Ölü Deniz Transform Fayı: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Sonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Yzkoc (mesaj | katkılar)
Devriyeler
129.054 değişiklik
"Dead Sea Transform" sayfasının çevrilmesiyle oluşturuldu.
Etiketler: İçerik Çevirmeni İçerik Çevirmeni 2
(Fark yok)

Sayfanın 21.07, 7 Şubat 2023 tarihindeki hâli

GPS verilerinden Arap Levhasının Afrika Levhasına göre ana fay segmentlerini ve hareketini gösteren Ölü Deniz Transform Haritası [1]

Ölü Deniz Transform ( DST ) fay sistemi, bazen Ölü Deniz Yarığı olarak da anılır, Maraş Üçlü Kavşağı'ndan (Türkiye'nin güneydoğusundaki Doğu Anadolu Fayı ile bir kavşak) kuzey ucuna uzanan bir dizi faydır. Kızıldeniz Yarığı ( Sina Yarımadası'nın güney ucunun hemen açıklarında). Fay sistemi, batıda Afrika Levhası ile doğuda Arap Levhası arasındaki dönüşüm sınırını oluşturur. İki plakanın göreli hareketlerini gösteren, sol yanal yer değiştirme bölgesidir.[2] Her iki plaka da genel bir kuzey-kuzeydoğu yönünde hareket ediyor, ancak Arap Plakası daha hızlı hareket ediyor ve bu da yaklaşık 107 km güney ucundaki fay boyunca gözlenen sol yanal hareketlerle sonuçlanır. Akabe Körfezi, Ölü Deniz, Celile Denizi ve Hula havzalarını oluşturan bir dizi çöküntüye veya çek-ayır havzalarına katkıda bulunan dönüşümün güney kesiminde bir genişleme bileşeni de mevcuttur . Kısalmanın bir bileşeni Lübnan sınırlayıcı virajı etkileyerek Bekaa vadisinin her iki yanında yükselmeye yol açar. Fay sisteminin en kuzeyinde, Ghab çek-ayır havzasını oluşturan yerel bir transgerilim vardır.

Kabaca İsrail, Ürdün ve Lübnan'ın siyasi sınırı boyunca uzanır.

Tektonik açıklama

DST fay sistemi genellikle Arabian Plate'in 105 km kuzeye doğru yer değiştirmesini barındıran bir transform fay olarak kabul edilir. [3] [4] Bu yorum, son birkaç milyon yılda yılda birkaç mm'lik yatay kayma oranları veren nehir terasları, oluklar ve arkeolojik özellikler gibi ofset işaretlerinin gözlemlenmesine dayanmaktadır. [5] GPS verileri, Arap Plakasının Afrika Plakasına göre benzer bugünkü hareket oranlarını verir. [1] Ayrıca, fay zonunun, Kızıldeniz Rift'in kuzey uzantısı olan yeni başlayan bir okyanusal yayılma merkezi olan bir rift sistemi olduğu öne sürülmüştür. [6]

Fay bölgesinin gelişimi

Ölü Deniz Dönüşümü bölgede epiirojenik hareketle Geç Eosen'de oluşmaya başlamış, Oligosen'de başlayan ve Miyosen'de devam eden faylanma fazı ile devam etmiştir. [7] Erken ve Orta Miyosen (23–11.6 My ) sırasında, levha hareketlerinde bir değişiklik oldu ve Süveyş Rift Körfezi'nde riftleşme durdu. Kuzeye doğru yayılmanın ilk aşaması Lübnan'ın en güneyine kadar ulaştı ve bunu Geç Miyosen'de levha sınırı boyunca devam eden yer değiştirmenin esas olarak Palmyrid kıvrım kuşağındaki kısalmayla karşılandığı bir dönem izledi. Toplam yer değiştirme 64 km hareketin bu erken aşaması için tahmin edilmiştir. Pliyosen'de DST, Doğu Anadolu Fayı'na ulaşmadan önce bir kez daha kuzeye, Lübnan üzerinden kuzeybatı Suriye'ye doğru yayıldı. [8] [9]

Kesitler

Güney kesit

DST'nin güney bölümü Akabe Körfezi'nin güney ucundaki Kızıldeniz'deki yayılma merkezinden Lübnan'ın en güneyindeki Hula havzasının hemen kuzeyine kadar uzanan yaklaşık 400 km uzunluğundadır.

Akabe Körfezi

Akabe Körfezi, kademeli oluşum olarak bilinen diyagonal kademeli bir dizide dört sola doğru doğrultu atımlı fay segmentindeki hareketle yaratılmıştır. Bu segmentlerin üst üste bindiği alanlarda, çek-ayır havzaları gelişmiş ve Daka Derinliği, Aragon Derinliği ve Elat Derinliği olarak bilinen üç batimetrik dip oluşturmuştur. Bu faylardan üçünün bir kısmı 1995 Akabe Körfezi depreminde kırılmıştır. [10]

Arabe Vadisi

Yaz Saati'nin Wadi Arabah (Arava Vadisi) bölümü Akabe Körfezi'nden Ölü Deniz'in güney ucuna kadar yaklaşık 160 km uzunluğundadır. [11] Bazı araştırmacılar, Avrona ve Arava olmak üzere iki ayrı segmenti tanıyarak bu segmenti daha da parçaladılar. Avrona fayı, Akabe Körfezi'nin kuzeyinden yaklaşık Arabe Vadisi boyunca 50 km kadar uzanır. Arabe fayı, Avrona fay segmentinin hemen kuzeyinden yaklaşık 100 km uzunluğundadır. [12]

4 ±2 kayma oranı fay boyunca olukların ofsetinden yılda mm tahmin edilmiştir. Son 1000 yılda, 1068, 1212, 1293 ve 1458'de bu fay üzerindeki hareket nedeniyle meydana geldiği dört büyük deprem iyi belgelenmiştir. [13]

Ölü Deniz havzası

Ölü Deniz, Wadi Arabah ve Ürdün Vadisi bölümleri arasındaki sola doğru kayma nedeniyle bir çek-ayır havzasında oluşturulmuştur. Havzanın 2'den fazla sedimanter dolgulu kısmı km 150 km uzunluğunda ve 15–17 orta kısmında km genişliğindedir. Kuzeyde, dolgu yaklaşık 10'luk maksimum kalınlığa ulaşır. km. Sıra, Geç Miyosen ila erken Pliyosen evaporitleri, esas olarak halit, Sedom Formasyonu ve Pliyosen'den yakın zamana kadar bir gölsel ila akarsu dizisi tarafından örtülen Hazeva Formasyonu'nun Miyosen akarsu kumtaşlarını içerir. [14]

Ürdün Vadisi fayı

Ürdün Vadisi Panoraması

DST'nin Ürdün vadisi bölümü, Ürdün Rift Vadisi yaklaşık 100 km uzunluğundadır. Ölü Deniz'in kuzeybatı kesiminden Ürdün Vadisi boyunca Celile Gölü'nün güneydoğu kesimine kadar km. 4,7 ile 5,1 arasında bir kayma oranı mm/yıl son 47.500 yılda tahmin edilmiştir. Bu yapı boyunca meydana gelen en son büyük deprem olan 749 ve yine 1033 depremlerinde tüm segmentin kırıldığı düşünülmektedir. 1033 olayından bu yana oluşan kayma açığı, bir depreme neden olmak için yeterlidir.

Celile Denizi havzası

Celile Denizi Havzası veya Kinneret Havzası, doğu kenarı boyunca Ürdün vadisi fayı ile kuzeydeki bir dizi daha küçük fay arasında oluşan bir çekmedir. Havzanın en derin tortul dolgusunun (jeologların jargonunda "depo merkezi") merkezi yeri, Ürdün vadisi fayının devamına karşı doğu tarafında yer alır. Dolgunun kalınlığı 3 olarak tahmin edilmektedir. yaklaşık dört milyon yıl önce ekstrüde edilmiş bir bazalt tabakasının tepesiyle ilişkili en derin haritalanmış sismik yansımaya kadar. [15]

Korazim Yaylası

Hula havzası

Hula çek-ayır havzası Celile Denizi havzasının kuzeyinde yer alır ve birkaç kısa fay segmenti arasında oluşur. Havzanın şu anda aktif olan kısmı nispeten dardır. Hula Batı Sınır Fayı, havzanın batı tarafını tanımlar ve Roum fayı ve Yammouneh fayı da dahil olmak üzere kuzeye doğru birkaç faya yayılır. Hula Doğu Sınır Fayı, Celile Denizi'nin kuzeydoğu kısmından kuzeye doğru devam ederek havzanın doğu kenarını oluşturur ve sonunda Rachaya fayına bağlanır. [16]

Lübnan sınırlayıcı viraj

DST, tespit edilen birkaç farklı aktif fay segmenti ile sınırlayıcı viraj alanı içinde yayılır. [17] [18] [19] [20] [21]

Yammuneh hatası

Yammouneh fayı, levha sınırı yer değiştirmesinin çoğunu taşıyan, Lübnan sınırlayıcı dirseğindeki ana fay koludur. GGB-KKD gidişlidir ve yaklaşık 170 için çalışır Hula Havzasının kuzeybatı ucundan Missyaf Fayı ile birleştiği yere kadar km. 1202 Suriye olayı gibi birçok büyük tarihi depremin yeri olmuştur. Yammouneh fayı boyunca tahmini ortalama kayma oranı 4,0 ila 5,5'tir. 1020 ila 1175 yıllık büyük bir deprem tekrarlama aralığı ile yılda mm. 1202'den beri büyük bir deprem olmadı. [22]

Rom hatası

Roum fayı, Hula Havzasının kuzeybatı kesimindeki Yammuneh fayından ayrılır. Oradan kuzeye doğru yaklaşık 35 kadar izlenebilir. Belirsiz hale gelmeden önce km. Bu fay üzerindeki hareket 1837 Celile depremiyle ilişkilendirilmiştir. 0,86–1,05 kayma oranı yılda mm tahmin edilmiştir. [23]

Rachaya-Serghaya fayları

Bu fay zonu, Rachaya ve Serghaya fayları olmak üzere iki ana fay kolundan oluşur. Serghaya fayı, Hula Doğu Sınır Fayı'ndan ayrılarak kuzeydoğuya, Hermon Dağı'nın güneyinde Anti-Lübnan aralığına doğru devam eder ve burada GGB-KKD doğrultulu olur. [24] Fayın kayma oranı yaklaşık 1.4 yılda mm. Bu fay üzerindeki hareketin Kasım 1759 depreminden sorumlu olduğu düşünülmektedir. [22] Rachaya fayı da, Hermon Dağı'nın kuzeyinden geçen, GGB-KKD gidişli Hula Doğu Sınır Fayı'ndan ayrılır. Bu fay için henüz bir kayma oranı tahmin edilmemiştir. [24] Rachaya fayı, Ekim 1759 depreminin yorumlanan yeridir. [22]

Kuzey kesiti

DST'nin kuzey kesimi, Yammouneh fayının kuzey ucundan Doğu Anadolu Fayı ile üçlü kavşağa kadar uzanır. Genel olarak deformasyon stili, GPS ölçümlerinden belirlenen göreli plaka hareketlerine uygun olarak transpresyoneldir . [1]

Missyaf hatası

Ghab fayı olarak da bilinen bu fay segmenti yaklaşık 70 Yammuneh fayının kuzey ucundan Ghab havzasına km. Bu segment için tahmini kayma oranı 6,9'dur. yılda mm. Bu yapı boyunca meydana geldiği yorumlanan başlıca tarihi depremler şunları içerir:

Ghab havzası

Ghab havzası Pliyosen'de oluşmuştur ve Missyaf fayı ile Hacıpaşa fayı arasındaki sol basamaklı ofsetteki örtüşme nedeniyle oluşan bir çek-ayır havzası olarak yorumlanmaktadır. Havza yaklaşık 60 km uzunluğunda ve 15 km genişliğindedir. Sismik yansıma verilerinin yorumlanmasına ve tek bir kuyu penetrasyonuna (Ghab-1) dayanarak, havzanın dolgusunun tamamen Pliyosen'den yakın zamana kadar olduğu düşünülmektedir. Havzanın kuzey ve güney uçlarında, havza içi bir yükseklikle ayrılmış iki ana depo merkezi vardır. [8]

Hacıpaşa fayı

Hacıpaşa fayı, Ghab havzasından Amik havzasına kadar uzanır. Karasu fayına bağlanan levha sınırı yer değiştirmesinin büyük bir kısmını taşıdığı düşünülmektedir. 1408 ve 1872'deki büyük depremler bu fay üzerindeki hareketle ilişkilendirilmiştir. [25] [26]

Karasu fayı

Karasu fayı veya Amanos fayı GB-KD doğrultuludur ve DST'den Doğu Anadolu Fayı'na geçişin bir parçasını temsil eder. Tahmini kayma oranı 1.0 ila 1.6'dır. Tüm Kuvaterner için yılda mm. Bu fay üzerindeki hareketle bağlantılı hiçbir tarihi deprem olmamıştır. [27] [28] [29]

Referanslar

Konuyla ilgili yayınlar

  1. ^ a b c Gomez, F., Karam, G., Khawlie, M., McClusky S., Vernant P., Reilinger R., Jaafar R., Tabet C., Khair K., and Barazangi M. (2007). "Global Positioning System measurements of strain accumulation and slip transfer through the restraining bend along the Dead Sea fault system in Lebanon". Geophysical Journal International. 168 (3): 1021–1028. doi:10.1111/j.1365-246X.2006.03328.x.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım); Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "Gomez_2007" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
  2. ^ Al-Zoubi (2006). "The seismic hazard assessment of the Dead Sea rift, Jordan". Journal of African Earth Sciences. 45 (4–5): The Dead Sea rift is a sinistral transform plate boundary separating the Sinai sub-plate in the west (part of African plate) and the Arabian plate in the east. doi:10.1016/j.jafrearsci.2006.04.007. 
  3. ^ Freund R. (1970). "The Shear along the Dead Sea Rift (and Discussion)". Philosophical Transactions of the Royal Society of London. Series A, Mathematical and Physical Sciences. 267 (1181): 107–130. doi:10.1098/rsta.1970.0027. 
  4. ^ Joffe S. (1987). "Plate kinematics of the circum Red Sea—a re-evaluation". Tectonophysics. 141 (1–3): 5–22. doi:10.1016/0040-1951(87)90171-5. 
  5. ^ Begin Z.B. (2005). "Temporal and spatial variations of microearthquake activity along the Dead Sea Fault, 1984–2004". Israel Journal of Earth Sciences. 54: 1–14. doi:10.1560/QTVW-HY1E-7XNU-JCLJ. 
  6. ^ Mart Y. (2005). "Review of the tectonics of the Levant Rift system: the structural significance of oblique continental breakup". Tectonophysics. 395 (3–4): 209–232. doi:10.1016/j.tecto.2004.09.007. 
  7. ^ Abu-Jaber (1 November 2020). "Lake Elji and a geological perspective on the evolution of Petra, Jordan". Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology. 557: 109904. doi:10.1016/j.palaeo.2020.109904. Erişim tarihi: 6 December 2022. 
  8. ^ a b Brew G. (2001). "Structure and tectonic development of the Ghab basin and the Dead Sea fault system, Syria" (PDF). Journal of the Geological Society. 158 (4): 665–674. doi:10.1144/jgs.158.4.665.  Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "Brew" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
  9. ^ Gomez F. (2006). "Late Cenozoic uplift along the northern Dead Sea transform in Lebanon and Syria" (PDF). Earth and Planetary Science Letters. 241 (3–4): 913–931. CiteSeerX dead $2 |citeseerx= değerini kontrol edin (yardım). doi:10.1016/j.epsl.2005.10.029. 2015-07-11 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  10. ^ "Active Faulting in the Gulf of Aqaba: New Knowledge from the Mw 7.3 Earthquake of 22 November 1995" (PDF), Bulletin of the Seismological Society of America, 89 (4), Seismological Society of America, August 1999, ss. 1025–1036, doi:10.1785/BSSA0890041025, 25 January 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi, erişim tarihi: 8 July 2013 
  11. ^ Klinger Y. (2000). "Slip rate on the Dead Sea transform fault in northern Araba valley (Jordan)" (PDF). Geophysical Journal International. 142 (3): 755–768. doi:10.1046/j.1365-246x.2000.00165.x. Erişim tarihi: free.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım)
  12. ^ Makovsky Y. (2008). "Quaternary transform kinematics constrained by sequence stratigraphy and submerged coastline features: The Gulf of Aqaba" (PDF). Earth and Planetary Science Letters. 271 (1–4): 109–122. CiteSeerX dead $2 |citeseerx= değerini kontrol edin (yardım). doi:10.1016/j.epsl.2008.03.057. 2010-08-02 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  13. ^ Klinger Y. (2000). "Seismic behaviour of the Dead Sea fault along the Araba valley, Jordan". Geophysical Journal International. 142 (3): 769–782. doi:10.1046/j.1365-246X.2000.00166.x.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım);
  14. ^ Garfunkel Z. (1997). "The History and Formation of the Dead Sea Basin". Ben Avraham Z. (Ed.). The Dead Sea: The Lake and Its Setting. Oxford University Press. ss. 36–56. ISBN 9780195087031.  Birden fazla |editör-ad= ve |editör-ilk= kullanıldı (yardım); r |ad1= eksik |soyadı1= (yardım); r eksik |soyadı2= (yardım)
  15. ^ Hurwitz S. (2002). "The tectonic framework of a complex pull-apart basin: seismic reflection observations in the Sea of Galilee, Dead Sea transform" (PDF). Tectonophysics. 359 (3–4): 289–306. CiteSeerX dead $2 |citeseerx= değerini kontrol edin (yardım). doi:10.1016/S0040-1951(02)00516-4. 2013-09-26 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  16. ^ Weinberger R. (2010). "Convergent strike–slip across the Dead Sea Fault in northern Israel, imaged by high- resolution seismic reflection data" (PDF). Israel Journal of Earth Sciences. 58 (3): 203–216. CiteSeerX dead $2 |citeseerx= değerini kontrol edin (yardım). doi:10.1560/IJES.58.3-4.203. 2013-09-26 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2013-07-08. 
  17. ^ Weinberger R. (2009). "Evolving deformation along a transform plate boundary: Example from the Dead Sea Fault in northern Israel". Tectonics. 28 (TC5005): n/a. doi:10.1029/2008TC002316. 
  18. ^ Romieh M.A. (2012). "First indications of high slip rates on active reverse faults NW of Damascus, Syria, from observations of deformed Quaternary sediments: Implications for the partitioning of crustal deformation in the Middle Eastern region" (PDF). Tectonophysics. 538–540: 86–104. doi:10.1016/j.tecto.2012.03.008. 
  19. ^ Homberg C.; Barrier E.; Mroueh M. (2010). "Tectonic evolution of the central Levant domain (Lebanon) since Mesozoic time" (PDF). Homberg C.; Bachmann M. (Ed.). Evolution of the Levant Margin and Western Arabia Platform Since the Mesozoic. Special Publications. 341. Geological Society. ss. 245–268. ISBN 9781862393066. 2014-03-02 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2013-07-08.  Yazar eksik |soyadı1= (yardım); r eksik |soyadı1= (yardım)
  20. ^ Daëron M. (2005). "Sources of the large A.D. 1202 and 1759 Near East earthquakes" (PDF). Geology. 33 (7): 529–532. doi:10.1130/G21352.1. 
  21. ^ GPS Measurements of Present day crustal deformation within the Lebanese Restraining Bend along the Dead Sea Transform (PDF) (Tez). 2008. Erişim tarihi: February 24, 2013. 
  22. ^ a b c Nemer T. (2008). "Coseismic growth of sedimentary basins along the Yammouneh strike-slip fault (Lebanon)". Geophysical Journal International. 175 (3): 1023–1039. doi:10.1111/j.1365-246X.2008.03889.x.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım); Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "Nemer_2008" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
  23. ^ Nemer T. (2006). "Evidence of coseismic ruptures along the Roum fault (Lebanon): a possible source for the AD 1837 earthquake". Journal of Structural Geology. 28 (8): 1483–1495. doi:10.1016/j.jsg.2006.03.038. 
  24. ^ a b Gomez F.; Nemer T.; Tabet C. (2007). "Strain partitioning of active transpression within the Lebanese restraining bend of the Dead Sea Fault (Lebanon and SW Syria)" (PDF). Mann P. (Ed.). Tectonics of Strike-Slip Restraining and Releasing Bends. London: Geological Society. ss. 285–303. ISBN 9781862392380.  Yazar eksik |soyadı1= (yardım); r |ad1= eksik |soyadı1= (yardım); r eksik |soyadı2= (yardım)
  25. ^ Karabacak V. (2010). "Field evidences from northern Dead Sea Fault Zone (South Turkey): New findings for the initiation age and slip rate". Tectonophysics. 480 (1–4): 172–182. doi:10.1016/j.tecto.2009.10.001. 
  26. ^ Akyuz H.S. (2006). "Historical earthquake activity of the northern part of the Dead Sea Fault Zone, southern Turkey". Tectonophysics. 426 (3–4): 281–293. doi:10.1016/j.tecto.2006.08.005. 
  27. ^ Mahmoud Y. (2012). "Kinematic study at the junction of the East Anatolian fault and the Dead Sea fault from GPS measurements" (PDF). Journal of Geodynamics. 67: 30–39. doi:10.1016/j.jog.2012.05.006. 
  28. ^ Yurtmen S. (2002). "Rate of strike-slip motion on the Amanos Fault (Karasu Valley, southern Turkey) constrained by K–Ar dating and geochemical analysis of Quaternary basalts". Tectonophysics. 344 (3–4): 207–246. doi:10.1016/S0040-1951(01)00265-7. 
  29. ^ Tatar O. (2004). "Neotectonic deformation in the transition zone between the Dead Sea Transform and the East Anatolian Fault Zone, Southern Turkey: a palaeomagnetic study of the Karasu Rift Volcanism". Tectonophysics. 385 (1–4): 17–43. doi:10.1016/j.tecto.2004.04.005. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Ölü_Deniz_Transform_Fayı&oldid=29219509" sayfasından alınmıştır