Julia Pardoe
Julia Pardoe (4 Aralık 1804 - 26 Kasım 1862), İngiliz şair, romancı, tarihçi ve gezgin.
1836'da Osmanlı Devleti'nin başkentine dokuz ay sürecek bir gezintisinden sonra yayımladığı seyahatnameleriyle tanınır. Pardoe, hayatı boyunca romanlar yazmış; Fransa, İspanya ve Macaristan tarihi hakkında da eserler vermiştir; ancak ona en çok ün kazandıran Osmanlı İmparatorluğu’na ait eserleri oldu.[1]
Yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]
1804 yılında İngiltere'de Yorkshire eyaletinin Beverley kasabasında doğdu. Babası, İngiliz ordusunda subay olan Thomas Pardoe’dur.
Julia Pardoe, ilk şiirlerini 14 yaşında iken yazdı. Aynı yıl kitaplaştırdığı şiirleri büyük ilgi gördü, kitabı kısa sürede ikinci baskı yaptı. Verem olmasından endişe eden ailesi onu 1832'de Portekiz'e gönderdi. 15 ay kaldığı bu ülkeye dair izlenimlerini "Traits Traditions of Portugal‘"(Portekiz’in Hususiyetleri ve Adetleri) adıyla kitaplaştırdı.[1] Kitabı, Prenses Augusta’ya ithaf etti.[2]
Aralık 1835’te babası Binbaşı Thomas Pardoe ile birlikte İstanbul’a dokuz ay sürecek olan bir seyahatte bulundu.[3][4] Seyahati sırasında saraylara, paşa konaklarına konuk oldu; farklı tabakalardan insanları gözleme fırsatı buldu; o dönemde bir gayrimüslimin girmesinin epey güç olduğu hamam, harem, dergâh, cami gibi yerlerde, Mekteb-i Hayriye, Selimiye Kışlası gibi resmî alanlarda bulundu.[5] Bu deneyimden sonra, Osmanlı ile ilgili Avrupa’daki oryantalist yaklaşımları değiştirmeyi kendine vazife edindi.
| “ |
Haliç’e demirlediğimizde tarih 30 Aralık 1835’ti; uzun müddettir beslediğim ümitler nihayet hakikat olmuştu; kalabalık tepelerin üzerindeki tahtına kurulmuş olan, sahilleri saraylardan bir çelenkle çevrili Boğaziçi’nin gümüşi sularının eklerini yaladığı “şehirlerin sultanı” önümdeydi işte. |
” |
| — Julia Pardoe, Sultanlar Şehri İstanbul | ||
Pardoe, İngiltere'ye döndükten sonra ilk olarak 1837’de iki ciltlik "The City of Sultan and the Domestic Manners of the Turcs (Sultanın Şehri ve Türklerin Aile Ahlakı)" adlı kitabı yayımladı.[4] Kitabın son bölümünde İstanbul’dan ayrılıp Balkanlar’a doğru çıktığı yolculuğu da anlattı.[6] Kitap o kadar popüler oldu ki, 1838, 1845 ve 1854'te üç cilt olarak yeniden yayınlandı.[4]
Pardoe, Osmanlı İmparatorluğu'na seyahati ile ilgili ikinci seyahatnamesini 1838'de The Beauties of the Bosphorus (Boğaziçi'nin Güzellikleri) ismiyle yayımladı. 164 sayfalık bu eseri Hariciye Nazırı Mustafa Reşid Paşa’ya ithaf etti. Ressam William Henry Bartlett’in çizdiği resimlerin, çelik baskı gravürlerin de yer aldığı bu eser; önceki gibi İngiliz halkı tarafından ilgiyle karşılanarak tekrar tekrar basıldı.[3] Eser, aynı yıl Fransızcaya da tercüme edilerek daha geniş bir kitleye ulaştı.[3]
Edebiyat alanında yapmış olduğu hizmetler nedeniyle, İngiliz hükûmeti 1860'ta kendisine emekli aylığı bağladı.[1] Pardoe, 26 Kasım 1862’de Londra’daki evinde öldü.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c Kunter, Rüçhan Cenk. "Sultan'ın Şehrinde – Julia Pardoe – Ceviiz". 30 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2022.
- ^ Çalışkan, Ceren (2016). "Osmanlı Dönemi Seyahatname veGravürlerinde Julia Pardoe ve William Henry Bartlett'in İzlenimleri" (PDF). Engravist Uluslararası İstanbul Baskı Resim Teknikleri 2016 Bildiri Kitabı. 6 Kasım 2022 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ a b c Müderrisoğlu, Ayşen (2018). "İngiliz Seyyah Julia Pardoe'nun Gözünden Üsküdar". X. Uluslararası Üsküdar Sempozyumu (19-20-21 Ekim 2018) Bildiri Kitapçığı. 6 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2022.
- ^ a b c Oxford Ulusal Biyografi Sözlüğü (çevrimiçi bas.). Oxford University Press. Birleşik Krallık Halk Kütüphanesi abonelik veya üyeliği gereklidir
- ^ Öztürk Kasar, Sündüz; ÇeliK, Kübra (21 Haziran 2021). "Bir özde çeviri örneği The City of the Sultan and Domestic Manners of the Turks in 1836 ve aslına çevirilerinde kenti temsil eden göstergelerin aktarımı". RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi. doi:10.29000/rumelide.950011. ISSN 2148-7782.
- ^ "150 yıl önce bu topraklarda". Milliyet. 17 Şubat 2010. 6 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2022.
