Bedazori Kalesi
Bedazori Kalesi (Gürcüce: ბედაზორის ციხე), tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı Cevizlik köyünde, eski adı Bedazori olan Akmeşe mahallesinde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir. Cevizlik köyünün eski adından dolayı Çimçimi Kalesi (ჭიმჭიმის ციხე) olarak da bilinir.[1]
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Adı Akmeşe olarak değiştirilmiş olan eski Bedazori köyü ile Bedazori Kalesi'nin bulunduğu Tao, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biriydi. Nitekim Osmanlılar bu kaleyi ve köyü, 1549 tarihinide Gürcistan seferiyle Gürcülerden ege geçirmiştir. Bedazori Kalesi'nin de bu dönemden kaldığı, kalede tespit edilen ve kvevri olarak bilinen geleneksel Gürcü şarap küplerinden de anlaşılmaktadır. Köyün adından dolayı kalenin de adı olan Bedazor'nin Petrazori (პეტრაზორი) adından değişime uğradığı tahmin edilmektedir. Eski Gürcü dilinde "petra" (პეტრა) kaya, Tao-Klarceti bölgesinde Gürcüce yer adlarında geçen "zori" (ზორი) Ermenicede dere veya vadi anlamına gelir.[2][3] Bedazori, Osmanlı kayıtlarında Bedazor (بدازور) şeklnde yazılmış olup, 1835 tarihli nüfus defterinde, 1876 Trabzon vilayeti salnamesinde ve 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde bir köy olarak kaydedilmiştir.[4][5][6]
Mimari[değiştir | kaynağı değiştir]
Bedazori Kalesi, Akmeşe mahallesinde, ulaşımı zor bir kayalık tepede yer alır. Orta büyüklükte bir kale olan Bedazori Kalesi, kaba taşlarla kireç harcı kullanılarak inşa edilmiştir. Günümüze sağlam ulaşmış duvarların yüksekliği 8 metreyi bulur. Kalenin duvarları, üzerine yer aldığı kayanın kıyı hatlarını izler. Kalede kvevri olarak adlandırılan ve geleneksel Gürcü şarabının yapımında kullanılan on kadar şarap küpü tespit edilmiştir. Kalede iki adet sarnıç olduğu da kalıntılardan anlaşılmaktadır. Büyük ölçüde sağlam kalmış olan Bedazori Kalesi’nin kapısı, kayaya yaslanır. Çimçimi Kalesi olarak da bilinen kale içindeki çeşitli yapıların kalıntıları da bulunmaktadır.[1]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2016 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2017, s. 52. ISBN 978-9941-9470-8-7
- ^ "პეტრა" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt ISBN 0-9535878-3-5
- ^ "ձոր", Leon Melikset-Beg, yayıma hazırlayan: Merab Robakidze, "სომხურ–ქართული ლექსიკონი" (Ermenice-Gürcüce Sözlük), Tiflis, 1996
- ^ Buket Şahin, 1835 tarihli Çıldır Eyaletine Bağlı Livane-i Ulya Sancağı 2768 numaralı Nüfus Defterinin Değerlendirilmesi, Erzurum, 2019, s. 328. 29 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Yüksek lisans tezi
- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 356, ISBN 9789157871117.
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 82.