Sinoceratops
| Sinoceratops | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Sinoceratops iskeleti | |||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||||
| |||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||
| Sinoceratops zhuchengensis Xu et al., 2010 | |||||||||||||
Sinoceratops /ˌsaɪnoʊˈsɛrətɒps/, yaklaşık 73 milyon yıl önce Kretase Dönemi'nin son bölümünde şu anda Çin'in Shandong eyaleti olan yerde yaşamış soyu tükenmiş bir ceratopsian dinozor cinsidir. 2010 yılında Xu Xing ve ark. tarafından Zhucheng, Çin'den üç kafatası için adlandırıldı. Tip türünün adı Sinoceratops zhuchengensis, keşfedildiği yerden dolayı "Zhucheng'den Çin boynuzlu yüzü" anlamına gelir.
Sinoceratops orta büyüklükte, ortalama yapılı, yerde yaşayan, dört ayaklı bir otoburdu. Yaklaşık olarak 5 metre uzunluğa ve 2 ton ağırlığa kadar büyüyebilir. Çin'de keşfedilen ilk ceratopsid dinozor ve Asya'dan bilinen tek ceratopsiddi. Tüm diğer centrosaurinler ve tüm chasmosaurinler, olasılıkla Turanoceratops dışında, Kuzey Amerika'da keşfedilen fosillerden bilinmektedir. Sinoceratops ayrıca önemlidir çünkü bilinen en büyük centrosaurinlerden biridir ve bu grubun bilinen diğer tüm bazal üyelerinden çok daha büyüktür.
Sinoceratops Geç Kretase'de çökelmiş olan Hongtuya Formasyonu'nda keşfedilmiştir. Leptoceratopsidler, saurolophinler ve tyrannosaurinler ile birlikte yaşadı. Formasyondaki en yaygın yaratık, malzemenin çoğunun atandığı Shantungosaurus'du. Sinoceratops ve Shantungosaurus ile birlikte yaşayan hayvanlar arasında Zhuchengceratops, Zhuchengtitan ve Zhuchengtyrannus vardı.
Keşif[değiştir | kaynağı değiştir]
Bir kranyum da dahil olmak üzere parçalı bir kafatasından oluşan holotip örneği ZCDM V0010, 2008 yazında Çin'in Shandong kentindeki Wangshi Grubunun Hongtuya Formasyonunda bulundu.[1][2] Örnek, yaklaşık 72-66 milyon yıl önce, Kretase döneminin Kampaniyen-Maastrichtian evrelerinde biriken akarsu çökeltilerinden toplanmıştır.[3] Aynı formasyondan iki örnek daha elde edilmiştir. Örnek ZCDM V0011, kafatası çatısı ve kranyumun çoğundan oluşan parçalı bir kafatasıdır ve ZCDM V0012, parçalı bir kranyumu temsil eder.[1]
Cins adı Sinoceratops "Çin boynuzlu yüzü" anlamına gelir ve keşfedildiği ülke olan Çin'in Latince adı Sina'ya atıfta bulunan Sino sözcüğünün ve Grekçe "boynuz" anlamına gelen keras (κέρας) ve "yüz" anlamına gelen ops (ωψ) gibi sözcüklerle birleştirilmesinden türetilmiştir.[4] Sinoceratops, 2010 yılında paleontolog Xu Xing ve meslektaşları tarafından tanımlanmış ve adlandırılmıştır. Tip tür Sinoceratops zhuchengensis'tir. Tür adı, keşfinin yapıldığı yere, aynı zamanda kazıları finanse eden Zhucheng kentine atıfta bulunur.[1]
Keşif önemliydi, çünkü Çin'den bilinen ilk ceratopsidi ve olasılıkla Asya'dan gelen tek ceratopsidi temsil ediyordu. Diğer olası Asya ceratopsidi Turanoceratops'tur, ancak Ceratopsidae içindeki konumu tartışmalıdır.[1]
Açıklama[değiştir | kaynağı değiştir]
Sinoceratops, kestirilen 5 metrelik uzunluğu ve 2 tonluk ağırlığıyla büyük bir ceratopsiandır.[5] Burnunda kısa, kancalı bir boynuz (burun boynuzu olarak adlandırılır) vardır, gözlerinin üzerinde boynuz yoktur (kaş boynuzları) ve fırfıra taç benzeri bir görünüm veren öne doğru kıvrımlı boynuzların bir dizisiyle birlikte kısa bir boyun fırfırına sahiptir. Bu boynuz dizisinin içinde, fırfırın tepesinde başka hiçbir boynuzlu dinozorda görülmeyen bir dizi alçak yumru vardır. Sinoceratops, kısa fırfırlı ceratopsidler olan Centrosaurinaenin bir üyesidir. Holotip örneği ZCDM V0010, kafatası çatısı ve parçalı kranyumun çoğu ögesiyle beraber parçalı bir kafatasından oluşur. Sinoceratops'un kafatasının 180 cm olduğu tahmin ediliyor, bu onu bilinen en büyük centrosaurine kafataslarından biri yapıyor.[1]
Bir hayvanı diğerlerinin çoğundan veya hepsinden ayıran özelliklere tanı denir. Bir tanıdaki özelliklerin tümü olmasa da bazıları da otamorfilerdir. Bir otapomorfi, belirli bir organizmaya özgü ayırt edici bir anatomik özelliktir.[6] Xu ve arkadaşlarına göre (2010), Sinoceratops, aşağıdaki tanısal özelliklerine göre ayırt edilebilir: birleşik paryetallerin arka kenarı boyunca en az on sağlam, güçlü bir şekilde kavisli boynuz benzeri çıkıntılar bulunurken, aynı zamanda birleşik şakak kemiğinde en az dört boynuz benzeri çıkıntı vardır; antorbital pencerenin önünde büyük bir aksesuar fenestra vardır (bilinen diğer tüm centrosaurinlerden farklıdır); parietallerin dış kenarı yalnızca zayıf bir şekilde dalgalıdır (bilinen diğer tüm centrosaurinlerden farklıdır); ve geniş tabanlı epoksipitaller vardır (bilinen diğer tüm centrosaurinlerden farklı olarak).[1]
Sınıflandırma[değiştir | kaynağı değiştir]
Sinoceratops kafatasında bulunan özelliklere dayanarak Xu ve ark. (2010) tarafından Centrosaurinae taksonuna bazal bir üye olarak atanmıştır.[1] Sinoceratops; Centrosaurinae ve Chasmosaurinae arasındaki ayrımı bulanıklaştıran chasmosaurinlerdeki özelliklere benzeyen birtakım özellikler taşır. Xu ve arkadaşlarına göre Sinoceratops'un bazal konumu ceratopsidlerin Asya'dan çıktığına işaret eder.[1] Sinoceratops; Centrosaurus ve Styracosaurus gibi ileri centrosaurinlerle Diabloceratops gibi ilkel centrosaurinlerde olmayan pek çok özellik paylaşır ki, iyi gelişmiş burun boynuzu ve körelmiş kaş boynuzu buna dahildir. Bu çıkarım, cinsin Beringia yoluyla Kuzey Amerika'dan geçip Asya'yı istila eden bir soy ağacını temsil etmesini gösterebilir.[7]
Aşağıdaki kladogram, Chiba ve ark. (2017) yaptığı filogenetik bir analizi gösterir:[8]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Paleoekoloji[değiştir | kaynağı değiştir]
Sinoceratops Güney Çin'in Hongtuya formasyonundan bilinir. Bu dinozor kafatası materyalinden bilinir. İlgili formasyonda onunla birlikte, fosil kalıntıların çoğunun atandığı çok yaygın hadrosaurid Shantungosaurus,[1][9] Tarbosaurus ile ilişkili bir Asya tyrannosauridi Zhuchengtyrannus,[1] Asyalı bir leptoceratopsid Zhuchengceratops,[10] ve olası bir daha yaşlı Shantungosaurus bireyi Huaxiaosaurus[11] yaşamıştır.[3][11]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d e f g h i j Xu, X., Wang, K., Zhao, X. & Li, D. (2010). "First ceratopsid dinosaur from China and its biogeographical implications". Chinese Science Bulletin. 55 (16): 1631-1635. doi:10.1007/s11434-009-3614-5.
- ^ "PBDB". paleobiodb.org. 13 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2022.
- ^ a b Holtz, T.R. Jr. (2012). Dinosaurs: The Most Complete, Up-to-Date Encyclopedia for Dinosaur Lovers of All Ages. Indiana University Press. s. 47. ISBN 978-0-375-82419-7.
- ^ Liddell, Henry George and Robert Scott (1980). A Greek-English Lexicon. Abridged. United Kingdom: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-910207-5.
- ^ The Princeton Field Guide to Dinosaurs. Princeton University Press. 2016. s. 286. ISBN 978-1-78684-190-2. OCLC 985402380. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ Evolutionary Biology. Third. Sunderland: Sinauer Associates Inc. 2013. s. 95. ISBN 978-1-60535-115-5. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ Glut, D.F. (2012). Dinosaurs, the Encyclopedia, Supplement 7. McFarland & Company, Inc. s. 866. ISBN 978-0-7864-4859-3.
- ^ Kentaro Chiba (2018). "New material and systematic re-evaluation of Medusaceratops lokii (Dinosauria, Ceratopsidae) from the Judith River Formation (Campanian, Montana)". Journal of Paleontology. 92 (2): 272-288. doi:10.1017/jpa.2017.62.
- ^ Hu, C.C. (1973). "[A new hadrosaur from the Cretaceous of Chucheng, Shantung]". Acta Geologica Sinica. 2: 179-206.
- ^ Zhao, X. (2007). "Zuchengosaurus maximus from Shandong Province". Acta Geoscientia Sinica. 28 (2): 111-122. doi:10.1007/s10114-005-0808-x.
- ^ a b Zhao X. (2011). "Huaxiaosaurus aigahtens". Geological Bulletin of China. 30 (11): 1671-1688.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Sinoceratops ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur- "Sinoceratop zhuchengensis". Paleobiology Database: Classic. 7 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2022.
