Antonin Artaud

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Antonin Artaud
Antonin Artaud
Doğum4 Eylül 1896
Marsilya
Ölüm4 Mart 1948 (51 yaşında)
Paris
MeslekYazar
MilliyetLevanten-Yunan

Antoine Marie Joseph Artaud ya da bilinen adıyla Antonin Artaud (d. 4 Eylül 1896, Marsilya - ö. 4 Mart 1948, Paris), Fransız oyun yazarı, oyuncu, yönetmen ve şair.[1]

Artaud'nun ailesi İzmir'den göç etmiş Yunanlardandır. Dört yaşında geçirdiği menenjit hastalığı onu ergenlik dönemine kadar takip eder. Yine bu dönemde girdiği depresyonlardan kaynaklı sanatoryuma yatırılır. Burada Arthur Rimbaud, Charles Baudelaire ve Edgar Allan Poe okumaya başlayan Artaud, aynı zamanda şiir de yazmaya başlar.

27 yaşında Paris'e taşınan Artaud, burada tiyatro yazarlığı ve film yönetmenliğine başlar. Nazilerin Fransa'yı işgal ettiği dönemde, Rodez'deki bir psikiyatri kliniğine yatırılır. Burada sanat terapisi yanında elektro şok tedavisi gören Artaud, resim çizmeye ve yazmaya başlar. Bugünkü psikologlar, Artaud'nun hastalığının şizofreni olduğu kanısındadırlar.

1948 yılında yakalandığı bağırsak kanserinden kısa bir süre sonra ölür. Yatağında oturmuş, bir elinde ayakkabısı olacak şekilde bulunan Artaud'nun ölüm nedeni aşırı derecede uyuşturucudur. Fakat Artaud uzun süreden beri kronik ağrılarından dolayı; laudanum, afyon, eroin ve peyote gibi uyuşturucular kullanmaktadır ve bu dozun öldürücü olduğunu bilip bilmediği tartışılmaktadır. (1930'a kadar eroin yasak değildir ve Artaud René Crevel ile birlikte yasağa karşı mücadele eder)

Sanat Yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]

Artaud, 1920’de Paris’e gelmiş, ünlü yönetmenlerden Charles Dullin’in yanında öğrenim görmüştür. Lugne-Poe ve Louis Jouvet gibi yönetmenlerle çalışmış; Andre Breton, R.Vitrac ve Louis Aragon’la beraber sürrealizm hareketini başlatmıştır. Révolution Surréaliste ve Nouvelle Revue Française'i yazan Artaud, 1927 yılında sürrealistlerden bağını koparmıştır. 1928 yılında Çılgın Anne (La Mére folle) oyununu sergiledi. 1930’lu yılların sessiz filmlerinde oynadı. 1936-37’de Meksika ve İrlanda’ya geziler yaptı. Ancak sinirsel rahatsızlıkları yüzünden 1943’e kadar psikiyatri kliniklerinde yatmak durumunda kaldı.

Artaud, 1932 ve 1933 yıllarında Vahşet Tiyatrosu bildirileri yayımlayarak (Le manifest du théatre de la cruauté), tiyatro görüşlerini "Tiyatro ve İkiz" (Le théâtre et son double) adlı kuramsal kitabında dile getirmiştir. Bu görüşlerine yer vermeye yeltendiği tek oyunu, Shelley ile Stendhal’in yapıtlarına dayanan Les Cenci olmuştur. Avangart tiyatronun kuramcısıdır.

Oyunları[değiştir | kaynağı değiştir]

  • L’ombilic des limbes: Ventre brule, La mére folle, Le jet de sang (1925, Yanık Karın, Kan Fışkırması: Koyunların Omurgası)
  • La coquille et le clergyman (senaryo, 1927, Deniz Kabuğu ve Mollalık)
  • Le pierre philosophale, (sözlü pantomim, 1933, Tılsımlı Taş)
  • Atrée Thyeste (Seneca’dan uyarlama, 1934, Atrée ve Thyeste)

Kitapları[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ The Oxford history of world cinema. Oxford: Oxford University Press. 2020. ISBN 978-0198742425. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]