Karen Wynn

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Karen Wynn
DoğumAustin, Texas
VatandaşlıkU.S., Canadian
EğitimMcGill University (BA)
Massachusetts Institute of Technology (Ph.D)
ÖdüllerNational Academy of Sciences Troland Research Award, American Psychological Association Early Career Award. Fellow of the Association for Psychological Science
Kariyeri
DalıPsychology, cognitive science, developmental psychology
Çalıştığı kurumlarYale University, University of Arizona
Doktora
danışmanı		Susan Carey

Karen Wynn Kanadalı / Amerikan bir sanatçı ve aynı zamanda Yale Üniversitesi'nde psikoloji ve bilişsel bilimler profesörüdür.[1] Austin, Teksas'ta doğmuş ve Saskatchewan, Regina'daki Kanada çayırlarında büyümüştür. Bebeklerin ve küçük çocukların bilişsel kapasitelerini üzerine bir araştırması vardır. Önce Arizona Üniversitesi Psikoloji Bölümü'nde ve ardından Yale Üniversitesi Psikoloji Bölümü'nde 30 yılı aşkın bir süre Bebek Biliş Laboratuvarı'nı yönetmiştir.

Eğitim[değiştir | kaynağı değiştir]

Wynn, lisans eğitimini McGill Üniversitesi'nden psikoloji alanında ve doktorasını Massachusetts Institute of Technology'den bilişsel bilim alanında tamamladı. İlk fakülte pozisyonu Arizona Üniversitesi'ndeydi . 1999 yılında Yale Üniversitesi Psikoloji Bölümü'ne katıldı.

Araştırmalar[değiştir | kaynağı değiştir]

Sayısal Biliş[değiştir | kaynağı değiştir]

Karen Wynn, bebeklerin ve çocukların erken sayısal bilişleri üzerine yaptığı öncü çalışmalarıyla tanınır. 1992'de Nature isimli bilim dergisinde yayınlanan, bu konuda yaptığı birçok etkili araştırmasının ilki, beş aylık insan bebeklerinin küçük fiziksel nesne kümeleri üzerinde basit toplama ve çıkarma işlemlerinin sonuçlarını hesaplayabildiklerini bildirdi.[2][3]

Yöntemler[değiştir | kaynağı değiştir]

Nature makalesinde bildirilen ilk deneye beş aylık otuz iki bebek katıldı. Bebekler rastgele iki gruba ayrıldı ('1+1' ve '2-1'). 1+1 durumunda bebeklere tek oyuncak bebek hediye edildi. Nesne (oyuncak bebek) daha sonra araya küçük bir ekran konularak gizlendi. Bir deneyci, bebeğin görüş alanına ikinci bir özdeş oyuncak bebek getirdi ve ardından onu ekranın arkasına (bebeğin görüş alanı dışına) yerleştirdi. 2-1 durumunda da benzer bir süreç yaşandı. Bebeğe, daha sonra bir ekran tarafından gizlenen iki oyuncak bebek gösterildi. Deneyci, bebeğin görüş alanındaki oyuncak bebeklerden birini kaldırdı. Her iki koşulda da deney, bebeklerin gerçekleştirilmekte olan bir matematiksel işleme (toplama veya çıkarma) tanık olacakları, ancak nihai sonucu göremeyecekleri şekilde tasarlandı. Her iki grup için de, bu aşamalar tamamlandıktan sonra, gizlenen bir veya iki oyuncak bebeği ortaya çıkarmak için konulan ekran kaldırıldı. Bu süreç, her bebek için altı kez tekrarlandı, bir maddelik ve iki maddelik nihai gösterimler arasında geçiş yapıldı. Bakma süresi (bebeğin bir nesneye görsel olarak sabitlendiği süre) ölçüldü.[4]

Sonuçlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu deneyin beklenen sonuçları, bebeklerin beklenmeyen olaylara beklenenden daha uzun süre bakacağı şeklindeki beklentilerin ihlali teorisiyle sonuçlanır. Wynn; bebeklerin sayıları hesaplama yeteneği varsa, yanlış sonuçlara doğru sonuçlardan daha uzun süre bakmaları gerektiğini varsaydı. Wynn, 1+1 grubundaki bebeklerin nihai sonuç olarak 1 nesne gösterildiğinde (matematik 1+1=1 olduğunu ima ettiğinde), iki öğenin gösterildiği duruma göre (1+1=2) daha uzun baktıklarını buldu. 2-1 grubundaki bebekler, iki öğeli ekrana (2-1=2) tek öğeli ekrana (2-1=1) göre daha uzun süre bakarak tersini yaptı. Bebeklere 1+1 = 2 veya 3'ün sunulduğu çalışma kapsamındaki başka bir deneyde Wynn, bebeklerin iki nesneli görüntü yerine üç nesneye daha uzun süre baktıklarını, bunun imkansız bir sonuç olduğunu buldu.[4]

Çıkarımlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu sonuçlar, bebeklerin basit sayısal işlemleri gerçekleştirebildiklerini göstermiştir. Wynn, diğer birçok hayvan türüyle birlikte insanların, öge sayılarını algılamak ve akıl yürütmek için doğuştan bilişsel makinelerle donatıldığını öne sürdü. Sonuç olarak, "Wynn sonuçlarını açıkladığında psikologlar şaşkına döndü ve dünyanın dört bir yanındaki birçok şüpheci araştırmacı, vardığı sonuçların doğru olup olmadığını belirlemek için onun prosedürünün varyantlarını tasarladı."[5] Wynn'in bulguları daha sonra Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa'daki bağımsız araştırmacılar tarafından insan bebekler[6][7] üzerinde tekrarlandı ve daha sonra al yanaklı maymunlar[8] ve insan bebekleri gibi, toplama ve çıkarma işlemlerinin doğru sonuçlarından yanlış sonuçlarından ayırt edilen evcilleştirilmiş köpekler[9][10] dahil olmak üzere diğer denek popülasyonlarına genişletildi.

Eleştiri[değiştir | kaynağı değiştir]

Wynn'in 1992 çalışmasına yönelik yapılan eleştiri, bakma süresindeki farkın bakma süresine değil, bildik nesnelere verilen tercihe atfedilmesi gerektiğini öne sürdü. Leslie B. Cohen ve Kathryn S. Marks'ın 2002 yılında yaptıkları Gelişim Bilimi alanındaki çalışma, bebeklerin nesnelerin miktarına aşinalık tercihinin yanı sıra daha az nesne yerine daha fazla sayıda nesneyi tercih ediyor olabileceğine dair olası açıklamayı önerdi.[11] Eric P. Charles ve Susan M. Rivera da bakma süresi yöntemlerini ve beklentilerin ihlali paradigmasını eleştirerek; olası/imkansız seçenekler yetişkinler tarafından belirlendiği için, bebeklerin imkansız seçeneğe daha uzun bakarlarsa yetişkinlerle aynı beklentilere sahip olacaklarının varsayıldığı noktasını gündeme getirdi.[12]

Devamı[değiştir | kaynağı değiştir]

Wynn'in 1992 sonuçlarına yapılan, bebeklerin matematikten ziyade küçük miktarlardaki nesneleri takip etme yeteneklerinden kaynaklandığı yönündeki eleştirilere yanıt olarak; Wynn ve Koleen McCrink'in Psychological Science'da yayınlanan 2004 tarihli çalışması, dokuz aylık bebeklerin sayıları toplayıp çıkarabildiklerini gösteriyor.[13]

Sosyal değerlendirme[değiştir | kaynağı değiştir]

Wynn ayrıca insanların erken dönem sosyal tercihlerini ve yargılarını da araştırdı. Wynn'in laboratuvarında kıdemli yazar ve baş yazar olan, o zamanki yüksek lisans öğrencisi Kiley Hamlin ile yürütülen bu araştırmanın bir kısmı, 6 ve 10 aylık bebeklerin bireyleri başkalarına karşı davranışlarına göre değerlendirdiklerini buldu.[14][15]

Yöntemler[değiştir | kaynağı değiştir]

Bebekler, bir "dağcı" karakterin bir tepeye tırmanma girişiminde bulunduğu olaylara maruz bırakıldı . Üçüncü denemede, tırmanıcıya ya onu arkadan iten bir "yardımcı" yardım etti ya da bir "engelleyici" tarafından tepeden aşağı itildi. Bebeklerden daha sonra yardımcı veya engelleyici karakter seçimleri gözlemlendi. Deneyin başka bir bölümünde; bebekler tırmanıcının ya yardımcıya (şaşırtıcı olmayan bir hareket) ya da engelleyiciye (şaşırtıcı bir hareket) yaklaştığını gördü.[14]

Sonuçlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Karakterlerden birine ulaşma seçeneği verildiğinde, bebekler yardımcı karakterleri seçtiler, bu da her iki karakterin tırmanıcıya karşı davranışlarının etkili olduğunu gösteriyor. Bakma süresindeki ölçümler, 10 aylık bebeklerin, tırmanıcı engelleyiciye yaklaştığında, beklenti ihlali ilkesini izleyerek koşullara daha uzun baktıklarını gösterdi. Altı aylık çocuklar, seçim görevinde yardımcı karakterleri tercih etmelerine rağmen, her iki durumda da eşit süre baktılar. Bu, 6 aylık çocukların kendi sosyal değerlendirmelerini oluşturma yeteneğine sahip olsalar da, başkalarının değerlendirmelerini anlama yeteneğini henüz geliştirmemiş olabileceklerini düşündürür.[14]

Çıkarımlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Önemli biyoetik filozofu Peter Singer, bu çalışmalar hakkında şunları yazdı: "Psikolojideki Sigmund Freud, Jean Piaget ve Lawrence Kohlberg gibi yıldız figürlerle ilişkilendirilen, insan ahlaki gelişiminin tamamen yetiştirme biçimi ve kültürün bir ürünü olduğu şeklindeki kabulleri altüst etti."[16] Wynn ve meslektaşları, bebeklerin toplum yanlısı bireyleri tercih etme eğiliminin, karşılıklı etkileşimler için iyi adayları tespit etmeye yönelik uyumsal bir kapasiteden kaynaklanabileceğini ve bu bireyleri, kişisel çıkarları doğrultusunda hareket etme veya sözlerinden dönme olasılığı daha yüksek olabilecek kişilere tercih etmelerinden kaynaklanabileceğini ileri sürmüşlerdir. Araştırma, bir bireyi davranışa dayalı olarak değerlendirme yeteneğinin, ahlaki düşünce ve eylem için bir temel işlevi görebileceğini öne sürüyor.

Diğer Araştırmalar[değiştir | kaynağı değiştir]

Wynn ve öğrencilerinin Yale'deki araştırmaları bu temayla devam etti ve bebeklerin farklı bireyleri nasıl gruplara ayırdığı ve grup içi ayrımcılığın nasıl geliştiği gibi soruların yanı sıra uyarlanabilir sosyal stratejileri araştırdı.[17]

Onurlar ve ödüller[değiştir | kaynağı değiştir]

Wynn, 2009 yılında SAGE Center for the Study of the Mind'dan Distinguish SAGE Üyesi seçildi. Üyeliğin bir parçası olarak, Santa Barbara'daki California Üniversitesi'nde bulunan merkezde, bebeklerin sosyal, ahlaki ve stratejik karakterleri ile geleceğin bebeği üzerine dört derslik bir dizi konferans verdi.[18]

Wynn, 2005 yılında "araştırma, öğretim ve / veya uygulama alanlarında psikoloji bilimine sürekli olağanüstü katkılarda bulunanlara" verilen The Association for Psychological Science üyeliğine seçildi.[19]

Wynn, 2001 yılında Ulusal Bilimler Akademisi'nden "bebeklerde ve küçük çocuklarda niceliksel ve matematiksel düşünmenin temelleri üzerine yaptığı öncü araştırma nedeniyle" verilen Troland Araştırma Ödülü'nü aldı.[20][21]

Wynn, 2000 yılında American Psychological Association tarafından "matematiksel bilginin ontogenetik temelleri üzerine olağanüstü araştırma programı nedeniyle Psikolojiye Erken Kariyer Katkısı için Seçkin Bilimsel Ödülü[22] aldı. Araştırmaları, sayıların dil öncesi temsillerinin anlaşılmasını geliştirdi ve olayların ve koleksiyonların bebek temsilleri üzerine yaptığı çalışma, bebeklerin numaralandırmak için bireyin temsillerini oluşturmak için kullandıkları kavramların anlaşılmasını geliştirdi."[23]

Wynn,[24] James McKeen Cattell Vakfı Sabbatical Ödülü aldı.

Popüler medya[değiştir | kaynağı değiştir]

Karen Wynn, Ray Jackendoff ve Paul Bloom ile birlikte 2002 tarihli Languages, Logic, and Concepts adlı kitabı düzenledi. The MIT Press tarafından yayınlanan kitap, bilişsel ve dilsel gelişimin yanı sıra matematiğin bilişteki rolüne odaklanıyor.[25]

Karen Wynn ile röportajlar yapıldı ve araştırmaları bilim belgesellerinde, radyo programlarında, gazetelerde ve popüler bilim haber kaynaklarında yer aldı.

Sayısal Biliş[değiştir | kaynağı değiştir]

Wynn'in sayısal yeterlilik konusundaki araştırması, medyanın büyük ilgisini çekti. Araştırma bulgularıyla ilgili makaleler The New York Times 'da[26] (1992); LIFE dergisi 'nde[27] (1993); Science News 'de kapak metni olarak[28] (2002); ve Science Daily'de[29] (2010) yayımlandı. Wynn'in çalışması, National Geographic Explorer in Science of Babies[30] (2007) adlı belgeselde ve PBS Belgeseli Alan Alda ile birlikte İnsan Kıvılcımı 'nda[31] gösterildi. (2010).

Sosyal değerlendirme ve ahlak[değiştir | kaynağı değiştir]

Wynn'in bebeklerin sosyal etkileşimleri ve ahlaki gelişimi üzerine yaptığı araştırma da medyanın ilgisini çekti. Basılı olarak, Wynn'in çalışması Science Daily 'de[32] (2003); The New York Times 'da[33] (2007); Kanada'nın CBC News'inde[34] (2007); ve The New York Times Magazine'de[35] (2010) yer almıştır. Araştırması NPR'nin All Things Thinked[36] (2010)'de ; Ulusal Bilim Vakfı'nın özel bir raporunda[37] (2011); ve CBS News ' 60 Minutes[38] (2012)'de bulunabilir.

Wynn ayrıca İngiliz ve Avustralya televizyon ve radyo programlarında uluslararası olarak yer aldı.[39] Araştırması ayrıca Discover dergisinin Ocak 1993 sayısında 1992'nin En İyi 50 Bilim Hikayesi arasında gösterildi.[40]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Yale Psychology Department Listing of Faculty". 22 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2012. 
  2. ^ Keith Devlin (2006), The Math Instinct: Why You're a Mathematical Genius (Along With Lobsters, Birds, Cats, and Dogs), Basic Books, 978-1-56025-672-4, pages 1-9.
  3. ^ Wynn (1992). "Addition and subtraction by human infants". Nature. 358 (6389): 749-750. doi:10.1038/358749a0. PMID 1508269. 
  4. ^ a b "Addition and subtraction by human infants". Nature. 358 (6389): 749-750. August 1992. doi:10.1038/358749a0. PMID 1508269.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  5. ^ Keith Devlin, Ibid., pages 6-7.
  6. ^ Susan Carey (2009), The Origin of Concepts, Oxford University Press, 978-0-19-536763-8, page 64 (fn)
  7. ^ Daniel Tammet (2009), Embracing the Wide Sky: A Tour Across the Horizons of the Mind, Simon and Schuster, 978-1-4165-6969-5, pages126
  8. ^ Stanislas Dehaene (1999), The Number Sense: How the Mind Creates Mathematics, Oxford University Press, 978-0-19-513240-3, pages 53-55 (pages 41-44 of revised & updated 2011 edition).
  9. ^ Ellen Galinsky (2010), Mind in the Making: The Seven Essential Life Skills Every Child Needs, HarperCollins Publishers, 978-0-06-173232-4, pages 172-173.
  10. ^ West (2002). "Do domestic dogs show any evidence of being able to count?". Animal Cognition. 5 (3): 183-186. doi:10.1007/s10071-002-0140-0. PMID 12357291. 
  11. ^ Kathryn S. Marks (May 2002). "How infants process addition and subtraction events". Developmental Science. 5 (2): 186-212. doi:10.1111/1467-7687.00220.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım); Yazar eksik |soyadı2= (yardım)
  12. ^ Susan M. Rivera (May 2009). "Object permanence and method of disappearance: looking measures further contradict reaching measures". Developmental Science. 12 (6): 991-1006. doi:10.1111/j.1467-7687.2009.00844.x. PMID 19840053.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım); Yazar eksik |soyadı2= (yardım)
  13. ^ Karen Wynn (November 2004). "Large-Number Addition and Subtraction by 9-month-old Infants". Psychological Science. 15 (11): 776-781. doi:10.1111/j.0956-7976.2004.00755.x. PMID 15482450.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım); Yazar eksik |soyadı2= (yardım)
  14. ^ a b c Karen Wynn; Paul Bloom (November 2007). "Social evaluation by preverbal infants". Nature. 450 (7169): 557-559. doi:10.1038/nature06288. PMID 18033298.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım); Yazar eksik |soyadı2= (yardım)
  15. ^ Ellen Galinsky (2010), Mind in the Making: The Seven Essential Life Skills Every Child Needs, HarperCollins Publishers, 978-0-06-173232-4, page 3.
  16. ^ Peter Singer (2011), The Expanding Circle: Ethics, Evolution, and Moral Progress, Princeton University Press, 978-0-691-15069-7, page 188.
  17. ^ "Research". 2 Ağustos 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2013.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  18. ^ "Distinguished Fellows for 2009–2010". 11 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2013. 
  19. ^ "List of APS Fellows". 25 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2013. 
  20. ^ "Troland Research Awards Recipients". 26 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2013. 
  21. ^ Yale Bulletin & Calendar, "Psychologist Karen Wynn cited for pioneering study of infants' ability to recognize numbers," 2001
  22. ^ "APA Distinguished Scientific Awards for an Early Career Contribution to Psychology". Apa.org. 29 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2014. 
  23. ^ "American Psychologist, Vol 55(11), Nov 2000, pages 1279–1282". 28 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2012. 
  24. ^ "The James McKeen Cattell Fellowship Fund Recipients". 5 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2013. 
  25. ^ "Karen Wynn". 1 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2013. 
  26. ^ "Study Finds Babies at 5 Months Grasp Simple Mathematics". The New York Times. 27 Ağustos 1992. 9 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2013.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  27. ^ "At Five Months, Babies Have the Raw Ability to Add". LIFE Magazine. 10 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2013. 
  28. ^ Science News, June 22, 2002 http://www.sciencenews.org/view/issue/id/2846%20 cover story
  29. ^ Science Daily, Dec 05, 2010 https://www.sciencedaily.com/releases/2010/12/101201142507.htm 5 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  30. ^ "Explorer: Science of Babies". 25 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2013. 
  31. ^ PBS, The Human Spark With Alan Alda 31 Aralık 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., January 20, 2010
  32. ^ Science Daily, Sept 30, 2003 https://www.sciencedaily.com/releases/2003/09/030930055123.htm 5 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  33. ^ "Behavior: Even Babies May be Good Judges of Character". The New York Times. 4 Aralık 2007. 28 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2013.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  34. ^ "Even babies make social judgments, study suggests". CBC News. Erişim tarihi: 2 Mart 2013. 
  35. ^ "The Moral Life of Babies". The New York Times. 5 Mayıs 2010. 13 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2013.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  36. ^ National Public Radio All Things Considered, Weekend Edition 5 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., May 09, 2010
  37. ^ "Babies and Learning: The good, the bad and the baby". National Science Foundation. 25 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2013. 
  38. ^ "The Baby Lab". CBS News. 19 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2013.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  39. ^ "CV" (PDF). 5 Nisan 2023 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2013.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  40. ^ "January 1993 Archive". Discover Magazine. 17 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2013. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Karen_Wynn&oldid=32542991" sayfasından alınmıştır