Basileopator
Basileopatōr (Yunanca: βασιλεοπάτωρ, kelime anlamıyla "basileus [imparator] babası"), Bizans İmparatorluğu'nun en yüksek sivil unvanlarından biridir. Bu istisnai bir makamdı (899 Filotheos'un Klētorologion'u "özel mevkiler", axiai eidikai başlığı altında listeler),[1] İmparatorluk tarihinde sadece iki kere verilmiştir.
Unvanı taşıyan biyolojik babası değildir ve görevle ilgili kesin işlevler belirsiz kaldığı halde, genel olarak genç bir imparator üzerinde bir vasi ve öğretmen görevi gören bir naibi ifade ettiği varsayılmaktadır.[2][3] Bununla birlikte, hem dönemin mühürlerinde hem de Theofano'nun Hayatı hagiografisinde alternatif basileiopatōr yazılımı nedeniyle A. Schmink'in farklı bir yorum önermiştir. Unvan, "sarayın babası" anlamı olarak yorumlanabilir; bu, unvanı taşıyanın imparator üzerinde herhangi bir tür vesayet altına girmeden onun baş yardımcılığı konumunu teyit eder.[4]
Unvan, Ağustos 891 ile Mayıs 893 arası bir zaman,[5] imparator VI. Leon (h. 886-912) tarafından Leon'un uzun zamandır metresi ve sonra karısı olan Zoi Zaucena'nın babası Stilianos Zaucis için oluşturulmuştur.[6] Önceki magistros unvanı ile Logothetis tu dromu makamına ek olarak gelirken, bu hareketiyle Leon, geleneksel yorumlara göre, Zaucis'in öldüğü 899 yılına kadar Bizans İmparatorluğu'nun işlerinin onun eline resmi olarak bıraktı.[7][8] Daha yakın Bilim insanları, diğer taraftan, "mutlak güce sahip basileopatōr" görüntüsü için şüphelerini belirtir (Shaun Tougher) ve Leon'un hükûmetin etkili bir şekilde kontrolü üzerine deliller sunar. Her halükarda Stilianos Zaucis, bu unvan ile imparatorun hemen altında, sivil bürokrasinin zirvesine yerleşmiştir.[9]
Unvan 919 yılında yeniden kızı Helena Lekapene imparator VII. Konstantinos (h. 913-959) ile evlendikten sonra Romanos Lekapenos için kullanılmıştır,[7] fakat birkaç ay sonra sezar daha ileri unvanını almış, ortak imparator olarak taç giymiştir.[10] Unvan bundan sonra edebi metinler hariç kullanılmamıştır; Simeon Metafrastis örneğin anakronik olarak Büyük Arsenius'u I. Theodosius'un (h. 379-395) oğulları Honorius ve Arcadius'un hocası olduğu için basileopatōr olarak isimlendirmiştir. Ayrıca Mihail Paleologos (h. 1259-1282), çocuk İznik İmparatoru IV. İoannis'e (h. 1258-1261) naip atandığında, destekçileri tarafından unvanı canlandırma teşebbüsü olmuşsa da sonuca ulaşılmamıştır.[11]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- Özel
- ^ Bury 1911, s. 114.
- ^ Kajdan 1991, s. 263.
- ^ Tougher 1997, ss. 99-100.
- ^ Tougher 1997, s. 100.
- ^ Tougher 1997, s. 94.
- ^ Bury 1911, ss. 114-115.
- ^ a b Bury 1911, s. 115.
- ^ Kajdan 1991, s. 2220.
- ^ Tougher 1997, ss. 89, 99-104.
- ^ Kajdan 1991, ss. 263, 1806.
- ^ Kajdan 1991, ss. 263-264.
- Genel
- Bury, J. B. (1911). The Imperial Administrative System of the Ninth Century – With a Revised Text of the Kletorologion of Philotheos [Dokuzuncu Yüzyılın İmparatorluk İdari Sistemi - Filotheos'un Kletorologion'unun Gözden Geçirilmiş Metni ile] (İngilizce). Londra: Oxford University Press. OCLC 1046639111 – Archive.org vasıtasıyla.
- Kajdan, Aleksandr (1991). "The Oxford Dictionary of Byzantium". Alexander Kazhdan (Ed.). The Oxford Dictionary of Byzantium (İngilizce). Oxford ve New York: Oxford University Press. ss. 263–264. ISBN 0-19-504652-8.
- Tougher, Shaun (1997). The Reign of Leo VI (886-912): Politics and People. Leiden, The Netherlands: Brill. ISBN 978-90-04-10811-0. 26 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2018.