nd list (2021). Cenevre: World Health Organization. 2021. WHO/MHP/HPS/EML/2021.02.
