Pentti Linkola

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Kaarlo Pentti Linkola
2011'de linkola
DoğumKaarlo Pentti Linkola
7 Aralık 1932(1932-12-07)
Helsinki, Finlandiya
Ölüm5 Nisan 2020 (87 yaşında)
Valkeakoski, Finlandiya
KonuOrnitoloji, çevrecilik, doğa bilimi, derin ekoloji
Önemli ödülleriEino Leino Ödülü
1983

Kaarlo Pentti Linkola (7 Aralık 1932 - 5 Nisan 2020)[1][2][3] önde gelen bir Fin derin ekolojisti,[4] ornitolog,[5] polemikçi, doğa bilimci, yazar ve balıkçıydı. Fikirleri hakkında geniş çapta yazılar yazdı ve Finlandiya'nın önde gelen düşünürlerinden biriydi. Linkola, 1959'dan 1995'e kadar yalnızca balıkçılıkla uğraştı. Keitele, Päijänne ve Finlandiya Körfezi'nde ve 1978'den itibaren Vanajavesi'de balık tuttu.

Linkola, çevrenin sürekli bozulmasından insanları sorumlu tuttu. Genellikle aşırı nüfusa atfedilen sorunlarla mücadele etmek için hızlı nüfus düşüşünü tercih etti.[6]

Yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]

Linkola, 7 Aralık 1932'de doğdu. Helsinki'de büyüdü ve yaz aylarını Tyrväntö'deki Kariniemi'de anne tarafından büyükbabası Hugo Suolahti'nin çiftliğinde geçirdi. Babası Kaarlo Linkola bir botanikçi, bitki coğrafyacısı ve Helsinki Üniversitesi rektörüydü ve büyükbabası Hugo aynı üniversitenin rektörü olarak çalışmıştı.[7] Linkola'nın üvey kardeşi Anssi, 1941'de Sovyetler Birliği'ne karşı Devam Savaşı sırasında 20 yaşında öldü.[8][9] Anssi öldükten bir yıl sonra Kaarlo prostat kanserinden öldü. Hugo da 1944'te kalp krizi nedeniyle öldü. Linkola'nın Aira adında bir ablası ve Martti adında küçük bir erkek kardeşi vardı.[9]

1950'de Helsingin Suomalainen Yhteiskoulu'dan mezun olduktan sonra Linkola, altı ay biyoloji okudu, ardından araştırmacı oldu. Åland'daki Signilskär'da yaşadı ve ornitolojik gözlemler yaptı.[7] Finlandiya'nın en ünlü ornitologlarından biri olmasına rağmen, Linkola, öğretilerine uygun olduğu için, bir balıkçı olarak sade bir yaşam sürmek için araştırma kariyerinden vazgeçti.[5] 1979'da başlayan Koijärvi Hareketi'ne dahil oldu, ancak görüşleri ana akım yeşil siyaset için fazla radikal oldu.

1995 yılında Linkola, Finlandiya'nın güneyinde hala kalan birkaç eski ormanı ve diğer doğa konularını korumaya odaklanan Finlandiya Doğal Miras Vakfı'nı (Luonnonperintösäätiö) kurdu. Özel kişi ve şirketlerden bağış toplayan vakıf, koruma altına alınması gereken eşsiz ormanlık alanları satın alıyordu. 2017 yılına kadar vakıf, toplamda 145 hektarı (360 dönüm) kapsayan 62 koruma alanı satın almıştı. Finlandiya'nın bağımsızlığının 101. yıldönümünde, ulusal yayın kuruluşu Yle tarafından yapılan bir anketin kazananı oldu.

Linkola, 1961'den 1975'e kadar evli ve iki çocuğu vardı. 5 Nisan 2020'de Sääksmäki'deki evinde uykudayken öldü.

Fikirleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Linkola'nın görüşleri bazen "ekofaşist" olarak tanımlandı. Diktatörlükleri tercih ettiğini söyleyerek demokrasinin bir hata olduğuna inanıyordu ve yalnızca radikal bir değişimin ekolojik çöküşü önleyebileceğini düşünüyordu. Dünyadaki insanların, ister gelişmiş ister gelişmemiş olsunlar, bir bütün olarak biyosfer pahasına hayatta kalmayı hak etmediğini iddia etti. Mayıs 1994'te Linkola, The Wall Street Journal Europe'un ön sayfasında yer aldı. Dünya nüfusunun radikal bir şekilde azaltılmasından yana olduğunu söyledi ve gelecekteki bir dünya savaşı hakkında "Basabileceğim bir düğme olsaydı, milyonlarca insanın öleceği anlamına geliyorsa, tereddüt etmeden kendimi feda ederdim" dediği aktardı.

Linkola'nın yazıları, tanık olduğu çevresel bozulmayı duygusal ayrıntılarla anlatıyordu. 1979 tarihli Toisinajattelijan päiväkirjasta'sını (Bir Muhalifin Günlüğünden) Alman aşırı sol militanlar Andreas Baader ve Ulrike Meinhof'a adadı ve "onların Nasıralı İsa veya Albert Schweitzer değil, tabelalar olduğunu" belirtti. 2004 Madrid tren saldırıları gibi terör eylemlerini, Dünya'nın bozulmasından sorumlu bir toplumun aksamaları olarak gördüğü için destekledi. 2007'de kendisinin neden terörist olmadığı sorulduğunda Linkola, yetenek ve cesaretten yoksun olduğunu söyledi.

Linkola, kendisinden yetmiş yaş küçük İsveçli aktivist Greta Thunberg'in yükselişini görmekten memnun olduğunu belirtmiştir: "Onun hakkında söylenenleri çok yakından takip ediyorum. Ne de olsa, biraz çılgınca bile harika bir kız. Bakalım daha ne kadar bu kavgayı sürdürebilecek?"[10]

Tepkiler[değiştir | kaynağı değiştir]

Uluslararası Kibi Üniversitesi'nde Uluslararası İlişkiler Profesörü olan Mika Merviö, 2009 tarihli Çevresel Değişim ve Dış Politika: Teori ve Uygulama kitabında, Finlandiya'daki çoğu çevrecinin Linkola'dan uzaklaşmasına rağmen, çevre konusunda endişe duyanların onun yazılarını hevesle okuduğunu iddia etti. Merviö, Linkola'nın "'uygunsuz bir gerçeğin' çok Fince ve karanlık bir versiyonunu" temsil ettiğini söyledi.[5]

Linkola'nın ölümünden sonra, her ikisi de Yeşil Lig'den görevdeki Dışişleri Bakanı Pekka Haavisto ve Çevre ve İklim Değişikliği Bakanı Krista Mikkonen taziyelerini dile getirdiler ve Linkola'nın doğayı korumaya yönelik önemli çabalarını övdüler. Haavisto, Linkola'nın nesiller boyu çevrecileri etkilediğini ve Linkola'nın insan haklarını savunmasa da koruma konusunda hiçbir zaman anlaşmazlık olmadığını söyledi.[1]

Eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]

  • Linkola, Pentti & Olavi Hilden: Suuri Lintukirja. Otava 1955, yenilenmiş baskı 1962.[1]
  • Linkola, Pentti: Isänmaan ja ihmisen puolesta: Mutta ei ketään vastaan. Fourth edition. Helsinki: Suomen sadankomitealiitto, 1981 (ilk olarak 1960'da yayınlandı).[1]
  • Linkola, Pentti: Pohjolan linnut värikuvin: Elinympäristö. Levinneisyys. Muutto. Otava 1963–67.[1]
  • Linkola, Pentti: Unelmat paremmasta maailmasta. 4.Versiyon. Porvoo: WSOY, 1990.[1]
  • Linkola, Pentti: Toisinajattelijan päiväkirjasta. Porvoo: WSOY, 1979. (1983'te Linkola bu kitapla Eino Leino Ödülü aldı.)[11]
  • Linkola, Pentti and Osmo Soininvaara: Kirjeitä Linkolan ohjelmasta. Porvoo: WSOY, 1986.[12]
  • Linkola, Pentti: Johdatus 1990-luvun ajatteluun. Porvoo: WSOY, 1989.[1]
  • Vilkka, Leena (ed.): Ekologiseen elämäntapaan: lead article. Helsinki: Yliopistopaino, 1996.[12]
  • Linkola, Pentti: Voisiko elämä voittaa. Helsinki: Tammi, 2004.[13]
  • Linkola, Pentti: Can Life Prevail?: A Revolutionary Approach to the Environmental Crisis.[14]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ a b c d e f g "Luonnonsuojelija Pentti Linkola on kuollut – Elämäkerturi: "Hänellä oli ymmärrystä ja herkkyyttä kuunnella toista ihmistä"". Yle Uutiset (Fince). 5 Nisan 2020. 5 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2023. 
  2. ^ "Pentti Linkola 1932-2020: Äärimmäinen luonnonsuojelija ei säästänyt itseään – ihmisten vihaajaksi luultu erakko oli loistava seuramies". www.iltalehti.fi (Fince). 6 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2023. 
  3. ^ Kuusela, Matti (5 Nisan 2020). "Pentti Linkola kuoli kotonaan nukkuessaan, vielä viikko sitten hän osallistui kokoukseen, suunnitteli metsien suojelua – ja odotti, milloin linnut alkavat taas laulaa". Aamulehti (Fince). 30 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2023. 
  4. ^ LaVaque-Manty, Mika (2002). Arguments and Fists: Political Agency and Justification in Liberal Theory (İngilizce). Psychology Press. ISBN 978-0-415-93199-1. 15 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2023. 
  5. ^ a b c Harris, Paul G. (3 Haziran 2009). Environmental Change and Foreign Policy: Theory and Practice (İngilizce). Routledge. ISBN 978-1-134-01481-1. 15 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2023. 
  6. ^ Schoolfield, George C. (1 Ocak 1998). A History of Finland's Literature (İngilizce). U of Nebraska Press. ISBN 978-0-8032-4189-3. 
  7. ^ a b "BLF". www.blf.fi. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2023. 
  8. ^ Varjus, Seppo (16 Ağustos 2017). "Uutuuskirja paljastaa Pentti Linkolan suosion naisten keskuudessa: "Olihan se imartelevaa miehiselle itsetunnolle"". Ilta-Sanomat (Fince). 16 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2023. 
  9. ^ a b "Kirja-arvio: Tyylikäs elämäkerta Pentti Linkolasta auttaa ymmärtämään kuohuttavaa ekoeksentrikkoa". Etelä-Suomen Sanomat (Fince). 17 Ağustos 2017. 6 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2023. 
  10. ^ IS (5 Nisan 2020). "Pentti Linkola räväytti kovaa tekstiä vielä viimeisessä IS-haastattelussaankin – ja ylisti Greta Thunbergia". Ilta-Sanomat (Fince). 6 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2023. 
  11. ^ "Suomen Kirjasäätiö - Eino Leino". web.archive.org. 23 Ekim 2014. 23 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2023. 
  12. ^ a b "Pentti Linkola: Writings of Pentti Linkola". www.penttilinkola.com. 8 Şubat 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2023. 
  13. ^ "Jotta ihminen voisi tyytyä ja luopua". ts.fi (Fince). 24 Aralık 2004. 7 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2023. 
  14. ^ Book review of "Can Life Prevail? A Revolutionary Approach to the Environmental Crisis," by Pentti Linkola (İngilizce). 12 Ocak 2012. 15 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2023. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Pentti_Linkola&oldid=32589881" sayfasından alınmıştır