General Electric F404
| F404 / F412 | |
|---|---|
| |
| Uçak gemisinde test edilen bir F404 motoru | |
| Tür | Turbofan |
| Ulusal köken | Amerika Birleşik Devletleri |
| Üretici | General Electric Aviation |
| İlk çalıştırma | 1978 |
| Ana kullanıcılar | Boeing T-7 Red Hawk HAL Tejas Mk 1/1A KAI T-50 Golden Eagle Lockheed F-117 Nighthawk McDonnell Douglas F/A-18 Hornet Northrop F-20 Tigershark TUSAŞ Hürjet |
| Öncül | General Electric YJ101 |
| Varyantlar | Volvo RM12 |
| Ardıl | General Electric F414 General Electric GE36 General Electric LM1600 |
General Electric F404 ve F412, 10,500-19,000 pound-kuvvet (47-85 kN) itki üretebilen artyakıcılı turbofan motor ailesidir. General Electric Havacılık tarafından üretilmektedir. Volvo Aero tarafından üretilen RM12 adlı bir varyantı da bulunmaktadır. F404, daha büyük versiyonu olan F414 turbofan motorunun yanı sıra deneysel olarak geliştirilen GE36 sivil propfan motoruna da öncü olmuştur.
General Electric tarafından üretilmiş, artyakıcılı ve artyakıcısız modelleri bulunan ve özellikle f/a-18 ve f-117 ile ünlenen bir turbofan motordur.[kaynak belirtilmeli]
Gripen'de kullanılan volvo aero üretimi versiyonu da bulunmaktadır.[kaynak belirtilmeli]
12 milyon saatten fazla uçuş süresine ulaşmış ve Amerikan Boeing T-7 Red Hawk uçağında da kullanılmıştır.[kaynak belirtilmeli]
Tasarım ve gelişimi[değiştir | kaynağı değiştir]
F404[değiştir | kaynağı değiştir]
General Electric, F-15 Eagle için kullanılacak motor yarışmasını Pratt & Whitney'e kaybettikten ve Hafif Savaş Uçağı (LWF) projesi için yapılan yarışmayı Pratt & Whitney F100 motorlu YF-16'ya kaptırdıktan kısa bir süre sonra F/A-18 Hornet için F404'ü geliştirmiştir. General Electric, F404'ün geliştirilmesi sırasında Northrop YF-17 için geliştirdikleri önceki nesil YJ101 motorunu baz alarak, daha yüksek yakıt ekonomisi sağlamak için baypas oranını 0,20'den 0,34'e çıkarmıştır. F404'ün geliştirilmesi sırasında daha iyi performans yerine dayanıklılığa önem verilmiştir. Maliyeti düşürmek, motorun tasarımındaki ana hedeftir.[1]
GE yaptığı analizlerde, pilotların motor gücünü ayarlamak için mühendislerin önceden beklediğinden çok daha sık şekilde gaz kelebeği ayarlarıyla oynadığını buldu, bu da motorlara aşırı yük binmesine sebep olmaktaydı. GE ayrıca F404'le kompresör durmaları ve diğer motor arızalarını önleyip, kontrol girdilerine hızlı yanıt verecek bir tasarım arayışına girdi. Pervaneli uçaklardan jetlere geçen pilotların ortak şikayeti, erken dönem turbojetlerin itme girdisindeki değişikliklere yanıt vermemesiydi. GE yöneticileri Frederick A. Larson ve Paul Setts, yeni üretilecek motorun hedefi için F-4'ün GE J79'undan daha küçük olmasını istedi. F404, maliyet açısından F-16 motoru P&W F100'ün yarısı kadar olup, itki bakımından da en azından onun yarısı kadar güç üretmeliydi.[2]
Hava akışını kompresöre girmeden önce yumuşatmak için tasarlanmış bir fan sayesinde F404, yüksek hücum açılarında bile kompresör durmalarına karşı iyi bir dirence sahiptir. 1000 saatlik uçuş başına hangar seviyesi bakım ihtiyacı ikiden azdır. Ayrıca rölantide beklerken, 4 saniye içinde tam art yakıcılı moda geçebilmesiyle kontrol girdilerine yüksek tepki gösterir. Motor, kritik arızaları izleyen ve parça ömürlerini takip eden bir uçuş sırasında motor durumu izleme sistemi (IECMS) içerir.[3]
GE, F-16 ve F-15'te kullanılması amacıyla Pratt & Whitney F100'e alternatif olarak Hava Kuvvetleri için F101'i temel aldığı ve F404'ün teknolojisini kullandığı F110 motorunu geliştirmiştir.[4] GE, F404-GE-402'yi İsviçre'nin F/A-18 versiyonunda daha fazla güç gereksinimine yanıt olarak geliştirdi.[5] Yeni motor versiyonu Kuveyt F/A-18'lerinde, Amerika'nın C ve D model F/A-18 ve takip eden diğer modellerinde de kullanıldı.[5]
KAI T-50 Golden Eagle,Tam Yetkili Dijital Motor Kontrolü (FADEC) sistemine sahip tek bir General Electric F404-102 turbofan motoru kullanmaktadır. Motor, üç kademeli fanlardan, yedi eksenel kademeli düzenlemeden ve bir art yakıcıdan oluşur. Uçağın maksimum hızı 1.5'Machtır. Motor, art yakıcı ile maksimum 17.700 lbf (78,7 kN) itme kuvveti üretmektedir.
Neredeyse 4.000 adet F404 motoru, dünya çapında hizmet veren F/A-18 Hornets jetlerine güç sağlamaktadır. F404 motor ailesi, 2010 yılına kadar toplam 12 milyon uçuş saatini aşmıştır.[6]
GE, HAL Tejas için F404 ailesindeki en yüksek itme varyantı olan ve art yakıcıyla maksimum 19.000 lbf (84 kN) güç üreten F404-IN20'yi geliştirmiştir.[7] Güvenilir güç ve performans için motorun hot section kısmı, en yeni malzemeler ve teknolojilerin yanı sıra FADEC sistemini de içermektedir. 17 Ağustos 2021 tarihinde Hindistan, General Electric'le 2029 yılına kadar 99 adet F404 motorunun alımı ve servis desteğinin sağlanması için 710 milyon $ değerinde bir sözleşme imzaladı.[8]
F412[değiştir | kaynağı değiştir]
GE, McDonnell Douglas A-12 Avenger II için F404'ün art yakıcılı olmayan F412-GE-400 ismindeki turbofan modelini geliştirmeye başladı. A-12 projesinin iptal edilmesinden sonra var olan çalışmalar, F/A-18E/F Super Hornet'te kullanılan F414'e evrilmiştir.
Uygulamalar[değiştir | kaynağı değiştir]
_jet_shop_lower_a_F-A-18_Hornet_engine_into_its_container.jpg)
- F404
- Boeing Phantom Ray
- Boeing T-7 Red Hawk
- Boeing X-45C
- FMA SAIA 90 (tasarım aşamasında kaldı)
- Dassault Rafale A (sadece prototip)
- Grumman A-6F Intruder II
- Grumman X-29
- HAL Tejas Mk 1/1A
- Lockheed F-117 Nighthawk
- KAI T-50 Altın Kartal
- McDonnell Douglas F/A-18 Hornet (AD)
- Northrop F-20 Tigershark
- Northrop Grumman Model 400
- Rockwell-MBB X-31
- ST Aerospace A-4SU Super Skyhawk
- TUSAŞ Hürjet
- F412
- McDonnell Douglas A-12 Avenger II (tasarım aşamasında kaldı)
Özellikler (F404-GE-402)[değiştir | kaynağı değiştir]
Veri kaynağı General Electric.[7]
Genel özellikler[değiştir | kaynağı değiştir]
- Tip: Artyakıcılı turbofan
- Uzunluk: 154 inç (390 cm)
- Çap: 35 inç (89 cm)
- Boş ağırlık: 2,282 lb (1,035 kg)
Komponentler[değiştir | kaynağı değiştir]
- Kompresör: eksenel, 3 fan ve 7 HP aşamalı
- Yakıcılar: dairesel
- Türbin: 1 LP ve 1 HP aşamalı
Performans[değiştir | kaynağı değiştir]
- Maximum itki:
- 11,000 lbf (48.9 kN) asgari itki
- 17,700 lbf (78.7 kN) artyakıcılı
- Genel basınç oranı: 26:1
- Bypass değeri: 0.34:1
- Hava kütle akışı: 146 lb/s (66 kg/s)
- Yakıt tüketimi:
- Asgari itki: 0.81 lb/(lbf⋅h) (23 g/(kN⋅s))
- Tam artyakıcılı: 1.74 lb/(lbf⋅h) (49 g/(kN⋅s))
- İtki ağırlık oranı: 4.8 (boş), 7.8 (artyakıcılı)
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
İlgili gelişmeler
Karşılaştırılabilir motorlar
İlgili listeler
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Spick, Mike ed, Great Book of Modern Warplanes, pp. 274-278. MBI, 2000. 0-7603-0893-4.
- ^ Hornet: the inside story of the F/A-18. Novato: Presidio Press. 1990. ISBN 0-89141-344-8.
- ^ Jenkins 2000, p. 144.
- ^ "GEAE: F110 Engine". 25 Şubat 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2022.
- ^ a b Jenkins 2000, pp. 62,-63 93, 97.
- ^ "Proven Experience, Program Upgrades Spark GE F110 and F404/414 Popularity". GE Aviation. 19 Ocak 2010. 29 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2022.
- ^ a b "F404" (PDF). GE Aviation. General Electric. 7 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2022.
- ^ "HAL signs contract worth Rs 5,375 crore for supply of engines for Tejas aircraft". The New Indian Express. 17 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2021.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- GE Aviation F404 page 8 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- F404 page on GlobalSecurity.org 14 Kasım 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.