Gönülaçan Köyü Camii
 Görsel
Kaynak: Ardahan'ın Köyleri (facebook.com) | |
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Gönülaçan, Posof |
| Koordinatlar | 41°34′24″K 42°43′45″D / 41.57333°K 42.72917°D |
| İnanç | İslam |
| Açılış | Hicri 1327 (1909) |
| Durum | Faal |
Gönülaçan Köyü Camii veya Şuvaskal Camii, Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı Gönülaçan köyünde eski bir camidir. Bir Gürcü kilisesi olan Şuatzkali Kilisesi yıkılmış ve bu kilisenin yerinde inşa edilmiştir.[1][2]
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Eski adı Şuatzkali (Şuvaskal) olan Gönülaçan köyü, bir Gürcü yerleşimiydi ve Osmanlılar bu yerleşimi 16. yüzyılın ortalarında ele geçirdi. "Orta dere" anlamına gelen Şuatzkali (შუაწყალი) köyünün nüfusu, 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı tahrir defterine göre 9 haneden oluşuyordu.[3] Bu dönemden kalma Gürcü kilisesi, 1909 yılında sökülmüş ve taşları Şuaskal Camii'nin yapımında kullanılmıştır. Nitekim kiliseden kalan ve üzerinde Gürcü alfabesinin Asomtavruli karakteriyle Gürcüce yazıt bulunan bir taş, iki parçaya ayılmış halde caminin duvarında yer alır. Söz konusu yazıtta "ქ(რისტ)ე, შ(ეიწყალ)ე პაპი" (İsa, Papi'yi bağışla) ibaresi bulunmaktadır. Köylülerin verdiği bilgiye göre yıkılan kilisenin bulunduğu yerde mezarlar bulunuyordu.[2] Kitabesine göre Hicri 1327 (1909) tarihinde inşa edilen caminin ahşap minaresinin yerine 1990’larda mevcut taş minare yapılmıştır. Camiye ayrıca 1969 yılında son cemaat yeri eklenmiştir.[1] Camiyi Arhavi'nin Sırtoba (Orci Otalaha) köyünden Uzun Hasan oğlu Ali ve yeğenleri Nusret ve Rüfet yapmıştır.[4]
Mimari[değiştir | kaynağı değiştir]
Şuaskal Camii, kuzeydeki girdinde basit bir son cemaat yeri ve kuzeybatı köşesindesonradan eklenen minaresiyle kareye yakın dikdörtgen planlı ve ahşap tavanlı bir yapıdır. Güney, doğu ve batı cephelerinde ikişer adet basık yuvarlak kemerli mazgal pencereler bulunur. Caminin kuzeydeki girişi basık yuvarlak kemerli olup, taştan sövelere sahiptir. Caminin harim kısmının kuzeyinde ahşap bir mahfil, mihrabın sağında yine ahşap minber, onun solunda ise ahşap vaaz kürsüsü yer alır. Tavan dahil caminin içindeki ahşap unsurlar, bitkisel ağırlıklı olmak üzere, geometrik ve bitkisel motifler ve oymalarla süslenmiştir.[1]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c "Ali Murat Aktemur, "Posof ve Çevresindeki Tarihi Camiler" - International Journal of Social Science, Number: 68, p. 235-255, Summer I, 2018" (PDF). 29 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 29 Mart 2023.
- ^ a b 2019 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce: ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2019 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2021, s. 106. 8 Haziran 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9746-3-2
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1947-1958, 3 cilt; III. cilt: s. 439". 27 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2023.
- ^ "ANADOLU TÜRK MİMARİSİNDE ZÜLFİKAR TASVİRLERİ". web.archive.org. Türk Kültür ve Hacı Bektaşî Veli Dergisi. 2020. 3 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Şubat 2024.