Satvali Muharebesi
| Satvali Muharebesi | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Fransa'nın Cezayir'i İşgali | |||||||||
 Théodore Gudin tarafından resmedilen 29 Haziran 1830 tarihinde Cezayir'e denizden saldırı,1831. | |||||||||
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
 Fransa Krallığı |
 Osmanlı İmparatorluğu•  Cezayir Beylerbeyliği | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
|
Louis Auguste BourmontPierre Berthezène |
Hüseyin Dayı İbrahim Ağa | ||||||||
| Güçler | |||||||||
|
20,000[2][3]-37.000 asker 83 top ve onlarca savaş gemisi [4] | 25.000-50.000[5][6][7] | ||||||||
| Kayıplar | |||||||||
|
57 ölü 473 yaralı[8] | Yaklaşık 4,000 ölü ve yaralı[9][10] | ||||||||
  Satvali Satvali (Cezayir) | |||||||||
Satvali Muharebesi 18-19 Haziran 1830 tarihinde Fransa ile Cezayir Beylerbeyliği olarak da bilinen Osmanlı Cezayir-i Garp Eyalet birlikleri arasında, Cezayir Beylerbeyliği'nin başkentinin Fransa tarafından ele geçirilmesi ve Cezayir'in işgali sırasında gerçekleşmiştir.[1] İşgali engellemeye çalışan Osmanlı-Cezayir Beylerbeyliği birlikleri muharebe öncesi ve sırasındaki yapılan taktik ve stratejik hatalar neticesinde başarısız olmuştur.
Hazırlık[değiştir | kaynağı değiştir]
Fransız kuvvetleri Sidi Fredj a çıkartma yapıp buradaki birliklerini ve toplarını yavaş yavaş karaya çıkarırken, Cezayir Beylerbeyliği üç beylik'inin yanı sıra çok sayıda Berberi ve Kabiliye aşiretlerinden oluşan bir orduyu yakındaki Satvali platosunda büyük bir kampta toplandı. Cezayir Kuvvetlerinin sayısı çelişkilidir. Bir iddiaya göre toplam sayıları 50.000'in üzerinde olan Cezayir kuvvetleri 5.000 Yeniçeri, Cezayir şehrinden 10.000 Moro, Oran, Titteri ve Konstantin beylerinden 30.000 adam ve dağlardan gelen 10.000 Kabiliye milisinden oluşuyordu.[11] Diğer bir iddiaya göre ise 7.000 Yeniçeri, 19.000 Beylik askeri ve 17.000 Kabiliyelilerden ordu oluşmaktaydı. [12] Ancak bundan çok daha az olduğunu, 15-25.000 civarında olduğunu iddia edenlerde bulunmaktadır. Hüseyin Dayı adamları vasıtasıyla Fransa'nın çıkarma yapacağı yeri öğrenmişti. Topladığı orduda o sırada beyliğinde toplanan vergiyi getirmek üzere Konstantin Beyi Ahmed Bey bin Muhammed Şerif'de bulunmaktaydı. Kendisi toplanan savaş meclisinde Fransız birliklerinin yetenek, sayı ve teknik olarak üstünlüklerinin bunun yanı sıra savaş gemilerinin sayısının farkındaydı. Muharebe alanında bulunan Ahmed Bey, Hüseyin Dayı'ya mecliste şöyle bir strateji önerir: Fransız birliklerinin sahile inmesine ve iç kesimlere ilerlemesine izin vermek, daha sonra iç kesimlerde konuşlanmış Cezayir kuvvetleri ile Fransız askerlerinin arkasından sızarak çıkarma gemileriyle bağlantılarını keserek aralarında bir kıskaç oluşturmak bu şekilde izole edilmiş fransız birliklerini yok etmek. Bu stratejinin amacı, gemiler müdahale edemeden karaya çıkan Fransız birliklerini yenmekti.[13]
Buna karşın Dayının damadı İbrahim Ağa ise aynı görüşte değildi ve İbrahim Ağa sahilde çıkarmayı tamamlayamadığinı düşündüğü düşmanı hızla karşılayıp yok etmeyi planlamaktaydı; Fransızları aşırı derecede sayı, imkan ve teknoloji yönünden küçümsemişti. Hüseyin Dayı'da damadından yana taraf tutunca bu taktik uygulanmak zorunda kalındı ve neticede yenilginin baş sebeplerinden biri de bu taktik oldu. Öte yandan damadı İbrahim Ağa tarafından hızlı ve ezici bir zafer vadedilen Cezayir Dayısı Hüseyin bin Hüseyin, buna bizzat şahit olmak için eşleri ve maiyetiyle birlikte kampa gelmişti.[14]
Muharebe[değiştir | kaynağı değiştir]
İbrahim Ağa, saldırıyı planlarken Fransız birliklerinin amfibik çıkarmayı tamamlayamadan onları geri püskürtmeyi planlamaktaydı. Dahası Fransız kuvvetlerini hafife alacak şekilde ordusunun tamamını değil sadece 10.000 askerini saldırıda kullanmak gibi bir ölümcül hata daha yaptı.[15] Ancak 18 Haziran'a gelindiğinde Fransızlar, Sefer Ordusu'nu oluşturan üç tümenden ikisini zaten karaya çıkarmıştı.[2] Dolayısıyla Cezayir saldırısına karşı koyacak yeterli kuvvetleri de vardı.İbrahim Ağa'nın düşüncesinin aksine sağlam bir köprübaşı kurmuşlardı.
19 Haziran sabahı saat 4:30'da Cezayir kuvvetleri yoğun bir sis içinde kitleler halinde platodan aşağı indi ve Fransız karakollarına saldırdı.[2]
Kendi planı kabul edilmese de İbrahim Ağa'nın planına uygun şekilde muharebeye katılan Konstantin Beyi Ahmed bey, birlikleriyle General Damrémont ve General Monck d'Uzer komutasındaki iki Fransız tugayı üzerine ilerledi ancak Fransız 15. Hat piyadesi süngü hücumu ve top ateşiyle sonrasında onun kuvvetlerini geri püskürttü.[16] İbrahim Ağa'nın kişisel komutası altındaki ana Cezayir birliği ise daha sonra Fransız solundaki 28. Hat'a saldırdı.[16]Saldırı kısa bir süre başarılı oldu, ancak General D'Arcine daha sonra 29. Hat Piyade taburuna 28. Hat'ın yardımına gelmelerini emretti. Takviye kuvveti gören Cezayirliler tereddütte düştü ve Fransızlar genel bir süngü hücumu başlatınca geri çekildiler.[17]Geri çekilen Cezayir kuvvetleri Fransız kuvvetlerinden uzaklaştıkça, Ahmed Bey'i düşündüren Fransız savaş gemileri onlara ateş açtı ve bu kaçışlarının kaosunu iyice artırdı.[17][18]
Bu arada, sağ tarafta General Achard'ın tugayının 37. Fırkası, yavaş ve düzenli bir şekilde de olsa sonunda geri çekilen yeniçerilere karşı şiddetli bir çatışmaya girdi.[19] Achard'ın birlikleri tepeye doğru ilerlemeye devam ederken General Loverdo, Damrémont ve Monck d'Uzer komutasındaki iki tugayına soldan ilerlemeye başlamalarını emretti. Konstantin Beyinin ilk geri çekilmesinden sonra çalılıklara yerleşen Kabiliye avcı birlikleri, Fransız düzenli 6. ve 49. Hat birlikleri (taburları) üzerlerine ilerlerken karşı tarafa çekilmek zorunda kaldı.[20]
Öte yandan Fransızların Cezayir saldırısına karşı koyacak piyade birlikleri, topçuları muharebe alanında olmasında rağmen top arabası taşıyacak atlarının ve süvarilerinin karaya çıkartılması yapılamamıştı. Bu sebeple Cezayirlilerin geri çekilmesine rağmen, Fransızların tepeye çıkması epey zaman aldı çünkü henüz hiçbir at karaya çıkarılmadığı için topları yaya olarak taşımak zorunda kaldılar.[21][22]
Saat 7:00'de Damrémont ve Monck d'Uzer'in tugaylarından oluşan Fransız birlikleri platoya ulaştı.[21] Buradan uzaktaki Cezayir kampının çadırlarını görebiliyorlardı. Büyük atlı grupları kampın yakınında toplanırken, Fransızlar piyade kareleri oluşturdular.[23] Ancak o anda, başlangıçta muharebeye fazla ilgi göstermeyen Bourmont nihayet muharebe alanına geldi ve General Berthezène'in tavsiyesi üzerine Cezayir mevzilerine ilerleme emri verdi...[24] General Achard komutasındaki üç alay bir Cezayir topçu bataryası üzerine yürüdü. Fransız birlikleri siper mazgallarından ateş açınca topçu mürettebatı kaçtı ve Fransızlar bataryayı ele geçirdi.[25] Genel Fransız ilerleyişi solda yoğunlaştığından, büyük bir Cezayir atlı grubu daha zayıf Fransız mevzisine saldırmak için sağda toplandı, ancak kısa süre sonra General De la Hitte'nin toplu topçu ateşiyle dağıtıldılar.[26] O sırada Cezayir kuvvetleri kamplarına doğru geri çekiliyordu ve Fransız birlikleri onlara doğru hücum edince geri çekilme kısa sürede genel bir bozguna dönüştü.[26] Cezayir kuvvetleri düzensiz bir şekilde her yöne dağıldı ve genel panik içinde eşyalarını geride bıraktı.[27]
Fransızlar daha sonra, hiç gelmeyen olası bir karşı saldırıya karşı önlem olarak kampın önüne topçu birlikleri yerleştirdi. Saat 13:00'e gelindiğinde son Cezayir kuvvetleri de Fransızların görüş alanından kaybolmuştu. Savaş sabah 4:00'te başladığından beri yaklaşık 8 saat sürmüştü. General Barthezène'in tümeni 44 ölü ve 334 yaralı, General Loverdo'nun tümeni ise 13 ölü ve 129 yaralı vermişti.[28]
Sonrası[değiştir | kaynağı değiştir]
Fransızlar, Cezayir kuvvetlerinin aceleyle geri çekilirken geride bıraktıkları büyük miktarda zenginlik, silah, yiyecek ve çiftlik hayvanları ele geçirdi.[29][28] O akşam, ele geçirilen hayvanlardan elde edilen koyun eti, bir ay önce Toulon'dan ayrıldıklarından beri hiç et yememiş olan Fransız birliklerine dağıtıldı.[20]
Bu ezici zafere rağmen Bourmont, tüm Fransız birlikleri ve topçuları gemilerden tahliye edilene kadar Cezayir şehrine doğru ilerlemeyi reddetti. Hüseyin Dayı sonraki dört günü yenilginin ardından dağılan kuvvetlerini toparlamakla geçirdi [30] ve 24 Haziran'da Cezayirliler Sidi Khalef Muharebesi'nde tüm kuvvetleri karaya çıkmış Fransızlarla tekrar sahilde savaşmaya geldi. Orada da yenilgiye uğradılar.Netice olarak beylerbeyliği başkenti Cezayir şehri Fransızların eline geçti.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
Atıflar[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b Youcef, BELHANI (10 Eylül 2012). "Portail cartographique". spider-dz.com. 24 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2017.
- ^ a b c Rousset 1879, s. 138.
- ^ D'Ault-Dumesnil, Edouard (1868). Relation de l'Expédition d'Afrique en 1830 et de la conquête d'Alger. Lecoffre. s. 240.
- ^ Tucker (2009), s. 1154.
- ^ "Sur la terre d'Afrique !". www.algerie-ancienne.com. 4 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2021.
- ^ D'Ault-Dumesnil 1868, s. 240.
- ^ De Quatrebarbes, Théodore (1831). Souvenirs de la campagne d'Afrique. Dentu. s. 35.
- ^ Bulletin universel des sciences et de l'industrie. 8: Bulletin ..., Volume 11 p. 84.
- ^ Blakesley, Joseph William (1859). Four months in Algeria with a visit to Carthage. McMillan and Co. s. 69.
- ^ De Quatrebarbes 1831, s. 40.
- ^ Rousset 1879, s. 135.
- ^ Ruedy (2005), s. 48.
- ^ Temimi, Abdeljelil (1978), Revue d'histoire maghrébine (Ed.), Le Beylik de Constantine et Ḥādj ʻAḥmed Bey (1830-1837) (Fransızca), s. 197
- ^ De Quatrebarbes 1831, s. 35.
- ^ Galibert, Léon (1843). Histoire de l'Algérie ancienne et moderne: depuis les premiers établissements des carthaginois (Fransızca). Furne.
- ^ a b Rousset 1879, s. 140.
- ^ a b Rousset 1879, s. 144.
- ^ D'Ault-Dumesnil 1868, s. 232.
- ^ Rousset 1879, s. 145.
- ^ a b Rousset 1879, s. 146.
- ^ a b Rousset 1879, s. 147.
- ^ Rozet, Claude Antoine (1832). Relation de la Guerre d'Afrique pendant les années 1830 et 1831, Volume 1. The British Library. s. 153.
- ^ Rozet 1832, s. 220.
- ^ Rousset 1879, s. 152.
- ^ Rousset 1879, s. 154.
- ^ a b Rousset 1879, s. 155.
- ^ Rousset 1879, s. 156.
- ^ a b D'Ault-Dumesnil 1868, s. 242.
- ^ Blakesley 1859, s. 69.
- ^ Rousset 1879, s. 164.
Kaynak[değiştir | kaynağı değiştir]
- Rousset, Camille (1879). La conquête d'Alger. Paris: Plon-Nourrit.