Otjize
Otjize, Namibya'nın Himba halkının kendilerini sert çöl ikliminden koruması için saç ve ciltlerine sürdükleri süt yağı ile aşıboyası pigmentinin bir karışımıdır. Macun, genellikle Commiphora multijuga'nın (omuzumba) aromatik reçinesi ile bir koku elde eder.[1][2] Himba halkı, otjizeyi uzun ve karmaşık tasarımlarla örülen saçlarına ve cildine uygular.[3][4][5] Himba kadınları, ergenlik döneminden itibaren kırmızı kil kullanarak saçlarına şekil vermeye başlar.[3] Otjizenin belgelenmiş diğer kullanımları arasında inisiyasyon törenleri, insan cesetlerinin gömülmesi ve sivrisinek kovuculuğu yer alır.[5] Otjizenin hem erkekler hem de kadınlar tarafından kullanıldığı belgelenmiştir fakat 1960'lardan itibaren erkeklerin kullanımındaki düşüşe geçmiştir ve bu durum "Bölgede Güney Afrika Savunma Kuvvetleri'nin varlığına ve daha sonra birçok erkeğin iz sürücü ve asker olarak istihdam edilmesine" bağlandı.[5]
Otjize, su kıtlığından dolayı hijyenik amaçlarla da kullanılmaktadır. Zamanla, otjize kabarıp dökülür; kiri ve ölü deriyi temizler. Saçları yıkamak için odun külü kullanılır.
Edebiyatta[değiştir | kaynağı değiştir]
Nnedi Okorafor'un Hugo Ödüllü kısa romanı Binti'de (2015), kahramanın otjize kullanımı, "insan istisnailiğini radikal bir şekilde merkezden uzaklaştıran ve aynı zamanda insanları maddi dünyalarıyla tamamen iç içe geçiren animist maneviyat" şeklinde açıklanır.[6]
Bilimsel çalışmalar[değiştir | kaynağı değiştir]
2022'de Güney Afrikalı ve Fransız bilim insanlarından oluşan bir ekip otjizenin fiziksel özellikleri üzerine bir çalışma yayımladı. Araştırma sonucunda şunlar belirtildi: "Böyle bir kırmızı aşı boyası, Namibya Himba topluluğu içindeki düşük cilt kanseri oranını doğrulamak için etkili bir UV engelleme ve güneş ısısı IR reflektörü olarak etkinliğini kanıtlayan olağanüstü bir UV filtrasyonu ve önemli bir IR (kızılötesi) yansıtıcılığı sergilemektedir."[2]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Crandall, David P. (2004). "Himba Flora Taxonomy and Herbal Medicines". Anthropos. 99 (1). s. 206. ISSN 0257-9774. JSTOR 40466314.
- ^ a b Havenga, D.; Akoba, R.; Menzi, L.; Azizi, S.; Sackey, J.; Swanepoel, N.; Gibaud, A.; Maaza, M. (December 2022). "From Himba indigenous knowledge to engineered Fe2O3 UV-blocking green nanocosmetics". Scientific Reports (İngilizce). 12 (1). s. 2259. doi:10.1038/s41598-021-04663-0
. ISSN 2045-2322. PMC 8831563 $2. PMID 35145113.
- ^ a b Barnett, Errol; Hume, Tim. "The Himba: Namibia's iconic red women". CNN. 30 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2021.
- ^ Wärnlöf, Christofer (2000). "The 'Discovery' of the Himba: The Politics of Ethnographic Film Making". Africa (İngilizce). 70 (2). s. 176. doi:10.3366/afr.2000.70.2.175. ISSN 0001-9720.
- ^ a b c Rifkin, Riaan F. (2015). "Ethnographic and Experimental Perspectives on the Efficacy of Ochre as a Mosquito Repellent". The South African Archaeological Bulletin. 70 (201). s. 66. ISSN 0038-1969. JSTOR 24643609.
- ^ Crowley, Dustin (2019). "Binti's R/evolutionary Cosmopolitan Ecologies". The Cambridge Journal of Postcolonial Literary Inquiry (İngilizce). 6 (2). s. 243. doi:10.1017/pli.2018.54. ISSN 2052-2614.
