Primulaceae
| Primulaceae | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Primula japonica | |||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||||
| |||||||||||||
| Cinsler | |||||||||||||
| metne bakınız. | |||||||||||||
Primulaceae, Ericales takımına bağlı bir bitki familyasıdır.[2][3][4]
Morfoloji[değiştir | kaynağı değiştir]
Yıllık veya çok yıllık otlar veya nadiren çalılar; dik veya sarkık gövdeler ve düğümlerde köklenme olur. Yapraklar çoğunlukla tabanda, nadiren gövdede, almaşık, karşılıklı veya dairesel dizilişli, basit veya loplu, sıklıkla dişli; kulakçıklar yoktur. Çiçekler tekli ila bileşik salkım, ışınsal simetrili, erdişidir. Çanak kalıcı, genellikle yapraklıdır. Taç borazansı, çan şeklinde veya tüpsü, loblar 5, kiremitvaridir. Taç üzerine yerleştirilen, loblarla aynı sayıda ve karşıt organlar vardır. Yumurtalık üst durumlu, nadiren yarı alt durumlu, serbest taban pilasenta, çok sayıda veya çok nadiren birkaç tohumtaslağı içerir, 1 hücrelidir. Meyve bir kapsül, çok tohumlu veya nadiren 1 tohumludur. Dolgun besidoku içinde küçük düz bir embriyoludur. Köşeli tohumlar bulunur.[5]
Dağılımı[değiştir | kaynağı değiştir]
Familya 56 cins içerir. Familya alanı kozmopolit bir karaktere sahiptir. Otsu tipler Kuzey Yarımküre'de, özellikle dağlarda bir oluşum odağına sahipken, odunsu türler hem Eski hem de Yeni Dünyalarda tropik bölgelerde baskındır.[6]
İçeriği[değiştir | kaynağı değiştir]
İçeriğinde bulunan maddelerden alkaloidler çok nadirdir (örneğin Primula denticulata), saponinler genellikle hemolitik etki ile daha büyük öneme sahiptir (Primula vulgaris). Bu familyanın türlerinde sadece C3 fotosentezi saptamıştır.[6]
Ekoloji[değiştir | kaynağı değiştir]
Temsilcilerin çoğu standart karasal bitkilerdir, dağlardaki büyük tür çeşitliliği, Avrupa'da, örneğin Alpler'de, Kafkasya ve Himalayalar'da (Primula, Soldanella ve Androsace cinsleri) göze çarpmaktadır. Kuru habitatlarda (örneğin Primula veris), hatta ıslak yerlerde (örneğin Primula elatior, Lysimachia vulgaris), tarla otu olarak yıllıklar (Anagallis arvensis) veya açıkta kalan bir gölet tabanında (Centunculus minimus) büyürler. Özel bir özelliği olan Hottonia palustris durgun ve yavaşça akan sularda batık bir bitki olarak büyür. Tropik bölgelerde, bunlar esas olarak çalı veya ağaç ve ağaççıklardır. Primula çiçeğinin ana tozlayıcıları çeşitli böceklerdir. Çiçeklerde, kendi kendine tozlaşmaya mekanik bir engel yaygındır. Birçok otsu tür karıncalar tarafından yayılmaya adapte edilir.[6]
Sistematik[değiştir | kaynağı değiştir]
Modern sistemlerde çuha çiçeği, yıldız dalının ilkel temsilcileri olarak sınıflandırılır. Bununla birlikte, familyanın tanımı çok tartışılır: "geleneksel" otsu çuha çiçeği monofiletik değildir, cinsin bir kısmı (örneğin Lysimachia cinsi) geçmişte ayrı bir familya Myrsinaceae'ye dahil olan odunsu subtropikal ve tropikal türlerle yakından ilgilidir, başka bir ayrı grup, daha önce ayrı ayrı Theophrastaceaea familyasına ayrılmış meyvelerin oluşumu için önemli olan neotropik ağaçlardır. Ek olarak, Samolus cinsi tamamen bağımsız bir konuma sahiptir. Önerilen çözümlerden biri, mevcut dar tanımlı familyaların korunmasına yol açtı, ancak bu, bir dizi cinsin Myrsinaceae familyasına aktarılmasına yol açtı (Orta Avrupa temsilcilerinden bu, Lysimachia, Anagallis, Cyclamen ve diğerleri için geçerli olacaktır); mevcut APG3 konseptinde hakim olan bir diğer çözüm, iki grubun tek bir familyada birleştirilmesidir.[6]
Kullanım[değiştir | kaynağı değiştir]
Çarpıcı renkli çiçekler sayesinde, birçok Primula türü süssel öneme sahiptir. Bu, özellikle birçok kültivarı bahçecilik uygulaması tarafından kullanılan Primula ve Cyclamen cinsleri için geçerlidir. Birçok tür popüler alpin bitkisidir. Primula cinsinin kendisine ek olarak, bunlara örnek olarak Soldanella ve Androsace cinsleri katılabilir. Ayrıca tropikal ağaç türleri arasında, örneğin Ardisia cinsinde tartışılmaz süs önemine sahip birkaç tür vardır.[6]
Cinsler[değiştir | kaynağı değiştir]
Aegiceras –
Amblyanthopsis –
Amblyanthus –
Androsace –
Antistrophe –
Ardisia –
Ardisiandra –
Badula –
Bonellia –
Bryocarpum –
Clavija –
Conandrium –
Coris –
Ctenardisia –
Cybianthus –
Cyclamen –
Deherainia –
Dionysia –
Discocalyx –
Elingamita –
Embelia –
Emblemantha –
Fittingia –
Geissanthus –
Heberdenia –
Hottonia –
Hymenandra –
Jacquinia –
Kaufmannia –
Labisia –
Loheria –
Lysimachia –
Maesa –
Mangenotiella –
Monoporus –
Myrsine –
Neomezia –
Omphalogramma –
Oncostemum –
Paralysimachia –
Parathesis –
Pleiomeris –
Pomatosace –
Primula –
Sadiria –
Samolus –
Soldanella –
Solonia –
Stimpsonia –
Stylogyne –
Systellantha –
Tapeinosperma –
Theophrasta –
Vegaea –
Votschia –
Wallenia
[7]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Angiosperm Phylogeny Group (2016). "An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG IV" (PDF). Botanical Journal of the Linnean Society. 181 (1): 1–20. doi:10.1111/boj.12385. ISSN 0024-4074.
- ^ "GBIF". 8 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2021.
- ^ "Mindat". 9 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2021.
- ^ "PaleoBioDB". 9 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2021.
- ^ Taylor, P. 1963. Primulaceae. Flora of West Tropical Africa 2.
- ^ a b c d e "Primulaceae Batsch ex Borkh. – prvosenkovité / prvosienkovité | BOTANY.cz". 19 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Aralık 2021.
- ^ "Primulaceae Batsch ex Borkh. | Plants of the World Online | Kew Science". Plants of the World Online (İngilizce). 12 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Aralık 2021.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
Vikitür'de Primulaceae ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.
