Adalet Tahirzade

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Adalet Tahirzade
Adalet Tahirzade.
DoğumAdalet Şerif oğlu Tahirzade
23 Mayıs 1951 (72 yaşında)
Hırhatala, Gutgaşen rayonu, Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, Sovyetler Birliği
MilliyetAzerbaycan Türkü
VatandaşlıkSovyetler Birliği→Azerbaycan
Kariyeri
Dalıöğretmen, dilbilimci, filolog-metin bilimcisi, tarihçi

Adalet Şerif oğlu Tahirzade (Azerice: Ədalət Tahirzadə; d. 23 Mayıs 1951); öğretmen, dilbilimci, filolog-metin bilimcisi, tarihçi, gazeteci, profesör doktor, eski Eğitim Bakanı Yardımcısı.

Yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]

Adalet Şerif oğlu Tahirzade, 23 Mayıs 1951'de Gutgaşen (şimdiki Gebele) rayonunun Hırhatala (Xırxatala) köyünde doğdu.

1958'de Hırhatala köyü sekiz yıllık okulunun birinci sınıfına gitti ve 1966'da o okuldan mezun oldu. Ortaöğrenimini 1968 yılında Gebele ilçesine bağlı Zarağan köyü ortaokulunda tamamladı.

Liseden mezun olduktan sonra, 1968–1969 öğretim yılında Hırhatala köyü ortaokulunda pioner baş deste rehberi (öncü grubun lideri) olarak çalıştı. 1969'da Azerbaycan Devlet Üniversitesi'nin (şimdiki adıyla Bakü Devlet Üniversitesi) filoloji fakültesine girdi ve 1974'te onur derecesiyle mezun oldu.

1974–1977 yıllarında İsmayilli rayonuna bağlı Topçu köyü orta öğretim okulunda Türk Dili (Azerbaycan Türkçesi) ve Edebiyatı öğretmenliği yaptı. Görev süresinin bitiminden sonra Gebele ilçesine bağlı Kiçik Pirelli köyü orta öğretim okulunda bir yıl dört ay (Eylül 1977-Aralık 1978) Azerbaycan Türkçesi ve edebiyatı öğretmenliği yaptı.

1977 yılında gıyaben Azerbaycan Bilimler Akademisi Nesimi Dilbilim Enstitüsü aspiranturasına (mastera öğrenciliğine) girdi ve Aralık 1978'de tam zamanlı bölüme transfer oldu. Daha sonra ailesiyle birlikte Bakü'ye taşındı.

1981 yılında mezun olduktan sonra Dilbilim Enstitüsü'nde küçük ılmı işci (genç araştırmacı) (Ocak 1981-Ekim 1984) ve büyük ılmı işci (kıdemli araştırmacı) (Ekim 1984-Ocak 1986) olarak çalıştı. Şubat 1983'te tezini savundu ve filologiya ılımleri namizedi (Filolojik Bilimler Adayı) derecesini aldı.

Ağustos 1985'ten Haziran 1987'ye kadar Azerbaycan Bilimler Akademisi'nin “Elm” gazetesinin ilk redaktorluğunu (editörlüğünü) yaptı.

Haziran 1987'den Şubat 1988'e kadar Bilimler Akademisi Elyazmaları Enstitüsünde şube müdürü (bölüm başkanı), baş ılmı işci (baş araştırmacı) (Şubat 1988-Ocak 1991), büyük ılmı işci (kıdemli araştırmacı) (Ocak 1991-Şubat 1992) olarak çalıştı.

“Azadlıq” gazetesinin kurucularındandır. 24 Aralık 1989'dan Temmuz 1991'e kadar, önde gelen gazeteci ve halk figürü Necef Bey Necefov'un (1955-1999) baş redaktörüğünü (genel yayın yönetmenliğini) yaptığı bu gazetenin ilk sayısında redaktör müavini (editör yardımcısı) olarak çalıştı. Ağustos 1991'de “Azadlığ”a döndü ve Ocak 1992'ye kadar sözleşmeli olarak muhabirlik yaptı.

Eylül 1992'den Kasım 1993'e kadar Azerbaycan Cumhuriyeti Halk Eğitim Bakanı’nın, Yüksek ve Orta Eğitim Bakanı’nın ve Eğitim Bakanı’nın Yardımcısı olarak görev yaptı.[1][2] Bağımsız Azerbaycan'ın milli ideolojisine dayanan tamamen yeni okul programları ve ders kitapları (7 sosyal ders programı ve Azerbaycan'ın ortaokulları için 82 ders kitabı dahil) bu dönemde onun önderliğinde hazırlandı.

Kasım 1993'te Yüksek Diplomasi Kolejine (şimdi Bakü Avrasya Üniversitesi) baş muallim (kıdemli öğretim görevlisi) olarak geçti ve Ekim 2009'a kadar doçent olarak çalıştı. 22 Nisan 2011 tarihinden itibaren aynı üniversitede profesör olarak görev yapmaktadır. Bir süre Bakü Avrasya Üniversitesi Birinci Rektör Yardımcısı - Akademik İşlerden Sorumlu Rektör Yardımcısı olarak görev yaptı (13 Mart-16 Eylül 2015).

2009 yılından 2015 yılı sonuna kadar AMBA Muhammed Fuzuli Elyazmaları Enstitüsü'nde büyük ılmı işci (kıdemli araştırmacı) olarak çalıştı.

Azerbaycan Cumhuriyeti'nin ikinci Cumhurbaşkanı merhum Ebülfez Elçibey (1938-2000), Keleki'den Bakü'ye döndükten sonra onun özel matbuat katibi (basın sekreteri) olarak çalıştı (Şubat 1998'den Mayıs 2000'e kadar).

Yukarıdakilere ek olarak, “Ay-Ulduz” Yayınevinin müdürü (1996–1999), “Meşveret” bülteninin editör yardımcısı (editör: Necef Necefov) (1997-1999), bilimsel-pedagoji “Düşünce” dergisinin baş editörü olarak çalıştı. “Azerbaycan Tarihsel Soykütük Kurumu'nun Haberleri” dergisinin sorumlu editörüdür (2012'den beri).

39 kitabı, 500'e yakın bilimsel, popüler bilim ve yayıncı makalesi bulunmaktadır.

Hacı İsmail Bey Gutgaşınlı, Haşim Bey Vezirov, Salman Mümtaz, Meşedi Azer Buzovnalı, Reşid Bey Efendizade, Mirabbas Mirbagirzade, Muhammed Emin Dargazade... gibi Azerbaycan klasiğinin bilinmeyen birçok eserini ortaya çıkarmış ve bunları Arap alfabesinden Latin alfabesine çevirerek ilk kez yayımlamıştır. "Çocuk Ansiklopedisi"nde 16 makale (Cilt III, Bakü: "Azerbaycan Ansiklopedisi", 1999), "Diplomasi: Ansiklopedik Sözlük"te (Bakü: "Diplomasi", 2005) 35 makalesi yayınlandı. 1930'larda sürgün edilen ve unutulan birçok Azerbaycanlı aydını, Azerbaycan Cumhuriyeti (1918–1920) Parlamentosu üyelerini ve Cumhuriyet'in yurt dışına okumak için gönderdiği öğrencileri ilk defa araştırarak Azerbaycan’ın ve bir sıra yabancı devletlerin basınında onlar hakkında geniş biyografik makaleler yayınlamıştır.[3]

Ödülleri[değiştir | kaynağı değiştir]

  • Necef Necefov adına (2000),
  • “Altın Kalem” (2011),
  • "Azerbaycan Halk Cumhuriyeti'nin 100 yıllığı" yubley nişanı (2019) ödüllerinin sahibidir.

Ailesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Evli. 2 oğlu ve 1 kızı var.

Kitapları[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. (Naile Tahirzade ile birge). Tarixi öyrənənlərə kömək. Bakı, "Səda" nəşriyyatı, 1995; "Ay-Ulduz" nəşriyyatı, 1997; "Kür" nəşriyyatı, 2000, 176 səh. (Başqa nəşrləri də var).
  2. Xırxatala kəndinin tarixi və uruqlarının soyağacı. Bakı, "Sabath" nəşriyyatı, 1996, 354 səh.
  3. Meydan: 4 il 4 ay. (Azərbaycan Xalq hərəkatı haqqında gündəlik-qeydlər). Bakı, "Ay-Ulduz" nəşriyyatı, 1997, I cild, 488 səh.; II cild, 416 səh.
  4. Elçi Bəy. Bakı, "Cümhuriyyət" qəzetinin nəşri, 1999, 354 səh.
  5. Elçibəylə 13 saat üz-üzə. Tərtibçisi, ön sözün və müsahibənin müəllifi Ədalət Tahirzadədir. Bakı, «Tanıtım» qəzetinin nəşri, 1999, 220 səh.
  6. İsgəndər Rzazadə - Azərbaycanın ilk energetiki. Bakı, "Kür" nəşriyyatı, 2000, 36 səh.
  7. Искендер Риза-заде – первый энергетик Азербайджана. Баку. Изд-во «Кюр», 2000, 64 стр.
  8. Cəfər Kazımov – Sovet uranını tapanlardan biri. Bakı, "Kür" nəşriyyatı, 2001, 28 səh.
  9. Prezident Elçibəy. - "Yeni Müsavat" qəzetinin nəşri, 2001, 420 səh.
  10. Elçibeyle 13 Saat. İstanbul, Turan Kültür Vakfı nəşri, temmuz 2001, 295 səh.
  11. Əbülfəz Elçibəy: «Mən qurtuluşçuyam!». Tərtibçisi, ön sözün və müsahibənin müəllifi Ədalət Tahirzadədir. Bakı: «Elçibəy kitabxanası» nəşriyyatı, 2002, 40 səh.
  12. Nadir şah Əfşar. Bakı, "Kür" nəşriyyatı, 2002, 40 səh.
  13. Ağaməhəmməd şah Qacar. Bakı, "Kür" nəşriyyatı, 2002, 44 səh.
  14. Salman Mümtaz. Bakı, "Kür" nəşriyyatı, 2002, 16 səh.
  15. «Kitabi-Dədə Qorqud»un faciəsi. Bakı, "Kür" nəşriyyatı, 2002, 32 səh.
  16. Qurtuluş və bütövlük yolu. Bakı, «Elçibəy kitabxanası» nəşriyyatı, 2003, 376 səh.
  17. Şəkinin tarixi qaynaqlarda. Bakı, «Master» nəşriyyatı, 2005, 256 səh.
  18. Türkiyəmizdə 10 gün. Bakı: “Ləman Nəşriyyat Poliqrafiya” MMC, 2011, 176 səh.
  19. (Habibulla Manaflı ile birge). Unutdurulmuş azman – Əliabbas Qədimov. (Ömür yoluna zindandan baxış). Bakı: “Apostroff”, 2012, 204 səh.
  20. Aşurovlar. Soyun sənədli tarixi. Bakı: "İndiqo", 2014, 288 səh.
  21. Ашуровы. Документальная история рода. Баку: "Индиго", 2015, 288 сящ.
  22. (Oğuztoğrul Tahirli ile birge). Azərbaycan Cümhuriyyəti tələbələri. (Tarixi arayış. Bəlgələr. Yaşamlar). Bakı: "TEAS Press", 2016, 1222 səh.
  23. (Dilgam Ahmad ile birge). Republiken Azerbajdzjan (1918-1920). (En kort historisk genomgång). Stockholm-Baku: “Nurlar”, 2018, 112 s. [Ə.Tahirzadə, D.Əhməd. Azərbaycan Cümhuriyyəti (1918-1920). (Qısa tarixi oçerk). İsveç dilində].
  24. (Dilgam Ahmad ile birge). Aserbajdsanske Republik (1918-1920). (Den korte historiske beskrivesle). Stockholm-Baku: “Nurlar”, 2018, 88 s. [Ə.Tahirza¬də, D.Əhməd. Azərbaycan Cümhuriyyəti (1918-1920). (Qısa tarixi oçerk). Dani¬mar¬ka dilində].
  25. (Misir Mardanovla birge). 1920-ci ilədək ali məktəblərdə oxumuş azərbaycanlılar. (Ensiklopedik soraq kitabı). I cild. A hərfi. Bakı: “Təhsil”, 2018, 480 səh.
  26. Azəri, ya zəban-e bastan-e Azərbaycan. (Cəvabiyyə). (Azəri, yaxud Azərbaycanın əski dili. (Cavabiyyə); Farsça). Təbriz: “Qalan Yurd” nəşriyyatı, 1397 (2018), 87 səh.
  27. Адалет Тагирзаде, Дильгам Ахмед. Азербайджанская Республика (1918-1920). (Краткий исторический очерк). Баку: “Qanun”, 2018, 208 стр.
  28. (Misir Mardanovla birge). 1920-ci ilədək ali məktəblərdə oxumuş azərbaycanlılar. (Ensiklopedik soraq kitabı). II cild. B-Ə hərfləri. Bakı: “Təhsil”, 2019, 552 səh.
  29. (Akil Samedbeyli ile birge). Azatlık Elçisi Elçi Bey. İstanbul: “Doğu Kütüphanesi”, 2019, 352 səh.
  30. (Misir Mardanovla birge). 1920-ci ilədək ali məktəblərdə oxumuş azərbaycanlılar. (Ensiklopedik soraq kitabı). III cild. F-İ hərfləri. Bakı: “Təhsil”, 2019, 480 səh.
  31. “Azərbaycan Cümhuriyyəti” – ilk milli dövlətimizin gerçək adı! Bakı: “Çapar” Yayınları, 2020, 58 səh.
  32. (Dilgam Ahmad ile birge). Azərbaycan Cümhuriyyəti. (Qısa tarixi oçerk). Bakı: “Çapar” yayınları, 2020, 196 səh.
  33. İmperator Nadir şah Əfşar. Bakı: “Qanun”, 2020, 40 səh.
  34. İmperator Ağaməhəmməd şah Qacar. Bakı: “Qanun”, 2020, 40 səh.
  35. Adalet Tahirzade, Dilgam Ahmad. Republiken Azerbajdzjan (1918-1920). Översättning av Saadat Karimi. Sivart Förlag. Tryckt hos Printon, Estland, 2020, 167 s. [Ə.Tahirzadə, D.Əhməd. Azərbaycan Cümhuriyyəti (1918-1920). Tərcümə Səadət Kəriminindir. “Sivart Förlaq” nəşriyyatı. Estoniyada, Printonda çap edilib. 2020. İsveç dilində].
  36. (Misir Mardanovla birge). 1920-ci ilədək ali məktəblərdə oxumuş azərbaycanlılar. (Ensiklopedik soraq kitabı). IV cild. K-L hərfləri. Bakı: “Təhsil”, 2020, 536 səh.
  37. Meydan: 4 il 4 ay. Azərbaycan Xalq hərəkatı (1988-1992) haqqında gündəlik-qeydlər). Təkmilləşdirilmiş 2-ci nəşri. Bakı: “Qanun”, 2021, 1272 səh.
  38. (Misir Mardanovla birge). 1920-ci ilədək ali məktəblərdə oxumuş azərbaycanlılar. (Ensiklopedik soraq kitabı). V cild. M hərfi. Bakı: “Təhsil”, 2021, 616 səh
  39. (Misir Mardanovla birge). 1920-ci ilədək ali məktəblərdə oxumuş azərbaycanlılar. (Ensiklopedik soraq kitabı). VI cild. N-R hərfləri. Bakı: “Təhsil”, 2021, 584 səh.[4]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Ə. Ş. Tahirzadə haqqında" 16 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 12 sentyabr 1992-ci il tarixli, 124 nömrəli Sərəncamı. e-qanun.az (Azerice)
  2. ^ "Ə. Ş. Tahirzadə haqqında" 16 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 30 noyabr 1993-cü il tarixli, 33 nömrəli Sərəncamı. e-qanun.az (Azerice)
  3. ^ "Ədalət Tahirzadə" (Azerice). “Qanun” nəşriyyatı. 16 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  4. ^ "Ədalət Tahirzadə" (Azerice). Şəki Ensiklopediyası. 16 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Adalet_Tahirzade&oldid=32473888" sayfasından alınmıştır