Kullanıcı:Afakii/Arşiv
|
Âfâkî'nin madde arşivi, yapmak istediği ama üşendiği veya kabul edilmeyen çalışmaların tutulduğu sayfadır.
Manastır Köyü Şehitleri Anıtı[değiştir | kaynağı değiştir]
{{Anıt bilgi kutusu|ad=Manastır Köyü Şehitleri Anıtı|yerel_adı=Tekke Şehitleri Anıtı|resim=Manastir sehitligi.jpg|altyazı=Manastır Şehitliği|konum=[[Çaybaşı]], Manastır Köyü, [[Ordu (il)|Ordu]]|tasarlayan=|tür=[[Anıt]]|malzeme=[[Mermer]], [[Pirinç (alaşım)|Pirinç]]|uzunluk=|genişlik=|yükseklik=|ağırlık=~535 kg|ziyaretçi_sayısı=|ziyaretçi_yıl=|başlangıç=15 Nisan 2007|tamamlanma=|adanma tarihi=|açılış=16 Ağustos 2007|restore=|yıkılış=|adandığı=Manastır Köyü şehitleri|map_name=|map_text=|map_width=|map_relief=|koordinatlar=41.041788,37.0573503|website=[http://www.caybasi.gov.tr/manastir-sehitligi Manastır Şehitliği websitesi]|extra_label=|extra=|orijinal_ad=Tekke Şehitleri Anıtı|görüntü_boyutu=300px|harita_görüntüsü=Manastir sehitligi location.png|harita_boyutu=300px|harita_altyazı=Manastır Şehitliği'nin Ordu'daki konumu}}1919 Manastır Köyü Şehitleri Anıtı (1 Nisan 2021 kararıyla şuanki ismiyle Tekke Şehitleri Anıtı); Ordu, Çaybaşı ilçesinde -Çaybaşı-İlküvez kara yolunun 3. kilometresinde- bulunan anıt. Anıt 1919-1922 yılları arasında bölgede Rusya'dan gelmiş olan Ermeni çetelerinin Manastır köyünde yaptığı katliamda öldürülen kişilerden en çarpıcı olan 17 kişinin -sadece 15 kişinin ismi belirlenebilmiştir- kafasının kesilip kazığa geçirilip sokak sokak dolaştırıldıktan sonra anıtın yapıldığı yere bırakılması dolayısıyla yapılmıştır.[1][2][3]
Yapılış süreci[değiştir | kaynağı değiştir]
Anıt'ın yapımı 4 ay sürmüştür ve 217 Eğribel köyü sakini yapımına büyük yardımda bulunmuştur. Anıtta kullanılan tek parça yaklaşık 500 kilogram ağırlığında mermer kitabenin mermeri Altıntaş Mermer Sanayi,Ticari A.Ş. tarafından karşılanmıştır. Mermerin üstüne oturtulmuş 35 kilogramlık ay-yıldız Sivas'ta pirinçten özel olarak döktürülmüştür.[2][4]
Açılışı[değiştir | kaynağı değiştir]
16 Ağustos 2007'deki açılışına Ordu Valisi Said Vakkas Gözlügöl, AK Parti Ordu Milletvekili Eyüp Fatsa, İl Jandarma Komutanı Kıdemli Albay Nevzat Yıldız, Emniyet Müdürü Sezai Boran, Çaybaşı Kaymakamı Muhammet Lütfi Kotan, Çaybaşı Belediye Başkanı Zekeriya Sarıkoca, çevre belediye başkanları, siyasi parti, sivil toplum kuruluşları ve kamu kurumlarının temsilcileri, gaziler ve katliama uğrayanların yakınları ile 100'lerce vatandaş katıldı. Açılış boyunca "Şehitler ölmez, vatan bölünmez" sloganları atıldı
Çaybaşı Kaymakamı Muhammet Lütfi Kotan açılıştan önce konuşma yapmıştır:
“I. Dünya Savaşı yıllarında Rum çetelerinin yanı sıra Rusların yardımıyla harekete geçen Ermenilerin saldırı ve tecavüzleri de görülmektedir. Ermenilerin birçoğu düşman kuvvetlerinin yanında Türklere karşı savaşmışlardır. Cephe gerisinde de komitacı Ermeniler, kadın, çocuk, yaşlı ayrımı yapmaksızın katliamlara girişmişlerdir. Aynı şekilde Manastır köyüne gelen Ermeni çeteleri, ahaliden bazılarını kurşuna dizdikleri gibi bir kısmının da başını kazığa geçirmişlerdir. Ünye Jandarma Komutanı Yüzbaşı Ahmet Halit'in 9 Eylül 1919 tarihli raporunda genel harbe katılarak evini ve ailesini geride bırakarak Müslüman Türk erkeklerinin yokluğundan faydalanarak Rusya'dan öteden beri silahlı olarak dönen Ermeni çetelerinin köyleri basarak büyük katliamlar yaptıkları anlaşılmıştır.” dedi. [4]
AK Parti Ordu Milletvekili Eyüp Fatsa da konuşma yapmıştır:
"Onurlu geçmişini, tarihi yalanla siyasi kararlarla karalanamayacağının en güzel örneği, üzerinde durduğumuz mekan ve insanlardır. Yıllarca tarihi hakikatleri tarihçilere bırakalım diyoruz. 'Arşivler ortaya koyulsun, tarihi siyasiler yazmasın' dedik. Ama ülkemizin bu tezi maalesef uzun yıllar dünya tarafından yok sayıldı, duymazlıktan gelindi. Türkiye'yi tanımayan, tarihi bilgisi olmayan, Türk-Ermeni ilişkisini bilmeyen, ihaneti görmeyen tanımayanlar, tarihi şan ve şeref yazılmış millete hak etmediği itham ve karalamalarla mahkum etmeye gayret gösterdiler. Aldıkları karar ne olursa olsun tarihi gerçekler ortadır. Buradaki şehitlerdir" dedi.[4]
Çaybaşı Belediye Başkanı Belediye Başkanı Zekeriya Sarıkoca ise:
"1919'da insanlarımızı savaşa gitmesini fırsat bilen Ermeni ve Rum çeteleri, kadın kız, çocuk yaşlı demeden insanlarımız katletmişler, başlarını kazığa takıp köy köy dolaştırmışlardır. İsimleri belli olan 15 kişi var ama şehit edilen 17 kişi. Ermeniler sözde soykırımı dile getiriyorlar ama, gerçek soykırım ilçemizde yatan şehitlerimizle ortadadır. Biz bu insanlarımızın nasıl katliama maruz kaldıklarını ortaya koymak, anlatmak için çalışma başlattık. Kamuoyunun önüne çıkarak nasıl bir katliam yaptıklarını gösterdik" dedi.[4]
Konuşmaların ardından anıtın ve anıtın yanında bulunan yine şehitlerin anısına yapılmış çeşmenin açılışı yapılmıştır ve anıtın yapılmasında emeği geçenlere Vali Gözlügöl tarafından plaket verilmiştir.
Açılışın sonunda katılan vatandaşlar tarafından "Fatiha" okunarak anıta karanfiller bırakıldı[1]
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Manastır Köyü mevkisinde Kurtuluş Savaşı'na katılmak için birçok köylünün askere gitmesinin ardından oluşan boşlukta Ermeni ve Rum çeteleri evlere baskınlar düzenleyerek çocuk, kadın, yaşlı ayrımı yapmadan işkenceler ederek Türkleri katletti. Resmi kayıtlarla da belgelenen katliamda, birçok köylü feci şekilde öldürüldükten sonra başları kesilip kazığa takılarak, köy köy dolaştırıldı.[1][5]
Ünye Jandarma Komutanı Yüzbaşı Ahmet Halit'in 9 Eylül 1919 tarihli raporunda bu durumu şöyle açıklamıştır:
Bab-ı Ali
Dahiliye Nezareti
Emniyet-i Umumiye Müdiriyeti
Ünye Jandarma Kumandanlığı'nın 14 Zilhicce, 1337 Tarihli Rapor Sûreti
Harb-ı Umumi İcabeti evlat-ü iyalini, emlak-ü arasizini, servet-ü samanını terkle cihada iştirak eden ve yüzde yetmiş beşi darû'l-harb'de rütbe-i şehadet-i ihraz mûtekabisi de nukat-ı muhtelifede düşmanın yed-i esaretine giriftar olan bedbaht kişilerin maskat-ı mehdlerinde kadın, ihtiyar ve sûbyandan başka kimse olmadığını bilen ve Rusya'dan öteden beri müsellahan avdet eden yüzlerce yerli ve yabacı Ermeni ve Rum komiteleri mücahir kazlarda olduğu gibi Ünye'nin Kiraztepe, Üçpuar (Üçpınar), Köklük, Havzıkara ve Ballık kurallarına tahassün ederek makasid-i mel'anet karanellerini icra hususunda zaman kendilerine bir fırsat add ile kenar ve bucakta dağ ve ormanda tesadüf ede gelmekte oldukları Müslim erkek sûbyan ve nisvani bila-rahim ve bila-tereddüd kateyledikleri ammece mertebe-i sübüta vasıl olmuştur. Ezan cümle 3 Zilhicce, 1337 tarihinde Manastır karyesine girüp orman ittisalinde bulunan yol üzerinde pusu eşkiya ser-gerdesi Köklük karyeli Avadis refikî Karahoca, Sürüp, Asador, Kalos, Artin, Vartan, Vesken Avakim, Misak, Çökükburün Akaryan ve Atan isimleri gayr-i ma'lüm rüfekası tarafından pusuya düşürülerek katledilen Manastır karyeli Haşim Çavuş ve biraderi Nuri, Emrullahoğlu Emrullah, Baltacıoğullarından Mehmed oğlu Mehmed'in keyfiyet-i kattlerini tahkik etmek üzre mahail-i vak'aya gitmiş idim. Bumes'elenin tamik ve tahkiki esnasında eşhas-ı merkumenin on aydan beri karye-i mezburede ika eyledikleri fecayi'e dahi muttall olduğumdan yegan arz ve izaha mecbur oldum.
Madde 1
Manastır karyesinden Kapucuoğullarından İbrahim oğlu Ali, Köklük karyesinden Karaoğullarından eşkiya Sürüp tarafından katledilmiş olduğu ve fi'l-i katlin a'ilesi huzurunda cüm-i meşhud halinde ikâ edilmiş olduğu
Madde 2
Karyeden Delibaşığlu Tahir Çavuşun Avadis ve Sürüp tarafından hanesinde ailesi huzurunda kurşunla feci bir sûretde katledildiği
Madde 3
Karyeden Hatipoğlu Çakır Mustafa, Amuca-zadesi Recep,gelini Şerife, diğer gelini Hamide yeğeni Eminenin Sürüp Avadis, Atan, Asador, Kalust, Avakim, Vartanis, nam merkumlar tarafından hanesi içerüsünde kurşuna dizilmek sûretiyle katl ve imha edildikleri
Madde 4
Karyeden Muhtar Tunukluoğlu Halil Çavuş keza Sürüp ve rafikleri tarafından ala mete'in-nas (Çiladere) karyesinde der-dest olunan şimdiki Muhtar Mustafa'nın ise Fidye-, necat mukabilinde salı verildiği
Madde 5
Karye hatibi Kabakçıoğlu Mustafa Efendi keza Sürüp ve rüfekası tarafından hanesinden çıkarılarak nük'ud-u mevcude ve hayvanatının ahz ukabızından sonra köy içerüsünde hanesi önünde ala mele'in-nas kurşuna dizilmek suretiyle katledildiği
Madde 6
bir buçuk ay evvei Kenehur'da meskun Şiranlı Ahmet yine Manastır karyesinde işle meşgul Şiranlı Ahmed yine Manastır karyesinde işle meşgul bulunmakta iken Sürüp tarafından kurşunla katl'olduğu
Madde 7
Manastır Karyesinden Kapucuoğlu İbrahim Çavuş'un zevcesi Fatıma yirmi gün evvel tarlada ot kazmakta ikan on kadın içerüsünde yine Sürüp tarafından kurşunla katolduğu Esbab-ı Katli ise Sürüp'ün vaki hidmetinin reddeylediğinden münba'is olduğu
Madde 8
Raporun evveliyatında yani 3 Zilhicce, 1337'de Ermenilerin pusuuna düşen salifü'z-zikr dört şahşı İslam'dan ismi birinci maddede Haşim Çavuş mecruh bulunduğu halde tahlis-i can içün müdafa'aya kıyam etmiş ve esna-yı müsamede çete re'isi avadis'i bil'i mukabele kurşunla katleymiş isede kendilerine müdafa'a edecek ber-hayat kimse kalmadığını eyüce bildiklerinden maktül Avadis'i alüp köklük karyesine götürdükten sonra güya Köklükte vurulmuş diye hûkümete ihbar-i keyfiyer de bulunmuş iseler de netice-i tahkikatda ifadelerinin aksi sabit olmuştur.
Ünye Jandarma Bölüğü Kumandanı Yüzbaşı Ahmed Halid
Şehit edilen kişilerin isimleri:[değiştir | kaynağı değiştir]
Şehit edilen 17 kişiden sadece 15 kişinin ismi bilinmektedir.
- Baltacıoğullarından Mehmed oğlu Mehmed
- Hatipoğlu Çakır Mustafa
- Hatipoğlu Çakır Mustafa'nın Amuca-zadesi Recep
- Hatipoğlu Çakır Mustafa'nın Gelini Hamide
- Hatipoğlu Çakır Mustafa'nın Gelini Şerife
- Hatipoğlu Çakır Mustafa'nın Yeğeni Emine
- Haşim Çavuş
- Haşim Çavuşun Biraderi Nûri
- Haşim Çavuş Şiranlı Ahmed
- Kapucuoğullarından İbrahim oğlu Ali
- Kapucuoğlu İbranim Çavuş'un Eşi Fatma
- Emrullah oğlu Emrullah
- Kabaçıkoğlu Mustafa Efendi
- Delibaşoğlu Tahir Çavuş
- Muhtar Tunukluoğlu Halil Çavuş
İsim değişikliği[değiştir | kaynağı değiştir]
Çaybaşı İlçe Kaymakamlığı'na başvuran bir kişi anıtın adının "Tekke Şehitleri Anıtı" olmasını talep etti. Çaybaşı İlçe Kaymakamlığı da Belediye Meclisi’ne anıtın isminin "Tekke Şehitleri Anıtı" olması tasarısını yolladı. Belediye Meclisi de şehitliğin ismini kaymakamlığın talebi doğrultusunda değiştirme kararını aldı.[6][7]
İsim değişikliğine olan tepkiler[değiştir | kaynağı değiştir]
Manastır Köyü şuan Tekke Köyü'ne bağlı olduğu halde durum ile hiçbir alakası olmadığı için isim değişikliği civar bölgelerde yankı uyandırmıştır.[8]
Ünye Gazeteciler Cemiyeti Başkanı İbrahim Coşkun bu durum hakkında:
“Ermeni katliamının ve zulmünün uluslararası arenada empoze edilerek yalan dolu ve uydurma bilgilerle anlatıldığı bir süreç yaşamaktayız. Olayın geçtiği alan Manastır Köyü olduğundan günün yöneticileri ve halkın aldığı ortak karar ile Manastır Şehitliği isminin verilmesi uygun görülmüştü. Anma gününde bile çelenk sunum yapılmaktayken şehitliğin ismini değiştirmek bu katliamın izlerini unutturmaya çalışmaktan başka bir şey değildir. Bugün Manastır Şehitliğinin adını Tekke Şehitliği olarak değiştirebilirsiniz ama bu katliamın, bu zulmün, bu acının izlerini isim değişikliği ile sildirip unutturamazsınız.” diyerek durumdan rahatsız olduğunu belirtti.[6][8][9]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c "Ermeni Katliamı Heykelleştirildi". www.haber61.net. Haber 61. Erişim tarihi: 2022-07-20.
- ^ a b "Ordu Çaybaşı Gezi Yazısı". gezi-yorum.net. Gezi Yorumları. 2020-06-06. Erişim tarihi: 2022-07-20.
- ^ "Manastır Şehitliği". www.caybasi.gov.tr. Erişim tarihi: 2022-07-20.
- ^ a b c d "Ordu'da şehitler için anıt yapıldı". www.hurriyet.com.tr. Hürriyet Gazetesi. Ağustos 16, 2007. Erişim tarihi: 2022-07-20.
- ^ Dr. Recep Karakaya, Ermeni Meselesi. Kronoloji ve Kaynakça, Gökkubbe, İstanbul, 2005,
- ^ a b "Manastır Şehitliği Tekke Şehitliği Oldu". www.orduolay.com. Ordu Olay Gazetesi. 2021-04-07. Erişim tarihi: 2022-07-20.
- ^ "Manastır Şehitleri Anıtı, başvuru üzerine 'Tekke Şehitliği' diye değiştirildi". jurnalci.com. Jurnalci. 2021-04-06. Erişim tarihi: 2022-07-20.
- ^ a b "Manastır Köyü Şehitler Anıtı'nın ismi, "Tekke şehitleri Anıtı" olarak değiştirildi". ankahaber.net. Anka Haber. Erişim tarihi: 2022-07-20.
- ^ ""Manastır Köyüşehitler Anıtı"nın İsmi, "Tekke Şehitleri Anıtı" Olarak Değiştirildi". penceretv.com. Pencere TV. Erişim tarihi: 2022-07-20.