Katorga
Katorga, (Rusça: ка́торга) Rus İmparatorluğu'nda ve Sovyetler Birliği'nde bir cezai çalışma sistemiydi. Mahkûmlar, gönüllü yerleşimcilerin ve işçilerin hiçbir zaman yeterli sayıda bulunmadığı, Sibirya'nın ve Rusya'nın Uzak Doğu'sunun geniş ıssız bölgelerindeki uzak ceza kolonilerine gönderildi. Mahkûmlar zorlu koşullar altında zorunlu çalışma yapmak zorunda kalırdı.
Rus İmparatorluğu'nun yargı sistemindeki bir ceza olan olan Katorga, çalışma kampında hapsedilen kişileri, genellikle ağır, vasıfsız veya yarı-eğitimli zorunlu çalıştırma şekline dayanıyordu. Katorga kampları, 17. yüzyılda Rusya'nın Çar Alexis'i tarafından Sibirya'nın yeni fethedilen, az nüfuslu bölgelerinde ve Rusya'nın Uzak Doğu'sunda, az sayıda kasaba veya yiyecek kaynağına sahip bölgelerde kuruldu. İzole koşullara rağmen, birkaç mahkûm başarılı bir şekilde nüfusun yoğun olduğu bölgelere kaçtı. 1847'de Rus ceza kanununda yapılan değişiklikten sonra sürgün ve katorga, Rus İmparatorluğu'ndaki ulusal ayaklanmalara katılanlar için yaygın cezalar haline geldi. Bu, katorga için Sibirya'ya gönderilen Polonyalıların sayısının artmasına yol açtı. Bu insanlar Polonya'da Sybiraks (Sibiryalılar) olarak tanındı. Bazıları orada kaldı ve Sibirya'da Polonyalı bir azınlık oluşturdu. Katorga kamplarındaki en yaygın meslekler madencilik ve kereste işçiliğiydi.
Rus yazar ve oyun yazarı Anton Çehov, 1891 yılında Rusya'nın Uzak Doğusu'ndaki Sakhalin adasındaki katorga yerleşimlerini ziyaret etmiş ve Sakhalin Adası adlı kitabında buradaki koşulları anlatmıştır. Sorumlu yetkililerin kötü yaşam standartlarına, hükûmet fonlarının israfına ve üretkenliğin azalmasına yol açan dar görüşlülüğünü ve beceriksizliğini eleştirdi. Aleksandr Solzhenitsyn, Sovyet dönemi çalışma kampları Gulag Takımadaları hakkındaki kitabında, mahkûmların yaşam koşullarının muazzam kötüleşmesini ve katorga ile karşılaştırıldığında Sovyet döneminde buraya gönderilen insan sayısındaki büyük artışı göstermek için Çehov'dan kapsamlı bir şekilde alıntı yaptı.
1917 Rus Devrimi'nden sonra Rus ceza sistemi Bolşevikler tarafından devralındı ve sonunda katorgalar Gulag çalışma kamplarına dönüştürüldü. 1943'te özel, ağır bir ceza türü olarak katorga emeği (каторжные работы) yeniden uygulamaya konuldu. Başlangıçta Nazi işbirlikçilerine yönelikti, ancak diğer siyasi mahkûm kategorileri (örneğin, sürgünden kaçan sınır dışı edilen halkların üyeleri) de katorga emeği cezasına çarptırıldı. Katorga emeği cezasına çarptırılan mahkûmlar, en sert rejimin uygulandığı gulag esir kamplarına gönderildi ve birçoğu öldü.[1]
Ünlü katorga mahkumları[değiştir | kaynağı değiştir]
- Joseph Stalin 1902 ve 1908'de iki kez kaçtı ve sonunda bir katorgaya hapsedildi. (Devrimci faaliyetler)
- Fyodor Dostoyevski, 1849'dan 1854'e kadar (Devrimci faaliyetler)
- Nikolai Chernyshevsky, 1864'ten 1872'ye kadar narodnik. (Devrimci faaliyetler)
- David Riazanov (1891–1895), o zamanın narodniklerinden ve Marx-Engels Enstitüsü'nün sonraki kurucusu. (Devrimci faaliyetler)
- Vera Figner, tanınmış bir siyasi aktivist. (Devrimci faaliyetler)
- Aralıkçılar: İlk karar 16 kişiye süresiz katorga, 5 kişiye 10 yıl, 15 kişiye 6 yıl ceza verildi. Duruşmanın ardından Çar I. Nicholas cezaları düşürdü, müteakip aflar şartları daha da kısalttı.
- Fanny Kaplan, Rus siyasi devrimcisi ve Vladimir Lenin'e suikast girişiminde bulundu. (Anti-bolşevik faaliyet)
- Felix Dzerzhinsky, devrimci faaliyet nedeniyle 1897 ve 1900'de iki kez hapse atıldı. (Devrimci faaliyetler)
- Taras Şevçenko, 1847'den 1857'ye kadar (Devrimci faaliyetler)
- Sergei Korolev, 1938'den 1944'e kadar uzay yarışında lider Sovyet roket mühendisi. (Büyük temizlik)
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "ГУЛАГ: общие сведения | Репрессии и пенитенциарная система в СССР" [Gulag: general information | Repression and the prison system in the USSR]. 19 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi.