Branimir Yazıtı
| Branimir Yazıtı | |
|---|---|
 | |
| Oluşturulma | 888[1] |
| Konum | Šopot, Benkovac yakınlarında, Hırvatistan |
| Amaç | Templon kirişi ve duvar yazıtı |
Branimir Yazıtı (Hırvatça: Natpis kneza Branimira), bir Hırvatistan Orta Çağ hükümdarını Hırvatların dükü olarak - Latince: Dux Cruatorum tanımlayan bir yazıt içeren en eski korunmuş anıttır. Yazıt aslen Hırvatistan'ı 879-892 yılları arasında yöneten Dük Branimir tarafından Benkovac'taki Šopot'ta yaptırılan bir kilisenin templonunun bir parçasıydı.
Açıklama[değiştir | kaynağı değiştir]
Yazıtlı kiriş Branimir'e Latince bir atıf içermektedir: Latince: BRANIMIRO COM[ES]… DVX CRVATORṼ COGIT[AVIT]… BRANIMIRO COM[ES]... DVX CRVATORṼ COGIT[AVIT]... ("Kont Branimir... Hırvatların dükü olarak kabul edildi..."). İlk iki kelime 67'ye 21 cm (26,4'e 8,3 inç) boyutlarındaki kiriş parçasında, geri kalanı ise 74'e 81 cm (29'a 32 inç) genişliğinde ve 65 cm (26 inç) yüksekliğindeki duvarda yazılıdır. Her iki parçanın da üst kenarı boyunca eşleşen süslemeleri vardır; duvarda Hırvat geçmeleriyle işlenmiş bir haç ve haçın her iki yanında birer çift kuş bulunmaktadır. Parçalar aslında 9. yüzyılda tamamlanan ve Aziz Hieronymus'a adanan bir kilisedeki templonun parçalarıdır. Kilise 879-892 yılları arasında hüküm süren Branimir tarafından yaptırılmıştır. Yazıt Split'teki Hırvat Arkeolojik Anıtlar Müzesi'nde muhafaza edilmektedir.[2][3]
Yazıt, bir Hırvatistan hükümdarına dair günümüze ulaşan en eski referanslardan birini ve aynı zamanda Hırvatlar için özel ismin tam olarak kaydedilmiş en eski kullanımını temsil ettiği için Hırvatistan tarihi açısından önemlidir.[3][4] Branimir'den bahseden, Nin'de, Skradin yakınlarındaki Ždrapanj'da, Bribir yakınlarındaki Otres'te, Split yakınlarındaki Muć Gornji'de ve son olarak Benkovac yakınlarındaki Lepuri'de bulunan korunmuş beş taş yazıt daha vardır.[5] Muć'ta bulunan yazıt kutsama yılını içermekte ve 888 yılına tarihlenmektedir.[6][7]
Bir Hırvat hükümdarına ait en eski epigrafik yazıt büyük olasılıkla Hırvatistanlı Mislav'a ait olanlardır.[5] Hırvat etnonimi ile ilgili muhtemelen daha eski bir referans, Trogir yakınlarındaki Bijaći'de bulunan ve 8. yüzyılın sonu veya 9. yüzyılın başlarına tarihlenen bir kilise yazıtında doğrulanmıştır.[4] Hırvatistan Dükü I. Trpimir'in 852 yılına ait bir fermanıdır ve orijinali kayıptır. 1568 tarihli kopyası üzerinde yapılan analizler bunun Branimir yazıtından daha eski olmayabileceğini göstermektedir.[3]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Supičić, Ivan (1999). Croatia in The Early Middle Ages: a Cultural Survey. Philip Wilson. s. 200. ISBN 0-85667-499-0.
- ^ "Natpis kneza Branimira" [Dük Branimir Yazıtı] (Hırvatça). Benkovac Tourist Board. 2 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2023.
- ^ a b c Ivan Mužić (2007). Hrvatska povijest devetoga stoljeća [Dokuzuncu Yüzyıl Hırvat Tarihi] (PDF) (Hırvatça). Naklada Bošković. ss. 195-198. ISBN 978-953-263-034-3. 8 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2023.
- ^ a b "Kulturna kronika: Dvanaest hrvatskih stoljeća". Vijenac (Hırvatça), 291. Zagreb: Matica hrvatska. 28 Nisan 2005. 27 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2023.
Analizom je utvrđeno da je taj kameni ulomak ne samo najstariji pronađen spomenik s hrvatskim imenom uopće (do sada je to bio osamdesetak godina mlađi natpis kneza Branimira, pronađen kod Benkovca) nego i najstariji zabilježen institut župana u Hrvatskoj u ranom srednjem vijeku.
- ^ a b Josipović, Ivan (2018). "Tri nova posvetna natpisa s imenima hrvatskih vladara iz karolinškog perioda" [Karolenj Dönemi Hırvat Hükümdarlarının İsimlerini İçeren Üç Yeni Adak Yazıtı]. Starohrvatska prosvjeta. III (44–45). ss. 137-151. 24 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2023.
- ^ Florin Curta (2006). Southeastern Europe in the Middle Ages, 500-1250
. Cambridge University Press. s. 140. ISBN 978-0-521-81539-0. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2023.
- ^ Ivan Botica (November 2006). "Recenzija, Prikaz - Na izvorima hrvatskoga zapadnoeuropskog identiteta, Mirjana Matijević Sokol - Vladimir Sokol (2005)" [İnceleme - Hırvat Batı Avrupa Kimliğinin Kaynaklarında, Mirjana Matijević Sokol - Vladimir Sokol (2005)]. Radovi Zavoda za hrvatsku povijest (Hırvatça). 38 (1). Zagreb Üniversitesi, Felsefe Fakültesi. ISSN 0353-295X. 17 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2023.
