Saltriovenator
| Saltriovenator | |
|---|---|
| |
| Holotipin seçilmiş öğeleri | |
| Bilimsel sınıflandırma | |
| Âlem: | Animalia |
| Şube: | Chordata |
| Klad: | Dinosauria |
| Klad: | Saurischia |
| Klad: | Theropoda |
| Klad: | †Ceratosauria |
| Cins: | †Saltriovenator Dal Sasso et al. 2018 |
| Tür: | †S. zanellai
|
| Tip tür | |
| †Saltriovenator zanellai Dal Sasso et al. 2018
| |
Saltriovenator ("Saltrio avcısı" anlamına gelir), Erken Jura'nın Sinemurian aşamasında günümüzde İtalya olan yerde yaşayan bir ceratosaurian dinozor cinsidir. Tip ve tek tür Saltriovenator zanellai'dir ; geçmişte türler resmi olmayan "saltriosaur" adıyla biliniyordu. Tam bir iskelet henüz keşfedilmemiş olsa da, Saltriovenator'un Ceratosaurus'a benzeyen büyük, iki ayaklı bir etobur olduğu düşünülüyor.
Keşif ve adlandırma[değiştir | kaynağı değiştir]
4 Ağustos 1996'da, Saltriovenator'ın ilk kalıntıları, kuzey İtalya'nın Saltrio kentindeki Salnova mermer ocağında ammonit arayan amatör paleontolog Angelo Zanella tarafından keşfedildi. Zanella zaten Museo Civico di Storia Naturale di Milano için çalışıyordu ve bu kurum bilgilendirildikten sonra bulguyu araştırmak için bir ekip gönderdi. Cristiano Dal Sasso ve Giorgio Teruzzi yönetimindeki Besano Paleontoloji Grubu gönüllüleri, gözle görülür şekilde kemik içeren bir dizi tebeşir bloğunu kurtarmayı başardılar. İskelet, keşfedilmeden kısa bir süre önce taş ocağında mermer tabakaları kırmak için kullanılan patlayıcılarla parçalanmıştı. Sabitlenen bloklar, kemikleri serbest bırakmak için 1.800 saat formik asit banyosuna yerleştirildi.[1] Başlangıçta, toplamda 119 kemik parçasının toplandığı bildirildi;[2][3] bu daha sonra 132'ye çıkarıldı. Ancak çoğu tam olarak tanımlanamaz.[1]
2000 yılında müze, kemiklerin özel bir sergisini açtı. Bu vesileyle Dal Sasso, artık bilimde yeni bir tür olduğu düşünülen dinozora geçici olarak İtalyanca Saltriosauro adını verdi. Bu, bilimsel literatürde bile zaman zaman "Saltriosaurus" olarak Latinize edilmiş olsa da, hem İtalyanca hem de Latince biçiminde geçersiz bir nomen nudum olarak kaldı.[1]
Aralık 2018'de Dal Sasso, Simone Maganuco ve Andrea Cau, örneği tip tür Saltriovenator zanellai olarak adlandırdı ve tanımladı. Cins ad, Saltrio'ya yapılan bir referansı, teropodların adlarında yaygın bir son ek olan Latince, venator, "avcı" ile birleştirir. Yazarlar, bir venatörün de bir tür Romalı gladyatör olduğuna dikkat çekti. Tür adı Zanella'yı onurlandırıyor. Makale elektronik bir yayında yayınlandığı için, adın geçerli olması için Life Science tanımlayıcıları gerekliydi. Bunlar, cins için 8C9F3B56-F622-4C39-8E8B-C2E890811E74 ve türler için BDD366A7-6A9D-4A32-9841-F7273D8CA00B'dir. Saltriovenator, Scipionyx'ten sonra İtalya'dan adlandırılan üçüncü dinozor, Alpler'den ilk ve İtalya'dan gelen ikinci teropod.[1]
Holotip, MSNM V3664, 199 milyon yıllık en erken Sinemuriyen'den kalma Saltrio Formasyonu'nun bir katmanında bulundu. Alt çeneli parçalı bir iskeletten oluşur. Bir diş, bir sağ splenial, bir sağ preartiküler, bir boyun kaburgası, dorsal kaburga parçaları ve kürek kemiği, iyi korunmuş ancak tamamlanmamış bir furkula, humeri, metacarpal II, falanks II-1, falanks III-1, falanks III-2, manuel ungual III, distal tarsal III, distal tarsal IV ve proksimal ikinci ila beşinci metatarsallar dahil olmak üzere iskeletin yaklaşık %10'u keşfedilmiştir. Holotip birey, denize sürüklenmeden önce olasılıkla eski bir kumsalın kıyılarında öldü. Ölümden sonra, iskelet kalıntıları, birçok kemiğin kaybolduğu ve geri kalanların büyük ölçüde parçalandığı uzun süreli taşınmadan zarar gördü.[kaynak belirtilmeli]
Saltriovenator suda yaşamasa da, ilişkili ammonitlere bakılırsa, karkasın çökeldiği ortam büyük olasılıkla pelajikti. Yöre aynı zamanda krinoidler, gastropodlar, çift kabuklular, brakiyopodlar ve bryozoanlar açısından da varsıldır.[4] Birikme, sığ bir karbonat platformu ile daha derin bir havza arasındaki bir yamaçta meydana geldi. Çeşitli çizikler, oluklar ve şeritler, karkasın deniz omurgasızları tarafından çürütülmeye maruz kaldığını gösteriyor. Örnek, yaşının yirmi dört olduğu kestirilen, maksimum boyutuna yaklaşan bir yarı yetişkin bireyi temsil ediyor.[1]
Tanım[değiştir | kaynağı değiştir]
Kalıntıların parçalı doğası nedeniyle, hayvanın boyutunu doğrudan ölçmek imkansızdı. Bu nedenle, tanımlayan yazarlar, fosilleri kabaca benzer hacme sahip iki teropodunkilerle karşılaştırdı. Bir Allosaurus fragilis örneği olan MOR 693'ün iskelet öğeleriyle karşılaştırıldığında, ihtiyatlı bir şekilde Saltriovenator holotip bireyinin en az yedi ila sekiz metre uzunluğunda olduğu sonucuna vardılar. Bu, Saltriovenator'u Aalenian aşamasından önce yaşayan bilinen en büyük teropod yapar ve geç Jura döneminden Ceratosaurus'tan %25 daha uzundur. Ceratosaurus'un kendisi ile karşılaştırıldığında, vücut uzunluğu 730 santimetre, kalça yüksekliği 220 santimetre ve kafatası uzunluğu 80 santimetre olarak sonuçlandı. Uyluk kemiği uzunluğu o zaman yaklaşık seksen ila seksen yedi santimetre olurdu, bu da vücut ağırlığının 1160 ila 1524 kilogram olduğunu gösterir. Başka bir yöntem, ön ayağın bilinen uzunluğundan kestirimde bulunmayı içeriyordu. Normal uzuv oranının uygulanması, 198 santimetrelik bir arka uzuv uzunluğunu gösterdi. Uyluk kemiği o zaman 822 ila 887 milimetre uzunluğunda olacaktı ve bu da 1269 ila 1622 kilogramlık bir ağırlığa işaret ediyordu.[1]
Sınıflandırma[değiştir | kaynağı değiştir]
Saltriovenator'ın kesin sistematik konumu geleneksel olarak belirsiz olmuştur, ancak bir teropod olduğu bilinmektedir.[2][3] Dal Sasso başlangıçta onu Tetanurae[5] adlandırdı. Daha sonra onun bir allosauroid olabileceğini düşündü, her ne kadar iki durumda da ilgili kladların üyelerini yaklaşık 20-30 milyon yıl öncelese de.[6] Benson, Magnosaurus incelemesinde onu Coelophysoidea'nın bir üyesi olarak değerlendirdi.[7][8] Bir lades kemiğinin[6] varlığı, her ne kadar coelophysoidlerden rapor edilen lades kemikleri olsa da bir tetanuran olarak yerleştirilmesini destekleyebilir.[9][10]
2018 tanımlama makalesi, büyük bir filogenetik çözümleme oluşturdu, onu ilkin bir ceratosaur olarak buldular, Berberosaurus'un kardeş taksonu.[1] Filogenetik çözümleme aşağıda gösterilmiştir:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Köken ve Paleoçevre[değiştir | kaynağı değiştir]
Saltriovenator, olasılıkla en yakın kara kütlesinden sürüklendiği açık bir deniz çevresinde bulundu, Sedilichnus sp. kemikler üzerindeki varlığıyla kanıtlandığı gibi omurgasızlar tarafından çürütülmüştür.[1] Saltrio Formasyonunun bir parçası olan bu çökelme ortamı, olasılıkla fırtına dalgalarının etkileri ve sürekli dip akıntıları ile ulaşılan açık bir gelgit altı bölgesi olan yakın bir eğimin veya rampanın bir parçası olarak kabul edilir.[1] Jura'nın başlangıcından bu yana, batı Lombardiya Havzası'nda Hettangiyen'den en eski Sinemuriyen'e kadar, daha önce düşünülenden daha geniş olduğu bulunan, sıcak ve nemli bir paleoiklimin geliştiği kötü şöhretli bir kıta alanı vardı.[11] Saltrio formasyonu üzerinde bulunan Dinozor Fosilleri bu bölgeden veya alternatif olarak Arbostora şişmesinden (İsviçre'de Saltrio formasyonunun kuzeyinde yer alan) ötelenmiş olabilir.[12] Nudo (Doğu) ve Generoso Dağı (Batı)'da yer alan, çökmeye yakın iki havza arasında bir bölünmeye neden olan, Saltrio Formasyonu'na yakın ortaya çıkan bir yapısal yüksekti.[12] Batıdan güneydoğuya uzanan diğer geniş alanlarla bağlantılı bir karbonat platformu üzerine yerleşmiş ve kuzeyde büyük bir sığ su körfezi geliştirmiş, burada çökelen tabakalar bir horst ve tektonik gaben tarafından kontrol edilmiştir.[12] Saltrio'nun birkaç kilometre batısındaki Castello Cabiaglio-Orino da dahil olmak üzere, sözüm ona "terra rossa" paleotopraklarının birkaç yüzlek de bulundu.[13][14] Bu yüzlekler, Hettangiyen-Sinemuriyen'de ortaya çıkan alanların, günümüz Maggiore Gölü'nün şu anki yerinin ormanlarla kaplı olduğunu göstermektedir; bu, Moltrasio Formasyonu üzerindeki büyük bitki parçalarının varlığıyla kanıtlanmıştır.[11] Bitkiler, Cellina ve Arolo (Maggiore Gölü'nün doğu tarafı) konumları arasında, Saltrio Formasyonu'yla aynı yaşta olduğu bulunan kayalardan çıkarılmıştır.[4] Flora, kuru-ılık koşullara sahip iç bölgelerde gelişen Bennettitales (Ptilophyllum), karasal Araucariaceae (Pagiophyllum) ve Cheirolepidiaceae (Brachyphyllum) gibi cinsleri içerir.[4] Saltriovenator, keşif konumundan uzakta olan Trento Platformu benzeri diğer ortaya çıkan bölgeler gibi bu yakındaki kara kütlesinden geliyor olabilir. Eğer öyleyse, bu teropod belki de bölgedeki en büyük avcıydı.[1]
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
- Ceratosaur araştırmasının zaman çizelgesi: https://en.wikipedia.org/wiki/Timeline_of_ceratosaur_research 6 Mart 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d e f g h i j Dal Sasso (2018). "The oldest ceratosaurian (Dinosauria: Theropoda), from the Lower Jurassic of Italy, sheds light on the evolution of the three-fingered hand of birds". PeerJ. 1 (1): e5976. doi:10.7717/peerj.5976. PMC 6304160 $2. PMID 30588396. 23 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2021.
- ^ a b The Theropod Database
- ^ a b Matthew T. Carrano, Roger B. J. Benson, Scott D. Sampson: The phylogeny of Tetanurae (Dinosauria: Theropoda). 20 Mayıs 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Journal of Systematic Palaeontology. Bd. 10, Nr. 2, 2012
- ^ a b c Lualdi (1999). "New data on the Western part of the M. Nudo Basin (Lower Jurassic, West Lombardy)". Tübingen Geowissenschaftliche Arbeiten, Series A. 52 (1): 173-176.
- ^ Dinosauri italiani. 2. Venezia: Marsilio Editori. 2001. ss. 45-66.
- ^ a b Dal Sasso (2003). "Dinosaurs of Italy". Comptes Rendus Palevol. 2 (1): 45-66. doi:10.1016/S1631-0683(03)00007-1. 28 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2021.
- ^ Benson (2010). "The osteology of Magnosaurus nethercombensis (Dinosauria, Theropoda) from the Bajocian (Middle Jurassic) of the United Kingdom and a re-examination of the oldest records of tetanurans". Journal of Systematic Palaeontology. 8 (1): 131-146. doi:10.1080/14772011003603515. 28 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2021.
- ^ The interrelationships and evolution of basal theropod dinosaurs (= Special Papers in Palaeontology. Bd. 69) (PDF). 1. Londra: The Palaeontological Association. 2003. ss. 1-213. 7 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Aralık 2021.
- ^ Rinehart (2007). "Furculae in the Late Triassic theropod dinosaur Coelophysis bauri" (PDF). Paläontologische Zeitschrift. 81 (2): 174-180. doi:10.1007/BF02988391. 28 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Aralık 2021.
- ^ Tykoski (2002). "A furcula in the coelophysid theropod Syntarsus [Now Megapnosaurus]". Journal of Vertebrate Paleontology. 22 (3): 728-733. doi:10.1671/0272-4634(2002)022[0728:AFITCT]2.0.CO;2. Erişim tarihi: 28 Aralık 2021.
- ^ a b Jadoul (2005). "Stratigraphy of Rhaetian to Lower Sinemurian carbonate platforms in western Lombardy (Southern Alps, Italy): paleogeographic implications". Rivista Italiana di Paleontologia e Stratigrafia. 111 (2): 285-303. Erişim tarihi: 28 Aralık 2021.
- ^ a b c Kalin (1977). "Sedimentation und Paläotektonik in den westlichen Südalpen: Zur triasisch-jurassischen Geschichte des Monte Nudo-Beckens". Eclogae Geologicae Helvetiae. 70 (2): 295. 28 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2021.
- ^ Geologische Beschreibung des Monte Campo dei Fiori u. der Sedimentzone Luganersee-Valcuvia. Russy, FR, Switzerland: Buchdruckerei Emil Birkhäuse. 1925.
- ^ Obere Trias bis mittlerer Lias zwischen Saltrio und Tremona (Lombardische Alpen). Die Wechselbeziehungen zwischen Stratigraphie, Sedimentologie und syngenetischer Tektonik. Dissertation. 1. Löbnitz: Basel, Birkhäuser. 1963.