Fatma Şadiye
Fatma Şadiye, Türk gazeteci, yazar.
Osmanlı Devleti'nde II. Meşrutiyet öncesi yayımlanan Hanımlara Mahsus Gazete adlı derginin[not 1] yazı işleri müdürlüğünü ve bir süre başyazarlığını yaptı.[1][2] Gazetede gazetenin idaresi ve kadın eğitimi konulu yazılar yayınlandı.[3] Gazete yazıları dışında biyografiler, edebi eserler ve İslam kategorilerinde eserleri vardır. Başlıca eserleri şunlardır:Hikayat-ı Nuşin, Hazret-i Peygamber’in Sevgilisi Hazret-i Hatice, Hazret-i Peygamber’in Sırrı Hazret-i Fatime.
Yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]
Yaşamı hakkında bilinenler azdır. Gazeteci- yazar İbnü’l Hakkı Mehmed Tahir'in eşidir. Tarik gazetesinin başyazarı olan Mehmed Tahir Bey, Dâhiliye Nezareti'ne Osmanlı’da kadınların çıkardığı bir yayının çıkartmak için dilekçe vermiş ve dilekçesinin kabulü sonucunda Hanımlara Mahsus Gazete 1895 yılında yayımlanmaya başlamıştı.[1] Fatma Şadiye Hanım, yazı işleri müdürü olarak derginin idaresinde görev aldı ve yazılar yayımladı.
Hanımlara Mahsus Gazete Matbaası tarafından Fatma Şadiye Hanım'a ait bazı küçük hacimli eserler de yayımlanmıştır.[4] "Hz. Hatice" ve "Hz. Fatime" adlı risaleleri bu eserlere örnektir.
"İslâm kadınlarının ilim tahsiline ve eğitimine katkılarından dolayı" Şâdiye Hanım'a 4 Kasım 1897'de üçüncü rütbeden Şefkat Nişanı verilmiştir.[5]
Hanımlara Mahsus Gazete, 1910 yılında Selânik İttihat ve Terakkî Cemiyeti’ne dayalı olarak kurulan Teâlî-i Vatan Osmanlı Hanımlar Cemiyeti’nin yayın organı şeklinde 50 sayı kadar yeniden yayımlanmıştır. Fatma Şadiye Hanım, bu yayının da müdürü idi.[5]
Bazı eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Fatma Şadiye’nin 1907’de yayımlanan Hikâye-ı Nüsni adlı eserinde Fransa'dan evlilik hikâyeleri anlatılmaktadır. Eser, okuyucuyu yerellik ve evrensellik, din ve modernizm üzerine düşünmeye sevk eden dört hikâyeden oluşmakta; evlilik kurumunda sadece iki bireyin hayatlarının birleşmediğini, sosyoekonomik durumlar sebebiyle ailelerin de bu kurumun bir parçası olduğu anlatılmaktadır. Kitapta yer alan dört hikâynin adları Teyid-i Meveddet, Altınlarla İzdivaç, Zevce-i Vefaşiar ve Matmazel Klementin’dir. Bu hikayelerde iki kişinin birbirine olan bağlılığı, babaların kızlarıyla olan ilişkileri, akrabaların davranışları gibi sosyolojik olgulara değilimektedir..
Öncü Müslüman Kadınlar kitabı Fatma Aliye, Emine Semiye ve Fatma Şadiye üçlüsü tarafından farklı metinlerin bir araya getirilmesinden oluşturulmuştur. Kitaptaki ilk metin olan Namdaran-ı Zenan-ı İslamiyan, ilk olarak olarak Malumat gazetesinde yayınlanmıştır. Metinde müslüman kadınların tarihi konusu ele alınırken kendini ortaya çıkararak bir fark yaratmış olan kadınların da kısa biyografilerine yer verilmiştir. Kitabın ikinci metni ise Fatma Aliye tarafından yazılmış olan Sabiha adlı tiyatro oyunudur. Bu eser sebebi bilinmeyen bir nedenle tamamlanamamıştır. Oyunun ilk kısmı III. Abdurrahman’ın oğlunu öldürmek zorunda kalmasının oluşturduğu gerilimi konu almaktadır. Kitabın üçüncü metni Emine Semiye tarafından yazılmış olan Emir Çoban Kızları Yahut İki Kadında Aynı Talih’dir. Bu metin Moğol istilası sırasında Emir Çoban adında bir soydan olan iki kadının hikayesini anlatmaktadır ve metinde karmaşık duygusal ilişkiler, intikam isteği ve siyasetteki sorunlar üzerinde durulmuştur. Kitabın son kısmı olan dördüncü kısımda ise Fatma Şadiye’nin İslam peygamberi Muhammed'in eşleri, kızı ve annesi hakkında yazdığı kısa biyografiler yer almaktadır.[6][7]
Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ O devirde "gazete", "ceride", "mecmua" gibi kelimeler birbiri yerine kullanılmaktaydı.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b Demirel, Özge. "Osmanlı Basınında Kadın Temsili: Hanımlara Mahsus Gazete Üzerinden Bir Değerlendirme". KADEM Kadın Araştırmaları Dergisi, Cilt 6, Sayı:2. 26 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2021.
- ^ Göktaş, Dilara. "İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin Kadın Dernekleri ve Basın Bağlamında Toplumda Kadın Konusuna Yaklaşımı". Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi (ASEAD), Cilt 6, Sayı 5, Yıl: 2019. 26 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2021.
- ^ Çakır, Mustafa Sefa. "Dönemin Kadın Şairlerinden Sultan İkinci Adülhamid'e Cülûsiyeler". Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Saı:46 , Yıl: 2019. 14 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2021.
- ^ "Yeni bir yayınevi ve hatırlanan bir yazar: Fatma Şadiye Hanım". Dunyabizim.com sitesi, 19 Mart 2012. 26 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2021.
- ^ a b Öztürk, Zehra. "Hanımlara Mahsus Gazete". İslama Ansiklopedisi, Ek-1, 2016. 27 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2021.
- ^ İzdivaçlar, İttifaklar ve İhtilaflar. Osmanlı Kadın Yazarlarından Evlilik Hikayeleri. (2021). İstanbul: Turkuaz. Öncü Müslüman Kadınlar. Osmanlı Kadın Yazarları Nasıl Bir Müslüman Kadın Hayal Ettiler? (2021). İstanbul: Turkuaz. Fatma Şadiye Teyid-i Meveddet İncelemesi, Özeti. Alınmış: 16 Mayıs, 2021 https://www.evvelcevap.com/fatma-sadiye-teyid-i-meveddet-hikayesinin-incelemesi-ozeti-ana-fikri-konusu/ 25 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Fatma Şadiye Hanım. Alınmış: 16 Mayıs, 2021 https://kidega.com/yazar/fatma-sadiye-hanim-116068#:~:text=Fatma%20%C5%9Eadiye%20Han%C4%B1m%2C%20Biyografiler%2C%20Edebi,Hazret%2Di%20Fatime%20olarak%20say%C4%B1labilir 25 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.