Rodos Kuşatması (1444)
| Rodos Kuşatması | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Doğu Akdeniz'in 1450 tarihli haritası. | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Hospitalier Şövalyeleri |
 Memlûk Devleti | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
|
Jean de Lastic |
Aynal Gecut | ||||||
| Güçler | |||||||
| 85 gemi | |||||||
Rodos kuşatması, Hospitalier Şövalyeleri ile Memlûk Devleti arasında gerçekleşen bir çatışmadır. Memluk filosu 10 Ağustos 1444'te Rodos adasına çıkmış ve kalesini kuşatmıştır. Kentin batı surlarında ve Mandraki limanında çatışmalar yaşanmıştır. 18 Eylül 1444'te Memlükler adadan çekilerek kuşatmayı kaldırmışlardır.
Arka plan[değiştir | kaynağı değiştir]
Hospitalier Şövalyeleri, 1070 yılında Kudüs'te] kurulmuştur. En önemli Askerî tarikatlardan biri haline gelmiştir. 1291'de Akka'nın Düşüşü, Tarikatı üssünü Kutsal Topraklardan Kıbrıs'taki Limasol'a taşımaya zorlamıştır. Kıbrıs, sınırlı ekonomik fırsatlar sunarak Tarikatı Batı Avrupa'dan gelen bağışlara bağımlı hale getirmiş ve onları Kıbrıs Kralı II. Henri ile tartışmalara sokmuş; Akka ve Kutsal Toprakların kaybı, manastır tarikatlarının amacı konusunda yaygın sorgulamalara ve mallarına el koymak gibi önerilere yol açmıştır. Foulques de Villaret, 1305'te Hospitalier Şövalyeleri'nin Büyük Üstadı seçilmiş ve hemen Rodos'un fethi için hazırlıklara başlamıştır; bu, kendisine Tarikat'ın Kıbrıs'ta kaldığı sürece sahip olamayacağı bir hareket özgürlüğü sağlayacak ve Türklere karşı yeni bir savaş üssü olacaktı.[1][2]
Ada her ne kadar Bizans mülkiyetinde olsa da İmparatorluğun toprak bütünlüğünü tam olarak koruyamamış gibi görünüyordu. Foulques de Villaret, yeni fethedilen adadaki ayrıcalıklar karşılığında Hastanelere yardım etmeyi kabul eden Cenevizli paralı asker Vignolo de' Vignoli ile bir sözleşme imzalamıştır. 23 Haziran'da Villaret ve Vignolo, 35 Şövalye, altı Levanten atlısı ve 500 piyadeden oluşan bir kuvvet taşıyan iki savaş kadırgası ve diğer dört gemiyle Limasol'dan yola çıkmıştır. Bunlara bazı Ceneviz gemileri de eklenmiştir. Rodos şehrine yapılan ilk saldırı başarısız olunca, Hastaneciler adanın bir ay içinde fethetmeyi başardıkları kırsal bölgelerine odaklandılar. Kalenin savunucuları, 15 Ağustos 1310'daki nihai düşüşüne kadar çok sayıda saldırıyı püskürterek sadık bir direniş sergilediler.[3][4]
Hastaneciler daha sonra manastır ve hastanelerini Kıbrıs'tan Rodos'a taşıdılar ve adaya yerleştiler. Ada üzerindeki hakimiyetleri, Hristiyan devletlerle Memlük Mısır'ı arasındaki ticarete papalık tarafından getirilen yasağın uygulanmasıyla sağlamlaştırıldı. Bu süreçte Ceneviz ve Venedik ticaret yolları kesilirken, Kerpe ve İleryoz tarikatın etki alanına eklendi. Hospitalier, Müslüman rakiplerine karşı sırasıyla 1312 ve 1319'da Amorgos ve Sakız Adası'nda zaferler elde ettiler. 1320'de tarikatın donanması, Türk 80 gemi filosunun ilerleyişini durdurarak Türklerin adayı işgalini engelledi.[5]
1443 kışında Büyük Üstat Jean de Lastic, Aragon Kralı V. Alfonso'ya bir mektup göndererek tarikatın karşılaştığı zorluklardan yakınmış ve onun mülkünde ikamet eden üyelerinin onu korumak için Rodos'a dönmelerini talep etmiştir. Alfonso, her ikisi de Katalan kökenli olan önceki iki Üstat ile yakın işbirliği yaparak Tarikatın hamisi olarak hareket etmiştir. Burgundy Dükü İyi Philip ve Papa IV. Eugenius, Rodos'a dönüş yolunda Hastanelere yardımcı gemiler ve malzeme sağlayanlar arasındaydı. Bu arada bir Memluk filosu da aynı hedefe doğru yola çıkmıştı.[6]
Kuşatma[değiştir | kaynağı değiştir]
Ağustos 1444'te Aynal Gecut komutasındaki bir Memlük kuvveti, Rodos'a doğru yola çıkmadan önce Hospitalier'in elindeki Meis adasına çıkmış ve kalesini yerle bir etmiştir. 10 Ağustos'ta 85 gemiden oluşan Memlük filosu Rodos ile Küçük Asya arasındaki kanalda görünmüştür. Memlükler adanın kuzeybatı ucuna, Trianta'nın kuzeyine çıkmışlardır. Hiçbir direnişle karşılaşmadan Rodos kalesinin bitişiğindeki mevzileri ele geçirmişler ve aynı şekilde karşılık veren şehrin savunucularına ok atmaya başlamışlardır. Ertesi gün Memlükler dikkatlerini kalenin batı tarafına, özellikle de Agios Antonios'un zayıf savunulan kapısına odakladılar ve burayı topçularıyla bombaladılar. İkinci bir Memluk kolu kalenin doğusundaki Mandraki limanına baskın düzenleyerek çok sayıda gemiyi yok etmiş ve mürettebatının ağır kayıplara uğramasına neden olmuştur. Kapı emniyete alınınca Büyük Üstat, Mandraki'ye akın emrini vermiştir. Tarikatın Fransız ve Katalan üyeleri Memlükleri limandan dışarı itmiş, çoğunu öldürmüş ve diğerlerini de kaçmaya zorlamıştır. İki kuvvetin yeniden örgütlenmesi nedeniyle çatışmalar bir süreliğine durdurulmuştur. 10 Eylül'de Hospitalier, Agios Antonios kapısının güneybatısındaki Santa Maria karakoluna saldırdılar. Şiddetli çatışmalar başlamış ve Memlükler sonunda ölü ve yaralılarını da yanlarına alarak geri çekilmişlerdir. 13 Eylül'de Memlükler çadırlarını toplayıp sultanlarının emrine aykırı olarak kuşatmayı kaldırarak ilk çıkarma yaptıkları yere doğru yola çıktılar. Jean de Lastic, geri çekilmelerini engellemek için Memlüklere saldırı yapılmasını önerdi, ancak askeri konseyi planı kabul etmemiştir. 18 Eylül'de Memlükler gemilerine binmeyi tamamlayarak Küçük Asya yönüne doğru yola çıkmışlardır.[7]
Sonrası[değiştir | kaynağı değiştir]
1480'de adanın kuşatılmasında Hospitalier'in başarısına rağmen Rodos diğer Hristiyan devletlerinden giderek daha fazla izole hale gelmiştir. Nihayetinde 1522'de Osmanlı İmparatorluğu tarafından fethedilmiş ve Tarikat'ın karargahlarını Malta'ya taşıması gerekmiştir.[8]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- Özel
- ^ Failler 1992, s. 122.
- ^ Luttrell 1975, ss. 280–281.
- ^ Failler 1992, ss. 122–124.
- ^ Luttrell 1975, ss. 282–285.
- ^ Luttrell 1975, ss. 286–289.
- ^ De Riquer 1986, ss. 305–307.
- ^ De Riquer 1986, ss. 307–311.
- ^ Tsirpanlis 1991, ss. 373–383.
- Genel
- De Riquer, Martin (1986). Η Πολιορκία της Ρόδου του 1444: Σε Δυο Καταλανικές Αφηγήσεις [İki Katalan Anlatımıyla 1444 Rodos Kuşatması]. Dodekanisiaka Chronika (Yunanca). 11 (1). Stegi Gramaton kai Technon Dodekanisou. ss. 305-314.
- Failler, Albert (1992). "L'occupation de Rhodes par les Hospitaliers". Revue des études byzantines (Fransızca). Cilt 50. ss. 113-135. doi:10.3406/rebyz.1992.1854.
- Luttrell, Anthony (1975). "The Hospitallers at Rhodes, 1306–1421". Hazard, Harry W. (Ed.). A History of the Crusades, Volume III: The fourteenth and fifteenth centuries (İngilizce). University of Wisconsin Press. ss. 278-313. ISBN 0-299-06670-3.
- Tsirpanlis, Zacharias (1991). Ρόδος και η Ιστορία της [Rodos ve Tarihi] (PDF). Department of History and Archeology Yearbook (Yunanca). University of Ioannina. ss. 373-416. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2017.