Herat Savaşı (1598)
 | Bu madde, öksüz maddedir; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Ekim 2022) |
| Herat Savaşı (1598) | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Safevi-Şeybani savaşları | |||||||||||
| |||||||||||
| Taraflar | |||||||||||
 Safevîler | Şeybanîler | ||||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||||
|
Şah I. Abbas | Din Muhammed Han | ||||||||||
| Çatışan birlikler | |||||||||||
| 10000-15000 | 20000 | ||||||||||
Herat Savaşı, 9 Ağustos 1598'de Horasan ve Belh için Şeybani Hanlığı ve Safevîler arasında gerçekleşen bir savaştır. Savaş, Özbeklerin tamamen yenilgisiyle sonuçlandı, bunun sonucunda Safevi İmparatorluğu Horasan'daki gücünü tamamen geri kazandı ve bölgeyi geri aldı.
Arka plan[değiştir | kaynağı değiştir]
Şah Muhammed Hüdabende'nin saltanatı sırasında, Safevi İmparatorluğu derin bir iç kargaşa yaşıyordu. Şah'ın zayıflığının önemli rol oynadığı bu çalkantılı dönemde imparatorluğa doğu ve batıdaki komşuları saldırdı. 1578 yılında Osmanlı Devleti'nin Safevi Devleti'ne savaş ilanından yararlanan Şeybani devleti, Safevilere doğudan saldırdı. Osmanlı-Şeybani ittifakı Safevi imparatorluğunu iki cephede savaşmaya zorladı. Batıda Osmanlı İmparatorluğu'na karşı alınan yenilgiden sonra Şeybani hanedanının yerini alan Canoğulları hanedanı Horasan'a saldırdı ve onu ele geçirdi.[1] Horasan çok önemli bir stratejik konuma sahipti ve ticaret yolları üzerinde bulunuyordu.[2]
1587'de Şah Muhammed Hüdabende'nin yerine küçük oğlu Şah Abbas geçti. Osmanlı İmparatorluğu ile tatsız bir barış imzaladıktan[3] sonra Şah Abbas, aktif bir ordunun önderliğinde reformlara başladı ve devletini merkezileştirmeye çalıştı.[4] Safevi imparatorluğunun en tehlikeli düşmanı batı sınırında olmasına rağmen Şah Abbas, onlarla savaşmanın henüz çok zor olacağının farkındaydı. Bu nedenle doğudaki düşman tehdidini ilk etapta ortadan kaldırmanın daha uygun olacağına karar verdi. 1597'de Şah Abbas, Özbeklere karşı bir sefere başladı. Horasan'ın ana şehirlerinin çoğu ele geçirildi. Meşhed kolayca Safevi ordusuna tabi oldu. Ancak Özbek komutanı Din Muhammed Han sağ kurtularak Herat'a kaçmayı başardı. 9 Ağustos 1598'de Safevi ordusu Herat'a yaklaştı.
Savaş[değiştir | kaynağı değiştir]
Herat'ın surlarının güçlendiğini gören Şah Abbas, kalenin kuşatmasının çok uzun sürebileceğinin farkındaydı. Bu nedenle, Özbek ordusunu sahte geri çekilme taktikleri kullanarak kaleyi terk etmeye zorlamayı başardı. Kaleyi terk eden Özbek ordusu Safevi ordusu tarafından kuşatılmış ve bozguna uğratılmıştır. Özbek komutan Din Muhammed, savaşta yaralandı ve dönüş yolunda kendi savaşçıları tarafından öldürüldü.[5]
Sonuç[değiştir | kaynağı değiştir]
Bu seferin başarıyla sonuçlanmasıyla Safevi Devleti sadece Horasan'ı geri almakla kalmadı, hem de doğudaki ana rakibine öyle bir darbe indirdi ki, doğu sınırlarının güvenliğini sağlamayı başardı. Böylece Özbek ordusu 1598 savaşında o kadar ağır bir darbe aldı ki uzun süre güçlerini toparlayamadı ve Safevi Devleti ile açık bir mücadeleye giremediler. Şah Abbas, ancak çok önemsediği doğu sınırlarının güvenliğini sağladıktan sonra Osmanlı Devleti ile savaş konusuna odaklanmış ve bu savaşı 1603 yılında başlatmıştır. Bu savaş sonucunda Osmanlı ordusuna karşı büyük zaferler kazanıldı.[6][7]
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Əfəndiyev 2007, s. 173.
- ^ "Səfəvi-Osmanlı qarşıdurmasının yeni mərhələsi". Siyasət (Azerice). 3 Eylül 2015. 15 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2018.
- ^ Bengio & Litvak 2014, s. 61.
- ^ Fəlsəfi, s. 146.
- ^ I. Abbas. Chicago: Encyclopedia Britannica. 2010.
- ^ AZƏRBAYCAN MiLLi ELMLƏR AKADEMiYASI,A. BAKIXANOV ADINA TARİX İNSTİTUTU. Azərbaycan tarixi.III cild.(XIII-XVIII əsrlər). Bakı: Elm. ISBN 978-9952-448-39-9. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2022.
- ^ Süleyman Eliyarlı (1996). Azərbaycan tarixi uzaq keçmişdən 1870-ci illərə qədər. Azərbaycan.
Kaynak[değiştir | kaynağı değiştir]
- Oktay Efendiyev. Azərbaycan Səfəvilər dövləti. Bakıü: Şərq-Qərb. ISBN 978-9952-34-101-0. 20 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2022.
- Ofra Bengio, Meir Litvak (2014). Epilogue: The Sunni-Shi'i paradox. New York: Palgrave Macmillan. ISBN 9780230120921. 28 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2022.