İçeriğe atla

Suoguo: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Değişiklik özeti yok
Değişiklik özeti yok
Etiketler: tanım değiştirme Görsel Düzenleyici nowiki içeriyor
1. satır: 1. satır:
'''Suoguo''' ([[Çince]]: 索 國), Çin yıllığı [[Zhou Kitabı]]<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://zh.wikisource.org/wiki/%E5%91%A8%E6%9B%B8/%E5%8D%B750|başlık=Zhou Book|sayfa=908|alıntı="或云突厥之先出於索國，在匈奴之北。其部落大人曰阿謗步，兄弟十七人." (Türkler, ilk olarak Xiongnu'nun kuzeyindeki Suo/Suoguo ülkesinden çıktı."|cilt=50}}</ref>'nda bahsi geçen ve konumu tartışmalı tarihi bölge. [[Tabgaçlar]]<ref>{{Kitap kaynağı|başlık=Die chinesischen Nachrichten zur Geschichte der Ost-Türken (T'u-küe)|yazarlar=Liu Mau-tsai|sayfa=489|cilt=2}}</ref>, Kuzey [[Altay Dağları|Altay]] ve [[Yenisey]]<ref>{{Kitap kaynağı|başlık=Göktürkler|yazarlar=Ahmet Taşağıl|sayfa=10|cilt=1}}</ref><ref>{{Dergi kaynağı|url=http://kronk.spb.ru/library/aristov-na-1896-01.htm|başlık=Заметки об этническом составе тюркских племён и народностей и сведения об их численности.|yazarlar=Н.А. Аристов|sayfa=279|yayıncı=Живая старина|alıntı=Владение Со, лежавшее на севере от страны хуннов т.е. от нынешней Монголии, должно было находиться на северной стороне Алтая, ибо южные его склоны входили в состав земель хуннов." "(Suo bölgesi, Hunlar'ın kuzeyinde, yani bugünkü Moğolistan'dan, Altay'ın kuzey tarafında olmalıydı, çünkü güney yamaçları Hun topraklarının bir parçasıydı.)}}</ref> ile bağlantılı olabileceği iddia edilmesine rağmen kesin bir tespit yapılamamıştır.
'''Suo(guo)''' ([[Çince]]: 索 國), Çin yıllığı [[Zhou Kitabı]]<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://zh.wikisource.org/wiki/%E5%91%A8%E6%9B%B8/%E5%8D%B750|başlık=Zhou Book|sayfa=908|alıntı="或云突厥之先出於索國，在匈奴之北。其部落大人曰阿謗步，兄弟十七人." (Türkler, ilk olarak Xiongnu'nun kuzeyindeki Suo/Suoguo ülkesinden çıktı."|cilt=50}}</ref>'nda bahsi geçen ve konumu tartışmalı tarihi bölge. [[Tabgaçlar]]<ref>{{Kitap kaynağı|başlık=Die chinesischen Nachrichten zur Geschichte der Ost-Türken (T'u-küe)|yazarlar=Liu Mau-tsai|sayfa=489|cilt=2}}</ref>, Kuzey [[Altay Dağları|Altay]] ve [[Yenisey]]<ref>{{Kitap kaynağı|başlık=Göktürkler|yazarlar=Ahmet Taşağıl|sayfa=10|cilt=1}}</ref><ref name=":0">{{Dergi kaynağı|url=http://kronk.spb.ru/library/aristov-na-1896-01.htm|başlık=Заметки об этническом составе тюркских племён и народностей и сведения об их численности.|yazarlar=Н.А. Аристов|sayfa=279|yayıncı=Живая старина|alıntı=Владение Со, лежавшее на севере от страны хуннов т.е. от нынешней Монголии, должно было находиться на северной стороне Алтая, ибо южные его склоны входили в состав земель хуннов." "(Suo bölgesi, Hunlar'ın kuzeyinde, yani bugünkü Moğolistan'dan, Altay'ın kuzey tarafında olmalıydı, çünkü güney yamaçları Hun topraklarının bir parçasıydı.)}}</ref> ile bağlantılı olabileceği iddia edilmesine rağmen kesin bir tespit yapılamamıştır.


== Türklerin köken mitinde Suoguo bölgesi ==
== Türklerin köken mitinde Suoguo bölgesi ==
Çin yıllığı Beishi, Cefu Yuangui, Tongdian ve [[Zhou Kitabı]]'nın mit kısmına ayrılan bölümlerinde Abakan ve Yenisey nehirlerinden söz edilmesi ve [[Tang Kitabı]]'nda yazılı olan "[[Göktürkler]]'in [[Aşina|A-shih-na]] ailesi eski [[Hiung-nu|Hsiung-nu]]ların kuzey kabilelerinden idiler."<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://zh.wikisource.org/wiki/%E6%96%B0%E5%94%90%E6%9B%B8/%E5%8D%B7215%E4%B8%8A|başlık=Yeni Tang Kitabı|cilt=215}}</ref> ibaresi; Suo bölgesinin [[Altay Dağları|Altay]] ve [[Yenisey]]'de bulunduğuna bir delildir.<blockquote>"Yun Türkleri, ilk olarak Xiongnu'nun kuzeyindeki Suo/Suoguo ülkesinden çıktı. Kabile reisinin adı [[Abangbu]]'dur on yedi kardeşin en büyüğüdür. Kardeşlerden birisinin adı [[Yizhi Nishidu]]’dur ve kurttan doğmadır. [[Abangbu]]’nun kişiliği zayıf ve cahil olduğu için, devleti sonradan yıkılır. [[Yizhi Nishidu]] farklıdır ve olağanüstü güçlerden etkilenmiştir, yetenek olarak rüzgâr ve yağmur getirebiliyordur. İki kadınla evlenir, birisi Yaz Tanrısı’nın ([[Xiashen]]) diğeri Kış Tanrısı’nın (Dongshen) kızıdır. Kızlardan birisi hamile kalır ve dört oğul doğurur. Bunlardan birisi ak bir kuğuya dönüşür. Oğullardan birisi [[Abakan Nehri]] ile [[Kem Irmağı]] arasına sahiptir, unvanı [[Kırgızlar|Kırgız]] olur. Birisinin ülkesi [[Yenisey|Yenisey Irmağı]]’nda iken, birisi de Batı [[Sayan Dağları|Sayan Dağı]]’nda oturmaktadır ve oğulların en büyüğüdür. Dağın tepesinde [[Abangbu]]’nun soyundan gelen başkaları da vardır ve burada çok soğuğa maruz kalmaktadırlar; ayrıca çiy olduğu için yerler ıslaktır. Büyük oğul, ateş yakıp onları ısıtmakta ve hepsine yardım etmektedir. Sonra herkes itibarlı büyük oğlu başa geçirir, unvanı [[Türkler|Türk]] olur, bu aynı zamanda [[Neduliu Şad]]’dır. [[Neduliu]]’nun on eşi vardır; doğurdukları oğulların hepsi annelerinin soyadlarını alırlar, [[Aşina]] küçük eşinden olan oğludur, unvanı [[Axian Şad]] olur. [[Neduliu]] ölünce on anne çocukları arasından birisini seçeceklerdir, böylece büyük bir ağacın altında toplanırlar ve ortak bir karar alırlar. Bu karara göre ağaç yönünde yukarı doğru zıplanacaktır, en yükseğe zıplamayı başaran kişi de aralarından sıyrılacaktır. [[Aşina]]’nın oğlu yaşça en küçüktür ama en yükseğe zıplar, bütün oğullar itibar göstererek onu başlarına geçirirler, unvanı [[Axian Şad]] olur."<ref>{{Dergi kaynağı|url=https://belleten.gov.tr/tam-metin/329/tur|başlık=Çin ve Tibet Kaynaklarına Göre Göktürk Mitleri|yazarlar=Hayrettin İhsan Erkoç|sayfalar=58-62|yayıncı=Belleten}}</ref></blockquote>
Çin yıllığı Beishi, Cefu Yuangui, Tongdian ve [[Zhou Kitabı]]'nın mit kısmına ayrılan bölümlerinde Abakan ve Yenisey nehirlerinden söz edilmesi ve [[Tang Kitabı]]'nda yazılı olan "[[Göktürkler]]'in [[Aşina|A-shih-na]] ailesi eski [[Hiung-nu|Hsiung-nu]]ların kuzey kabilelerinden idiler."<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://zh.wikisource.org/wiki/%E6%96%B0%E5%94%90%E6%9B%B8/%E5%8D%B7215%E4%B8%8A|başlık=Yeni Tang Kitabı|cilt=215}}</ref> ibaresi; Suo bölgesinin [[Altay Dağları|Altay]] ve [[Yenisey]]'de bulunduğuna bir delildir.<blockquote>"Yun Türkleri, ilk olarak Xiongnu'nun kuzeyindeki Suo/Suoguo ülkesinden çıktı. Kabile reisinin adı [[Abangbu]]'dur on yedi kardeşin en büyüğüdür. Kardeşlerden birisinin adı [[Yizhi Nishidu]]’dur ve kurttan doğmadır. [[Abangbu]]’nun kişiliği zayıf ve cahil olduğu için, devleti sonradan yıkılır. [[Yizhi Nishidu]] farklıdır ve olağanüstü güçlerden etkilenmiştir, yetenek olarak rüzgâr ve yağmur getirebiliyordur. İki kadınla evlenir, birisi Yaz Tanrısı’nın ([[Xiashen]]) diğeri Kış Tanrısı’nın (Dongshen) kızıdır. Kızlardan birisi hamile kalır ve dört oğul doğurur. Bunlardan birisi ak bir kuğuya dönüşür. Oğullardan birisi [[Abakan Nehri]] ile [[Kem Irmağı]] arasına sahiptir, unvanı [[Kırgızlar|Kırgız]] olur. Birisinin ülkesi [[Yenisey|Yenisey Irmağı]]’nda iken, birisi de Batı [[Sayan Dağları|Sayan Dağı]]’nda oturmaktadır ve oğulların en büyüğüdür. Dağın tepesinde [[Abangbu]]’nun soyundan gelen başkaları da vardır ve burada çok soğuğa maruz kalmaktadırlar; ayrıca çiy olduğu için yerler ıslaktır. Büyük oğul, ateş yakıp onları ısıtmakta ve hepsine yardım etmektedir. Sonra herkes itibarlı büyük oğlu başa geçirir, unvanı [[Türkler|Türk]] olur, bu aynı zamanda [[Neduliu Şad]]’dır. [[Neduliu]]’nun on eşi vardır; doğurdukları oğulların hepsi annelerinin soyadlarını alırlar, [[Aşina]] küçük eşinden olan oğludur, unvanı [[Axian Şad]] olur. [[Neduliu]] ölünce on anne çocukları arasından birisini seçeceklerdir, böylece büyük bir ağacın altında toplanırlar ve ortak bir karar alırlar. Bu karara göre ağaç yönünde yukarı doğru zıplanacaktır, en yükseğe zıplamayı başaran kişi de aralarından sıyrılacaktır. [[Aşina]]’nın oğlu yaşça en küçüktür ama en yükseğe zıplar, bütün oğullar itibar göstererek onu başlarına geçirirler, unvanı [[Axian Şad]] olur."<ref>{{Dergi kaynağı|url=https://belleten.gov.tr/tam-metin/329/tur|başlık=Çin ve Tibet Kaynaklarına Göre Göktürk Mitleri|yazarlar=Hayrettin İhsan Erkoç|sayfalar=58-62|yayıncı=Belleten}}</ref></blockquote>

== [[Arjaan|Arzhan]] Kurgan alanı ile bağlantı ==
Suo bölgesi ismini [[Arjaan|Arzhan]] Kurgan alanının temsilcileri olan kuzey-doğu [[Sakalar]]<nowiki/>ından aldığı ileri sürülür.<ref>{{Dergi kaynağı|url=http://www.sino-platonic.org/complete/spp080_saka_sai.pdf|başlık=A Study of Saka History|yazarlar=Taishan Yu|sayfa=23|yayıncı=Sino-Platonic Papers,}}</ref> Tarihsel Suo bölgesi ve halkı[[Güney Sibirya Dağları|Güney Sibirya]] [[Çalkandular|Yukarı Çalkandular]]'a bağlı [[Kumandılar|Kumandı]] ve [[Çalkandular|Çelkandu]] halklarına bağlanmaktadır.<ref name=":0" /> Doğu Sakaları hakkında yapılan genetik çalışmalar ise günümüz Altay topluluklarından fazla farklılık göstermediğini belirtir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0048904|başlık=Tracing the Origin of the East-West Population Admixture in the Altai Region (Central Asia)|tarih=9 Kas 2012|sayı=11|dil=en|sayfalar=e48904|çalışma=PLOS ONE|cilt=7|ad=Mercedes|soyadı=González-Ruiz|issn=1932-6203|pmc=PMC3494716|pmid=23152818|doi=10.1371/journal.pone.0048904|ad2=Cristina|ad3=Xavier|ad4=Marc|ad5=Carles|ad6=Elena|ad7=Maria Pilar|ad8=Assumpció|soyadı2=Santos|soyadı3=Jordana|soyadı4=Simón|soyadı5=Lalueza-Fox|soyadı6=Gigli|soyadı7=Aluja|soyadı8=Malgosa}}</ref> Tüm bu sonuçlar Güney Sibirya'daki Saka gruplarının Suo'dan Güney Altaylara inen Türklerinden ve onların günümüz temsilcilerinden farklı olmadığını gösterir.


== Kaynakça ==
== Kaynakça ==

Sayfanın 08.15, 16 Temmuz 2022 tarihindeki hâli

Suo(guo) (Çince: 索 國), Çin yıllığı Zhou Kitabı[1]'nda bahsi geçen ve konumu tartışmalı tarihi bölge. Tabgaçlar[2], Kuzey Altay ve Yenisey[3][4] ile bağlantılı olabileceği iddia edilmesine rağmen kesin bir tespit yapılamamıştır.

Türklerin köken mitinde Suoguo bölgesi

Çin yıllığı Beishi, Cefu Yuangui, Tongdian ve Zhou Kitabı'nın mit kısmına ayrılan bölümlerinde Abakan ve Yenisey nehirlerinden söz edilmesi ve Tang Kitabı'nda yazılı olan "Göktürkler'in A-shih-na ailesi eski Hsiung-nuların kuzey kabilelerinden idiler."[5] ibaresi; Suo bölgesinin Altay ve Yenisey'de bulunduğuna bir delildir.

"Yun Türkleri, ilk olarak Xiongnu'nun kuzeyindeki Suo/Suoguo ülkesinden çıktı. Kabile reisinin adı Abangbu'dur on yedi kardeşin en büyüğüdür. Kardeşlerden birisinin adı Yizhi Nishidu’dur ve kurttan doğmadır. Abangbu’nun kişiliği zayıf ve cahil olduğu için, devleti sonradan yıkılır. Yizhi Nishidu farklıdır ve olağanüstü güçlerden etkilenmiştir, yetenek olarak rüzgâr ve yağmur getirebiliyordur. İki kadınla evlenir, birisi Yaz Tanrısı’nın (Xiashen) diğeri Kış Tanrısı’nın (Dongshen) kızıdır. Kızlardan birisi hamile kalır ve dört oğul doğurur. Bunlardan birisi ak bir kuğuya dönüşür. Oğullardan birisi Abakan Nehri ile Kem Irmağı arasına sahiptir, unvanı Kırgız olur. Birisinin ülkesi Yenisey Irmağı’nda iken, birisi de Batı Sayan Dağı’nda oturmaktadır ve oğulların en büyüğüdür. Dağın tepesinde Abangbu’nun soyundan gelen başkaları da vardır ve burada çok soğuğa maruz kalmaktadırlar; ayrıca çiy olduğu için yerler ıslaktır. Büyük oğul, ateş yakıp onları ısıtmakta ve hepsine yardım etmektedir. Sonra herkes itibarlı büyük oğlu başa geçirir, unvanı Türk olur, bu aynı zamanda Neduliu Şad’dır. Neduliu’nun on eşi vardır; doğurdukları oğulların hepsi annelerinin soyadlarını alırlar, Aşina küçük eşinden olan oğludur, unvanı Axian Şad olur. Neduliu ölünce on anne çocukları arasından birisini seçeceklerdir, böylece büyük bir ağacın altında toplanırlar ve ortak bir karar alırlar. Bu karara göre ağaç yönünde yukarı doğru zıplanacaktır, en yükseğe zıplamayı başaran kişi de aralarından sıyrılacaktır. Aşina’nın oğlu yaşça en küçüktür ama en yükseğe zıplar, bütün oğullar itibar göstererek onu başlarına geçirirler, unvanı Axian Şad olur."[6]

Arzhan Kurgan alanı ile bağlantı

Suo bölgesi ismini Arzhan Kurgan alanının temsilcileri olan kuzey-doğu Sakalarından aldığı ileri sürülür.[7] Tarihsel Suo bölgesi ve halkıGüney Sibirya Yukarı Çalkandular'a bağlı Kumandı ve Çelkandu halklarına bağlanmaktadır.[4] Doğu Sakaları hakkında yapılan genetik çalışmalar ise günümüz Altay topluluklarından fazla farklılık göstermediğini belirtir.[8] Tüm bu sonuçlar Güney Sibirya'daki Saka gruplarının Suo'dan Güney Altaylara inen Türklerinden ve onların günümüz temsilcilerinden farklı olmadığını gösterir.

Kaynakça

  1. ^ Zhou Book. 50. s. 908. 或云突厥之先出於索國，在匈奴之北。其部落大人曰阿謗步，兄弟十七人." (Türkler, ilk olarak Xiongnu'nun kuzeyindeki Suo/Suoguo ülkesinden çıktı. 
  2. ^ Liu Mau-tsai. Die chinesischen Nachrichten zur Geschichte der Ost-Türken (T'u-küe). 2. s. 489. 
  3. ^ Ahmet Taşağıl. Göktürkler. 1. s. 10. 
  4. ^ a b Н.А. Аристов. "Заметки об этническом составе тюркских племён и народностей и сведения об их численности". Живая старина. s. 279. Владение Со, лежавшее на севере от страны хуннов т.е. от нынешней Монголии, должно было находиться на северной стороне Алтая, ибо южные его склоны входили в состав земель хуннов." "(Suo bölgesi, Hunlar'ın kuzeyinde, yani bugünkü Moğolistan'dan, Altay'ın kuzey tarafında olmalıydı, çünkü güney yamaçları Hun topraklarının bir parçasıydı.) 
  5. ^ Yeni Tang Kitabı. 215. 
  6. ^ Hayrettin İhsan Erkoç. "Çin ve Tibet Kaynaklarına Göre Göktürk Mitleri". Belleten. ss. 58-62. 
  7. ^ Taishan Yu. "A Study of Saka History" (PDF). Sino-Platonic Papers,. s. 23. 
  8. ^ González-Ruiz, Mercedes; Santos, Cristina; Jordana, Xavier; Simón, Marc; Lalueza-Fox, Carles; Gigli, Elena; Aluja, Maria Pilar; Malgosa, Assumpció (9 Kas 2012). "Tracing the Origin of the East-West Population Admixture in the Altai Region (Central Asia)". PLOS ONE (İngilizce). 7 (11): e48904. doi:10.1371/journal.pone.0048904. ISSN 1932-6203. PMC 3494716 $2. PMID 23152818. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Suoguo&oldid=28121807" sayfasından alınmıştır