Henry Stuart
| Henry Stuart | |
|---|---|
| Albany Dükü | |
 Lord Darnley, bilinmeyen bir sanatçı tarafından onlu yaşlarının sonlarında | |
| İskoçya Kralı eşi | |
| Hüküm süresi | 29 Temmuz 1565 - 10 Şubat 1567 |
| Doğum | 1546 İngiltere Krallığı,Yorkshire |
| Ölüm | 10 Şubat 1567 (20 yaşında) Edinburgh , İskoçya |
| Defin | 14 Şubat 1567 Holyrood Manastırı |
| Eş(ler)i | Kraliçesi Mary Stuart |
| Çocuk(lar)ı | ve I. James |
| Hanedan | Stuart Hanedanı |
| Babası | Matthew Stewart |
| Annesi | Margaret Douglas |
| Dini | Katoliklik |
Henry Stuart, Lord Darnley (1546 - 10 Şubat 1567), İskoçya Kraliçesi Mary'nin ikinci kocası ve İskoçya Kralı VI. ve İngiltere Kralı I. James'in babasıydı. Ebeveynleri aracılığıyla hem İskoç hem de İngiliz tahtlarında hak iddia ediyordu.Darnley, oğlunun doğumundan bir yıldan kısa bir süre sonra 1567'de Kirk o' Field'da öldürüldü. Hayatını ve ölümünü anlatan birçok çağdaş anlatı ondan sadece Lord Darnley olarak bahseder, Lennox Kontluğu'nun varisi olarak unvanı budur[1]
Erken dönem[değiştir | kaynağı değiştir]
Henry Stuart, 1546 yılında İngiltere'nin Yorkshire bölgesindeki Temple Newsam, Leeds'de doğmuştur. İskoçya Kralı II James'nin büyük büyük büyük torunu ve İngiltere Kralı Henry VII'nin büyük torunu olarak Henry hem İskoç hem de İngiliz tahtları üzerinde potansiyel iddiaları vardı.[2]
1545 yılında, babası 4. Lennox Kontu Matthew Stewart, Guise'li Mary ve Naip Arran'a karşı çıkarak Kaba Kur Savaşı'nda İngilizlerin yanında yer aldığı için İskoçya'da vatana ihanetten suçlu bulundu. Ailenin İskoç mülkleri ellerinden alındı[3] ve babası 22 yıl boyunca İngiltere'de sürgünde kaldıktan sonra 1564'te İskoçya'ya döndü. Annesi Lennox Kontesi Margaret Douglas 1528'de İskoçya'yı terk etmişti.[4]
İskoçya Kraliçesi ile evlilik[değiştir | kaynağı değiştir]
Darnley 3 Şubat 1565'te Londra'dan ayrıldı ve 12 Şubat'ta Edinburgh'daydı. 17 Şubat'ta Fife'taki Wemyss Kalesi'nde Mary'ye kendini tanıttı.[3] James Melville'in bildirdiğine göre, "Majesteleri ondan çok hoşlandı; gördüğü en şehvetli ve en iyi orantılı uzun adam olduğunu söyledi."[5] Dunkeld'deki babasına kısa bir ziyaretten sonra Darnley, Mary ile birlikte 24 Şubat'ta Holyrood'a döndü. Ertesi gün John Knox'un vaazını dinledi ve gece Mary ile bir galliard dansı yaptı.[6] O andan itibaren sürekli Mary'nin yanındaydı.[2]
Darnley, büyükanneleri Margaret Tudor'un iki farklı evliliği yoluyla Mary’nin üvey kuzeniydi ve bu durum hem Mary'yi hem de Darnley'i İngiliz tahtının varisleri arasında üst sıralara yerleştiriyordu. Darnley aynı zamanda İskoçya Kralı James II'nin kızının soyundan geliyordu ve dolayısıyla İskoçya tahtı için de sıradaydı.
İngiltere'de, endişeli bir Özel Konsey 4 Haziran'da planlanan evliliğin tehlikelerini tartıştı.
22 Temmuz'da Darnley, Holyrood Manastırı'nda Albany Dükü ilan edildi ve Canongate mahallesinde evlilik ilanları verildi. Edinburgh’da 28 Temmuz 1565'te, hükûmetin İskoç Kralı ve Kraliçesi'nin ortak adlarıyla yönetileceği, böylece Darnley'in kral olacağı ve Mary ile eşit ve ondan öncelikli olacağı ilan edildi.[6]
29 Temmuz 1565'te Mary'nin Holyrood'daki özel şapelinde Roma Katolik ayinleriyle evlilik gerçekleşti, ancak Darnley (dini inançları sabit değildi - bir Katolik olarak yetiştirildi, ancak daha sonra Protestanlıktan etkilendi)[7] düğünden sonra Mary'ye nikah ayininde eşlik etmeyi reddetti.
Mary, Darnley ile evlendikten kısa bir süre sonra, onun devletin refahını tehdit eden kibirli, küstah ve güvenilmez niteliklerinin farkına vardı. Darnley diğer soylular tarafından sevilmeyen biriydi ve içkinin de etkisiyle şiddete meyilliydi.[3] Mary, Darnley'e çocuksuz ölmesi halinde tahtın varisi olmasını sağlayacak olan Evlilik Tacı'nı vermeyi reddetti.[7] Ağustos 1565'e gelindiğinde, evliliğin üzerinden bir ay geçmeden William Cecil, Darnley'in küstahlığının Lennox'u İskoç sarayından uzaklaştırdığını duydu. 28 Ağustos 1565'te İskoç sarayından Danimarka Kralı'na biri Mary, diğeri Darnley tarafından imzalanmış bir çift diplomatik mektup gönderildi. Bu, kraliyet statüsünü teyit etme çabası gibi görünmektedir.[8] Mary kısa süre sonra hamile kaldı.
Mary Stuart ile sekreteri David Rizzio ile aralarında romantik bir ilişki olduğu dedikoduları Holyrood Sarayı’nın koridorlarında fısıldanmaya başlar. Lord Darnley, kendisine karşı tehdit olarak gördüğü David Rizzio’yu 9 Mart 1566'da lordlardan oluşan grubu bir araya getirerek öldürtür. Cinayet, Mary Stuart’ın önünde cereyan etmiştir. Bu zaman altı aylık hamile olan kraliçenin huzurunda Darnley ve müttefikleri olan Protestan İskoç soyluları tarafından Rizzio 56 yerinden bıçaklanarak öldürüldü. İngiliz diplomatlar Thomas Randolph ve Bedford Kontu'na göre, Mary'nin doğmamış çocuğunun babası olduğu söylenen Rizzio'nun öldürülmesi, Darnley'nin Mary'yi Evlilik Tacı'nı bırakmaya zorlama teklifinin bir parçasıydı. Darnley ayrıca müttefikleriyle, topraklarını ve unvanlarını geri alma karşılığında İskoçya Parlamentosu'nda Evlilik Tacı üzerindeki iddiasını ilerletmek için bir pazarlık yaptı[9]
Paris'teki İspanyol Büyükelçisi bu haberi duyduğunda, manşetler Darnley'in "karısını öldürdüğü, sürgündeki sapkınları kabul ettiği ve krallığı ele geçirdiği" şeklindeydi. Ancak 20 Mart'ta Darnley, Rizzio cinayetiyle ilgili tüm bilgileri ya da suç ortaklığını reddeden bir bildiri yayınladı. Mary artık kocasına güvenmiyordu ve kocası krallık tarafından gözden düşürülmüştü. 27 Mart'ta, Rizzio cinayetinde hazır bulunan ve İngiltere'ye kaçan Morton Kontu ve Lord Ruthven, Cecil'e yazdıkları mektupta, cinayet planını Darnley'nin başlattığını ve Rizzio'ya duyduğu "şiddetli kavga" ve "ölümcül nefret" nedeniyle onları işe aldığını iddia ettiler[9]
Oğlunun doğumu[değiştir | kaynağı değiştir]
Mary ve Darnley'in oğulları James 19 Haziran 1566'da Edinburgh Kalesi'nde doğdu[10]
James'in doğumunun ardından veraset daha güvenliydi, ancak Darnley ve Mary'nin evliliği, Ağustos 1566'da Ettrick Ormanı'ndaki Cramalt Kulesi'ne birlikte yaptıkları av gezisine rağmen zorlanmaya devam etti.[10] Darnley, destekçisi olabilecek birçok kişiyi dengesiz davranışları nedeniyle yabancılaştırdı. Evlilik Tacı'nın kendisine verilmesi konusundaki ısrarı hâlâ evlilikte bir hayal kırıklığı kaynağıydı.[11]
Oğulları James, 17 Aralık 1566'da Stirling Kalesi'nde düzenlenen bir Katolik töreniyle vaftiz edildi.[10] Vaftiz ebeveynleri Fransa Kralı IX Charles,İngiltere Kraliçesi I. Elizabethve Savoy Dükü Emmanuel Philibert'ti. Mary, o zamanlar adet olduğu üzere, "kokainci bir rahip" olarak bahsettiği St Andrews Başpiskoposu'nun çocuğun ağzına tükürmesine izin vermeyi reddetti.
Ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]
Darnley, James'in doğumundan sekiz ay sonra öldürüldü. 9-10 Şubat 1567 gecesi, cesedi ve uşağının cesedi, kaldıkları Edinburgh'daki Kirk o' Field'in meyve bahçesinde bulundu[12]
Ölümünden önceki haftalarda Darnley bir çiçek hastalığı (ya da frengi olduğu tahmin ediliyor) geçiriyordu. Yüzünde ve vücudunda deforme olmuş çukurlar olduğu söyleniyordu. Mary onu tekrar saraya dahil etme niyetiyle Holyrood'a kısa bir yürüyüş mesafesinde, kilise avlusu içinde iki katlı bir ev olan Kirk o' Field'daki lojmanına iyileşmesi için getirene kadar Glasgow'da ailesiyle birlikte kaldı.[10] Mary'nin olmadığı 9-10 Şubat 1567 gecesi saat 2 sularında Kirk o' Field'ın temelini sarsan iki patlama meydana geldi. Bu patlamalar daha sonra Darnley'in uyuduğu yerin altındaki küçük odaya yerleştirilen iki varil baruta bağlandı. Darnley'in cesedi ve uşağı William Taylor'ın cesedi dışarıda, bir pelerin, bir hançer, bir sandalye ve bir palto ile çevrili olarak bulundu. Darnley'in üzerinde sadece gecelik vardı, bu da yatak odasından aceleyle kaçtığını düşündürüyordu.
Ceset üzerinde boğulma ya da şiddet izine rastlanmamıştır.[13] Otopsi sonucunda patlamanın neden olduğu düşünülen iç yaralanmalar tespit edilmiştir. John Knox cesedi inceleyen cerrahların yalan söylediğini ve Darnley'in boğularak öldürüldüğünü iddia etmiştir, ancak tüm kaynaklar cesette herhangi bir iz olmadığı ve Darnley her iki şekilde de öldürüldüğü için cerrahların yalan söylemesi için bir neden olmadığı konusunda hemfikirdir[13]
Daha sonra[değiştir | kaynağı değiştir]
Şüpheler kısa sürede Bothwell'in 4. Kontu James Hepburn ve destekçilerinin, özellikle de olay yerinde ayakkabıları bulunan Archibald Douglas'ın ve Kraliçe Mary'nin üzerine yoğunlaştı. Bothwell'in tahtta gözü olduğundan uzun süredir şüpheleniliyordu ve kraliçeyle olan yakın ilişkisi cinsel yakınlıkları olduğu söylentilerine yol açmıştı. Bu durum Bothwell'in bazı soyluların yardımıyla ve görünüşe göre kraliyet onayıyla Darnley'i öldürtmesi için bir neden olarak görülüyordu. Mary, Darnley'i ortadan kaldırmak için seçenekler arıyordu ve Kasım 1566'da Craigmillar Kalesi'nde fikirlerini tartışmıştı, ancak onun fikirleri boşanma yönündeydi. Sorun oğlunun gayrimeşru olma riskiydi[13]
Darnley'in ölümünden kısa bir süre sonra Bothwell ve Mary Edinburgh'dan birlikte ayrılırlar. Bu olayla ilgili iki görüş vardır: İlkine göre Bothwell kraliçeyi kaçırmış, Dunbar Kalesi'ne götürmüş ve ona tecavüz etmiştir. İkincisine göre ise Mary kaçırılma olayına gönüllü olarak katılmıştır ve tecavüz hikâyesi uydurmadır, dolayısıyla cinayet işlediğinden şüphelenilen bir adamla evlenerek onuru ve itibarı zedelenmemiştir. Mary daha sonra Lochleven Kalesi'nde tutsakken Bothwell'den ikiz çocuk düşürdü.[12] Bothwell'in maaşlı askeri, Yüzbaşı William Blackadder şüpheli muamelesi gördü. Mahkûm edildi ve her bir uzvu farklı bir İskoç kasabasının kapısına çivilenmeden önce asılarak ve dörde bölünerek idam edildi.[13][14]
Bothwell Edinburgh'da yargılandı ve suçsuz bulundu. Mary'nin kocasının ölümünde komplocularla işbirliği yaptığı ya da kocasının ölümünü engellemek için hiçbir şey yapmadığı yönündeki şüpheler, destekçilerini ve İskoç tacını kaybetmesine yol açtı. Bothwell ise Norveç'e kaçtı.
1568'de Mary'nin cinayete karışıp karışmadığı İngiltere'de York ve Westminster'da yapılan konferanslarda tartışıldı ve kesin bir sonuca varılamadı. Mary tarafından yazıldığı iddia edilen ve Mary'nin cinayeti desteklediğini gösteren mektupları ona karşı kanıt olarak sunuldu.[13] Mektupların Morton'un 4. Kontu James Douglas tarafından Edinburgh'da, Mary-Bothwell evlilik belgesi de dahil olmak üzere diğer belgelerle birlikte "F" (Francis II için) ile kazınmış gümüş bir kutuda bulunduğu iddia edildi. Morton 1581'de idam edilmeden önce cinayet planından haberdar olduğunu ve Bothwell ile Archibald Douglas'ın Darnley cinayetinin "baş aktörleri" olduğunu itiraf etmiştir[15]
Mary, Elizabeth'e karşı Babington komplosuna karışana kadar esaret altında tutuldu ve ardından vatana ihanetten suçlu bulunarak idam edildi.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Goodreads". Goodreads (İngilizce). 29 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2023.
- ^ a b Weir, Alison (10 Ocak 2017). The Lost Tudor Princess: The Life of Lady Margaret Douglas. Reprint edition (İngilizce). Ballantine Books. ISBN 978-0-345-52140-8. 5 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2023.
- ^ a b c "Stewart, Henry, duke of Albany [known as Lord Darnley] (1545/6–1567), second consort of Mary, queen of Scots". Oxford Dictionary of National Biography (İngilizce). doi:10.1093/ref:odnb/9780198614128.001.0001/odnb-9780198614128-e-26473. 30 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2023.
- ^ "History of the Abbey and Palace of Holyrood by [Daniel, William S. (Editor)]: Very Good Hardcover (1854) | Hereward Books". www.abebooks.co.uk (İngilizce). 29 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2023.
- ^ Melville, James (1973). Memoirs of his own life by Sir James Melville of Halhill. M.D.XLIX.-M.D.XCIII. From the original manuscript. [New York, AMS Press]. ISBN 978-0-404-52718-1.
- ^ a b "Calendar of State Papers, Scotland | British History Online". www.british-history.ac.uk. 29 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2023.
- ^ a b Davison, Meredith Henry Armstrong (1965). The Casket Letters: A Solution to the Mystery of Mary, Queen of Scots, and the Murder of Lord Darnley (İngilizce). University Press of Washington, D.C. 29 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2023.
- ^ C, C. (20 Eylül 2019). "Northern Studies 43 (2012)". Scottish Society for Northern Studies (İngilizce). 22 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2023.
- ^ a b Office (Scotland), Great Britain General Register (1900). Calendar of the State Papers Relating to Scotland and Mary, Queen of Scots, 1547-1603: Preserved in the Public Record Office, the British Museum, and Elsewhere in England (İngilizce). H. M. General Register House. 29 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2023.
- ^ a b c d Stewart, Alan (31 Ekim 2011). The Cradle King: A Life of James VI & I (İngilizce). Random House. ISBN 978-1-4481-0457-4. 29 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2023.
- ^ Walton, K. (28 Kasım 2006). Catholic Queen, Protestant Patriarchy: Mary Queen of Scots and the Politics of Gender and Religion (İngilizce). Springer. ISBN 978-0-230-28595-8. 29 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2023.
- ^ a b Knapton, Sarah (15 Ağustos 2016). "Face of Lord Darnley revealed - Mary Queen of Scots' 'lusty and well proportioned' husband". The Telegraph (İngilizce). ISSN 0307-1235. 29 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2023.
- ^ a b c d e Weir, Alison (10 Şubat 2004). Mary, Queen of Scots, and the Murder of Lord Darnley (İngilizce). Ballantine Books. ISBN 978-0-8129-7151-4. 29 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2023.
- ^ "Goodreads". Goodreads (İngilizce). 29 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2023.
- ^ Blakeway, Amy (2014). "A Scottish Anti-Catholic Satire Crossing the Border: 'Ane bull of our haly fader the paip, quhairby it is leesum to everie man to haif tua wyffis' and the Redeswyre Raid of 1575". The English Historical Review. 129 (541): 1346-1370. ISSN 0013-8266. 30 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2023.
