Julia Robinson: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
şablon eklendi
"Julia Robinson" sayfasının çevrilmesiyle oluşturuldu.
Etiketler: İçerik Çevirmeni İçerik Çevirmeni 2
1. satır: 1. satır:
{{Bilim insanı bilgi kutusu
| isim = Julia Robinson
| resim_adı = Julia Robinson 1975.jpg
| resim_başlığı = Robinson (1975)
| doğum_adı = Julia Hall Bowman Robinson
| doğum_tarihi = 8 Aralık 1919
| doğum_yeri = [[St. Louis, Missouri]], [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]
| ölüm_tarihi = {{Ölüm tarihi ve yaşı|1985|7|30|1919|12|8}}
| ölüm_yeri = [[Oakland, Kaliforniya]], ABD
| vatandaşlığı =
| milliyeti = {{USA}}
| dini =
| dalı = [[Matematik]]
| çalıştığı_yerler =
| öğrenim = [[Kaliforniya Üniversitesi, Berkeley]]
| doktora_hocası = [[Alfred Tarski]]
| evlilikleri = [[Raphael M. Robinson]]
| önemli_başarıları =
| ödüller =
}}
'''Julia Hall Bowman Robinson''' (8 Aralık 1919 - 30 Temmuz 1985), Amerikalı [[matematikçi]]. [[Hesaplama kuramı]] ve [[karar problemleri]] konulu çalışmalarıyla tanınan Robinson [[Hilbert'in 10. problemi]]nin çözümüne katkı sağlayan bilim insanları arasındadır.


{{Bilim insanı bilgi kutusu|
[[St. Louis, Missouri]]'de Ralph Bowers ve Helen Bowman çiftinin kızı olarak dünyaya gelen Julia Robinson<ref name="NAS Memoir">
| çalıştığı_yerler = [[University of California, Berkeley]]
{{Ansiklopedi kaynağı
| soyadı = Feferman
| ek_bilgi =
| ödüller = [[Noether Lecturer]] (1982) <br/> [[MacArthur Fellow]]
| ad = Solomon
| etkiledikleri = [[Yuri Matiyasevich]]
| authorlink = Solomon Feferman
| etkilendikleri =
|ansiklopedi= Biographical Memoirs
| önemli_başarıları = [[Diophantine equation]]s <br/> [[Decidability (logic)|Decidability]]
| başlık = Julia Bowman Robinson, 1919-1985
| doktora_öğrencileri =
| url = http://www.nasonline.org/publications/biographical-memoirs/memoir-pdfs/robinson-julia.pdf
| doktora_hocası = [[Alfred Tarski]]
|biçim=PDF| erişimtarihi =22 Ağustos 2018
| öğrenim = University of California, Berkeley
| yıl = 1994
| dalı = [[Mathematician]]
| yayıncı = National Academy of Sciences
| isim = Julia Hall Bowman Robinson
| cilt =63
| milliyeti = United States
|yer= Washington, DC
| vatandaşlığı = [[United States|American]]
| isbn =978-0-309-04976-4
| ölüm_yeri = [[Oakland, California|Oakland]], [[California]], United States
| sayfalar =452-479}}
| ölüm_tarihi = July 30, 1985 (aged 65)
</ref> ailesiyle birlikte [[San Diego]]'ya yerleşmiş ve ilköğrenimini burada tamamlamıştır. Robinson 1940'ta [[Kaliforniya Üniversitesi, Berkeley]]'den mezun olmuş ve [[Alfred Tarski]] rehberliğindeki doktora çalışmasını 1948'de tamamlamıştır.<ref name="Julia">
| doğum_yeri = [[St. Louis, Missouri|St. Louis]], [[Missouri]], [[United States]]
{{Kitap kaynağı
| doğum_tarihi = December 8, 1919
|son= Reid
| resim_başlığı = Julia Robinson in 1975
|ilk= Constance
| resim_boyutu = 200px
|başlık= Julia: A life in mathematics
| resim_adı = Julia Robinson 1975.jpg
|url= https://archive.org/details/julialifeinmathe0000reid
|yıl= 1996
| imza =
|yayımcı=Mathematical Association of America
|yer=Washington, DC
|isbn=0-88385-520-8
}}
}}
'''Julia Hall Bowman Robinson''' (8 Aralık 1919 - 30 Temmuz 1985), [[hesaplanabilirlik teorisi]] ve [[Hesaplamalı karmaşıklık teorisi|hesaplama karmaşıklığı teorisi]] alanlarına - özellikle [[karar problemleri]]<nowiki/>ne olan katkılarından ötürü tanınan [[Amerika Birleşik Devletleri|Amerikalı bir]] [[Matematikçi|matematikçiydi]]. [[Hilbert'in 10. problemi]] üzerine çalışması (şimdi Matiyasevich teoremi veya MRDP teoremi olarak bilinir) nihai çözümünde çok önemli bir rol oynadı. Robinson bir [[MacArthur Fellows Programı|1983 MacArthur Üyesiydi]].

== İlk yılları ==
Robinson, Ralph Bowers Bowman ve Helen (Hall) Bowman'ın kızı olarak [[St. Louis|St.Louis, Missouri'de]] doğdu.<ref name="NAS Memoir">
{{cite encyclopedia|last=Feferman|first=Solomon|author-link=Solomon Feferman|encyclopedia=Biographical Memoirs|title=Julia Bowman Robinson, 1919–1985|url=http://www.nasonline.org/publications/biographical-memoirs/memoir-pdfs/robinson-julia.pdf|access-date=2008-06-18|year=1994|publisher=National Academy of Sciences|volume=63|location=Washington, DC|isbn=978-0-309-04976-4|pages=1–28}}
</ref> {{Rp|4}} Annesi evlenmeden önce okul öğretmeniyken babasının bir makine teçhizatı şirketi vardı.<ref name="NAS Memoir" /> {{Rp|4}} Robinson 2 yaşındayken annesi öldü ve babası yeniden evlendi. {{Rp|4}} Ablası matematiksel konuları popülerleştirmeyi amaçlayan bir kişi (mathematical popularizer) ve biyografi yazarı [[Constance Reid]] ve küçük kız kardeşi Billie Comstock'tur. {{Rp|22}}

Dokuz yaşındayken, kısa süre sonra romatizmal ateş olan kızıl hastalığı teşhisi kondu.<ref name="Autobiography">{{Kitap kaynağı|url=https://www.maa.org/sites/default/files/images/upload_library/22/Polya/07468342.di020720.02p00912.pdf|başlık=The Autobiography of Julia Robinson|erişimtarihi=22 November 2018|tarih=1986|sayfalar=3–21|yayıncı=The College Mathematics Journal}}</ref> {{Rp|4}} Bu onun iki yıllık okulu kaçırmasına neden oldu. Tekrar iyileştiğinde, emekli bir ilkokul öğretmeni tarafından özel ders aldı. Sadece bir yılda beşinci, altıncı, yedinci ve sekizinci yıl müfredatını tamamlayabildi. {{Rp|4}} [[San Diego Lisesi]]'ne gitti ve ortalamanın birkaç puan altında 98 puan alan bir IQ testi aldı. Yine de Julia, lisede matematik ve fizik alanında ileri düzey dersler alan tek kız öğrenci olarak öne çıktı. {{Rp|4}} Liseden bilimde genel olarak üstün olduğu için Bausch-Lomb ödülüyle mezun oldu.<ref name=":0">{{Web kaynağı|url=https://logic.pdmi.ras.ru/~yumat/Julia/|başlık=My Collaboration with JULIA ROBINSON|erişimtarihi=2018-08-28|çalışma=logic.pdmi.ras.ru}}</ref>

Robinson, 1936'da 16 yaşında [[San Diego Eyalet Üniversitesi|San Diego Eyalet Üniversitesi'ne]] girdi. {{Rp|4}} San Diego Eyalet Üniversitesi'ndeki matematik müfredatından memnun olmadığından, 1939'da [[Kaliforniya Üniversitesi (Berkeley)|Kaliforniya Üniversitesi, Berkeley'e]] son yılı için transfer oldu. UC Berkeley'e nakledilmeden önce babası mali güvensizlikler nedeniyle 1937'de intihar etti. {{Rp|5}} Berkeley'de ilk yılında beş matematik dersi aldı<ref>https://www.nap.edu/read/4560/chapter/21#455</ref>; bunlardan biri [[Raphael M. Robinson]]<nowiki/>tarafından verilen sayı teorisi dersiydi. [[Bachelor of Arts|B. A.]] derecesini 1940'ta aldı {{Rp|5}} ve daha sonra 1941'de Raphael ile evlendi. {{Rp|5}}

== Matematiğe katkıları ==
Robinson mezun olduktan sonra Berkeley'de yüksek lisans çalışmalarına devam etti. Robinson, lisansüstü öğrencisi olarak Matematik Bölümü'nde öğretim asistanı olarak ve daha sonra Berkeley İstatistik Laboratuvarı'nda [[Jerzy Neyman]] tarafından istatistik laboratuvarı asistanı olarak çalıştı ve burada yaptığı çalışmalar, ''"Tam Sıralı Analiz Üzerine Bir Not (A Note on Exact Sequential Analysis)"'' başlıklı ilk yayınlanmış makalesi ile sonuçlandı. {{Rp|5}}

Robinson [[Doktor (akademik derece)|doktora derecesini]] 1948 yılında [[Alfred Tarski]] tarafından ''"Aritmetikte Tanımlanabilirlik ve Karar Problemleri (Definability and Decision Problems in Arithmetic)"'' üzerine bir tez ile aldı.<ref name=":0">{{Web kaynağı|url=https://logic.pdmi.ras.ru/~yumat/Julia/|başlık=My Collaboration with JULIA ROBINSON|erişimtarihi=2018-08-28|çalışma=logic.pdmi.ras.ru}}</ref> {{Rp|14}} Doktora tezi, rasyonel sayılar teorisinin, temel sayı teorisinin rasyonel terimler açısından tanımlanabileceğini göstererek, bir [[Kararsız problem|karar verilemez problem]] olduğunu gösterdi. (Temel sayı teorisinin [[Kurt Gödel|Gödel'in]] ilk [[Gödel'in eksiklik teoremi|Eksiklik Teoremi]] tarafından kararlaştırılamaz olduğu zaten biliniyordu.)<ref name="Julia">
{{Kitap kaynağı|url=https://archive.org/details/julialifeinmathe0000reid|başlık=Julia: A life in mathematics|yer=Washington, DC|yayıncı=Mathematical Association of America|yıl=1996|isbn=0-88385-520-8}}
</ref>
</ref>


Aşağıda tezinden bir alıntı yer almaktadır:<blockquote>"Tartışmamızın bu sonucu, tam sayıların toplanması ve çarpımı açısından aritmetik olarak tanımlanabilen tam sayılar (ve tam sayılar üzerindeki işlemler) arasındaki ilişkilerin çeşitliliğinin çok büyük olduğunu gösteren Gödel'in bir sonucu nedeniyle ilginçtir. Örneğin Teorem 3.2 ve Gödel'in sonucundan, ''A, B'' ve ''N'' gibi üç rasyonel arasındaki ilişkinin ancak ve ancak ''N'' pozitif bir tam sayı ve A=B<sup>''N''</sup> rasyonel aritmetiğinde tanımlanabilir olduğu sonucuna varabiliriz." <ref>Robinson, J. (1949). Definability and decision problems in arithmetic. ''Journal of Symbolic Logic,'' ''14''(2), 98-114. doi:10.2307/2266510</ref></blockquote>
Eşinin kuzeni olan [[Adlai Stevenson]]'ın başkan adaylığı için yarıştığı dönemde siyasete ilgi duymuş ve 1950'lerde [[Demokratik Parti (Amerika Birleşik Devletleri)|Demokratik Parti]]'de etkinlik göstermiştir.

=== Hilbert'in onuncu problemi ===
[[Hilbert'in onuncu problemi]], bir [[Diyofantus denklemi|Diophantine denkleminin]] [[Tam sayı|tam sayılarda]] herhangi bir çözümü olup olmadığını belirlemek için bir algoritma ister. Robinson, 1948'de [[RAND Corporation|RAND Corporation'da]] iken bu problem için yöntemler araştırmaya başladı. Üs alma için Diophantine gösterimi ve [[Pell denklemi|Pell denklemini]] kullanma yöntemi ile ilgili çalışmaları 1950'de J. R. hipotezine (Robinson'un adını verdi) yol açtı. Bu hipotezi kanıtlamak, nihai çözümün merkezinde yer alacaktır. Araştırma yayınları, [[Martin Davis (matematikçi)|Martin Davis]], [[Hilary Putnam]] ve [[Yuri Matiyasevich]] ile işbirliğine yol açacaktı.<ref>{{Kitap kaynağı|başlık=The Decision Problem for Exponential Diophantine Equations|tarih=1961|yer=Princeton University|yayıncı=Annals of Mathematics}}</ref>

Robinson, 1950'de ilk olarak, Urbana-Champaign'deki Illinois Üniversitesi'nde öğretim görevlisi olan Martin Davis'le tanıştı ve bu, sıralanabilirlik özelliğine sahip tüm kümelerin Diophantine olduğunu göstermeye çalışıyordu, ancak Robinson'un birkaç özel küme -asal sayıları ve 2'nin kuvvetlerini içeren- Diophantine idi. Robinson ve Davis, 1959'da işbirliğine başladılar ve daha sonra Hilary Putnam ile birleştiler, daha sonra "Goldilocks" denkleminin çözümlerinin Hilbert'in onuncu probleminin anahtarı olduğunu gösterdiler.<ref>https://www.sciencenews.org/article/how-julia-robinson-helped-define-limits-mathematical-knowledge</ref>

1970 yılında problem olumsuz olarak çözüldü; yani böyle bir algoritmanın var olamayacağını gösterdiler. Robinson 1970'ler boyunca, Matiyasevich ile çözümlerinin sonuçlarından biri üzerinde çalışmaya devam etti.<blockquote>Herhangi bir sayıda parametre ve herhangi bir sayıda bilinmeyenli bir Diophantine denklemi verildiğinde, bu denklemi aynı parametrelere sahip bir diğerine etkili bir şekilde dönüştürebilir, ancak yalnızca N bilinmeyenlerde her iki denklemin çözülebilir veya parametrelerin aynı değerleri için çözülemez olduğu şekilde sabit bir N vardır.<ref name=":0">{{Web kaynağı|url=https://logic.pdmi.ras.ru/~yumat/Julia/|başlık=My Collaboration with JULIA ROBINSON|erişimtarihi=2018-08-28|çalışma=logic.pdmi.ras.ru}}</ref></blockquote>Çözüm ilk yayınlandığında, yazarlar N = 200 tespit etti. Robinson ve Matiyasevich'in ortak çalışması, 9 bilinmeyene daha fazla indirgeme sağlayacaktır. <ref name=":0">{{Web kaynağı|url=https://logic.pdmi.ras.ru/~yumat/Julia/|başlık=My Collaboration with JULIA ROBINSON|erişimtarihi=2018-08-28|çalışma=logic.pdmi.ras.ru}}</ref>

=== Oyun Teorisi ===
Robinson, 1940'ların sonlarında Santa Monica'daki [[RAND Corporation|RAND Corporation'da]] oyun teorisini araştırmak için yaklaşık bir yıl geçirdi. 1949 tarihli teknik raporu, "Hamilton oyunuyla ilgili (gezici satıcı problemi)" <ref name="Robinson1949">{{Akademik dergi kaynağı|url=http://www.dtic.mil/get-tr-doc/pdf?AD=AD0204961|başlık=On the Hamiltonian game (a traveling salesman problem)|erişimtarihi=2 May 2020|yazarlar=Robinson|tarih=5 December 1949|sayı=RM-303|dil=en|yer=Santa Monica, CA|yayıncı=The Rand Corporation}}</ref>, "[[gezgin satıcı problemi]]" ifadesini kullanan ilk yayındır.<ref name="Schrijver2005">[[Alexander Schrijver]]'s 2005 paper "On the history of combinatorial optimization (till 1960). Handbook of Discrete Optimization ([[Karen Aardal|K. Aardal]], [[George Nemhauser|G.L. Nemhauser]], R. Weismantel, eds.), Elsevier, Amsterdam, 2005, pp. 1–68.[http://homepages.cwi.nl/~lex/files/histco.ps PS],[http://homepages.cwi.nl/~lex/files/histco.pdf PDF]</ref> Kısa bir süre sonra 1951'de " ''Bir Oyunu Çözmenin Yinelemeli Bir Yöntemi'' (''An Iterative Method of Solving a Game)''" adlı bir makale yayınladı. {{Rp|7}} Makalesinde, [[hayali oyun]] dinamiklerinin iki oyunculu [[Sıfır toplamlı oyun|sıfır toplamlı]] oyunlarda [[Karışık strateji|karma strateji]] [[Nash dengesi|Nash dengesine]] yakınsadığını kanıtladı. Bu, [[George W. Brown (akademik)|George W. Brown]] tarafından [[RAND Corporation|RAND Corporation'da]] bir ödül problemi olarak ortaya atıldı.<ref name="Julia">
{{Kitap kaynağı|url=https://archive.org/details/julialifeinmathe0000reid|başlık=Julia: A life in mathematics|yer=Washington, DC|yayıncı=Mathematical Association of America|yıl=1996|isbn=0-88385-520-8}}
</ref> {{Rp|59}}

== UC Berkeley'de profesörlüğü ==
1941'de [[Raphael M. Robinson]] ile evlendikten sonra Robinson'un Berkeley'deki Matematik Bölümü'nde öğretmenlik yapmasına izin verilmedi, çünkü aile üyelerinin aynı bölümde birlikte çalışmasını engelleyen bir kural vardı. Robinson daha sonra matematik öğretmek istemesine rağmen istatistik bölümünde kaldı. Raphael 1973'te emekli olmasına rağmen, 1976'ya kadar, bölüm [[Ulusal Bilimler Akademisi|Ulusal Bilimler Akademisi'ne]] aday olduğunu duyduktan sonra Berkeley'de tam zamanlı bir profesörlük teklifi aldı.<ref name=":1">{{Kitap kaynağı|başlık=Being Julia Robinson's Sister|sayfalar=1486–1492|yer=Providence, RI|yayıncı=Notices of the American Mathematical Society|yıl=1996}}</ref>

== Onurlandırılması ==
Robinson, Hilbert'in onuncu problemini çözdükten sonra, [[Saunders Mac Lane]] onu Ulusal Bilimler Akademisi'ne aday gösterdi. Alfred Tarski ve Jerzy Neyman da NAS'a çalışmasının neden bu kadar önemli olduğunu ve matematiğe nasıl büyük katkı sağladığını açıklamak için Washington D.C.'ye uçtular.<ref name=":1">{{Kitap kaynağı|başlık=Being Julia Robinson's Sister|sayfalar=1486–1492|yer=Providence, RI|yayıncı=Notices of the American Mathematical Society|yıl=1996}}</ref> 1975'te Ulusal Bilimler Akademisi'ne seçilen ilk kadın matematikçiydi.

Robinson, [[Amerikan Matematik Derneği|Amerikan Matematik Derneği'nin]] ilk kadın başkanı seçildi. Otobiyografisinde belirtilen adaylığı kabul etmesi zaman aldı:<blockquote>"1982'de American Mathematical Society'nin başkanlığına aday gösterildim. Kadın olduğum için ve Ulusal Akademi'nin onay mührüne sahip olduğum için seçildiğimi fark ettim. Enerjimi matematik için geri çevirip saklamam gerektiğini düşünen Raphael ve ondan farklı olan ailemin diğer üyeleri ile tartıştıktan sonra, bir kadın ve bir matematikçi olarak kabul etmekten başka seçeneğim olmadığına karar verdim. Yetenekli kadınları araştırma matematikçisi olmaya teşvik etmek için her zaman elimden gelen her şeyi yapmaya çalıştım. Dernek başkanı olarak hizmetimi zorlu ama çok tatmin edici buldum."<ref name=":0">{{Web kaynağı|url=https://logic.pdmi.ras.ru/~yumat/Julia/|başlık=My Collaboration with JULIA ROBINSON|erişimtarihi=2018-08-28|çalışma=logic.pdmi.ras.ru}}</ref></blockquote>Robinson, 1982'de [[Matematikte Kadın Derneği|Matematikte Kadınlar Derneği]] aracılığıyla Noether ödülüne layık görüldü ve ''Aritmetikte Fonksiyonel Denklemler'' (''Functional Equations in Arithmetic)'' adlı bir konferans dizisi yaptı''.''<ref>"Noether Brochure: Julia Robinson, Functional Equations in Arithmetic". Association for Women in Mathematics. Retrieved 2008-06-18</ref> Bu süre zarfında ona 60.000 $ 'lık MacArthur Burs Ödülü de verildi. 1985'te [[Amerikan Sanat ve Bilim Akademisi|Amerikan Sanat ve Bilim Akademisi'ne]] üye oldu.

== Politik çalışmaları ==
1950'lerde Robinson yerel [[Demokrat Parti (Amerika Birleşik Devletleri)|Demokrat parti]] faaliyetlerinde aktifti. [[Alan Cranston|Alan Cranston'ın]] ilk siyasi ofisi olan eyalet kontrolörü için koştuğunda [[Contra Costa County|Contra Costa County'deki]] kampanya yöneticisiydi. <ref name="Julia">
{{Kitap kaynağı|url=https://archive.org/details/julialifeinmathe0000reid|başlık=Julia: A life in mathematics|yer=Washington, DC|yayıncı=Mathematical Association of America|yıl=1996|isbn=0-88385-520-8}}
</ref> <ref name=":1">{{Kitap kaynağı|başlık=Being Julia Robinson's Sister|sayfalar=1486–1492|yer=Providence, RI|yayıncı=Notices of the American Mathematical Society|yıl=1996}}</ref>
{{Alıntı|"Tam olarak ne olduğunu hatırlamıyorum, ancak sonuçta Julia kendini o yıllarda Demokrat Parti siyasetinin özüne dahil etti - seçmenleri kaydetti, zarfları doldurdu, insanların olması beklenen mahallelerde kapı zillerini çaldı ve oyları için bedel ödedi. Hatta, eyalet kontrolörü olan ilk siyasi ofisi olan başarılı bir şekilde aday olduğunda, Contra Costa County için Alan Cranston'ın kampanya yöneticisi olarak görev yaptı."|Constance Reid <ref name=":1" />}}
Robinson aynı zamanda [[Adlai Stevenson|Adlai Stevenson’un]] başkanlık kampanyaları için gönüllü oldu.<ref>https://www.sciencenews.org/article/how-julia-robinson-helped-define-limits-mathematical-knowledge</ref>

== Ölümü ve Mirası ==
1984 yılında Robinson'a [[lösemi]] teşhisi kondu ve 30 Temmuz 1985'te [[Oakland, Kaliforniya|Oakland, California'da]] öldü. <ref name="Julia">
{{Kitap kaynağı|url=https://archive.org/details/julialifeinmathe0000reid|başlık=Julia: A life in mathematics|yer=Washington, DC|yayıncı=Mathematical Association of America|yıl=1996|isbn=0-88385-520-8}}
</ref>
{{Alıntı|"Julia'nın son isteklerinden biri, cenaze töreninin olmaması ve anısına bir hediye vermek isteyenlerin, merhum öğretmeni, arkadaşı ve meslektaşının onuruna kurulmasında aracı olduğu Alfred Tarski Fonu'na katkıda bulunmasıydı. Sonuna kadar mütevazı, karakterinin ve başarılarının kendi adına konuşmasına izin verdi."|Solomon Feferman <ref name="NAS Memoir" />}}
2013'te [[Amerikan Matematik Enstitüsü|Amerikan Matematik Enstitüsü'nün]] ve 2007–2013 [[Matematik Bilimleri Araştırma Enstitüsü|Matematik Bilimleri Araştırma Enstitüsü'nün]] sponsorluğunu yaptığı [[Julia Robinson Matematik Festivali]], onun onuruna adlandırıldı.

[[George Csicsery]], 7 Ocak 2008'de [[San Diego|San Diego'daki]] [[Ortak Matematik Toplantısı|Joint Mathematics Meeting'de]] galası yapılan ''Julia Robinson and Hilbert's Tenth Problem'' adlı ''Robinson'' hakkında bir saatlik bir belgesel hazırladı ve yönetti.<ref>[https://www.imdb.com/title/tt1252491/?ref_=fn_al_tt_1 Julia Robinson and Hilbert's Tenth Problem] on IMdB</ref> ''[[American Mathematical Society'nin Bildirimleri|Amerikan Matematik Derneği Bildirileri]]'' ''(Notices of the American Mathematical Society)'' bir film eleştirisi<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=http://www.ams.org/notices/200805/tx080500573p.pdf|başlık=Film Review: Julia Robinson and Hilbert's Tenth Problem|erişimtarihi=2008-06-06|yazarlar=Wood|tarih=May 2008|sayı=5|sayfalar=573–575|çalışma=Notices of the American Mathematical Society|yer=Providence, RI|yayıncı=American Mathematical Society|cilt=55|issn=0002-9920}}</ref> ve yönetmenle bir röportaj yayınladı.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=http://www.ams.org/notices/200805/tx080500576p.pdf|başlık=Interview with George Csicsery|erişimtarihi=2008-06-06|yazarlar=Casselman|tarih=May 2008|sayı=5|sayfalar=576–578|çalışma=Notices of the American Mathematical Society|yer=Providence, RI|yayıncı=American Mathematical Society|cilt=55|issn=0002-9920}}</ref> [[College Mathematics Journal]] da bir film eleştirisi yayınladı.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=A Film of One's Own|yazarlar=Murray|tarih=September 2009|sayı=4|sayfalar=306–310|çalışma=College Mathematics Journal|yer=Washington, DC|yayıncı=Mathematical Association of America|cilt=40|issn=0746-8342}}</ref>

== Notlar ==
{{Kaynakça}}


== Kaynakça ==
== Kaynakça ==
{{kaynakça}}


*  
{{AMS Başkanları}}
* {{Akademik dergi kaynağı|url=http://logic.pdmi.ras.ru/~yumat/Julia/|başlık=My collaboration with Julia Robinson|yazarlar=Matijasevich|sayı=4|sayfalar=38–45|çalışma=[[The Mathematical Intelligencer]]|yıl=1992|cilt=14|issn=0343-6993|doi=10.1007/BF03024472}}
{{Kadın matematikçiler}}
* {{Web kaynağı|url=https://www.sciencenews.org/article/how-julia-robinson-helped-define-limits-mathematical-knowledge|başlık=How Julia Robinson helped define the limits of mathematical knowledge|erişimtarihi=24 November 2019|tarih=22 November 2019|çalışma=ScienceNews.org}}
{{matematikçi-taslak}}


== Dış bağlantılar ==
[[Kategori:1919 doğumlular]]

* [http://www.agnesscott.edu/lriddle/women/robinson.htm "Julia Bowman Robinson", Kadın Matematikçilerin Biyografileri], Agnes Scott College
*  
* Julia Robinson
* [http://logic.pdmi.ras.ru/~yumat/JRobinson/index.html Julia Bowman Robinson İnternette] ( [https://web.archive.org/web/20050319230207/http://www.fmi.uni-stuttgart.de/ti/personen/Matiyasevich/JRobinson/index.html ayna] )
* {{YouTube|e4x9XKNAYjU|Trailer for Julia Robinson and Hilbert's Tenth Problem}}
[[Kategori:Oyun teorisyenleri]]
[[Kategori:St. Louis, Missouri doğumlu bilim insanları]]
[[Kategori:St. Louis, Missouri doğumlu bilim insanları]]
[[Kategori:1985 yılında ölenler]]
[[Kategori:American Mathematical Society başkanları]]
[[Kategori:Kaliforniya'da kanserden ölenler]]
[[Kategori:Ulusal Bilimler Akademisi üyeleri]]
[[Kategori:Amerikan Bilim ve Sanat Akademisi üyeleri]]
[[Kategori:Lösemiden ölenler]]
[[Kategori:Lösemiden ölenler]]
[[Kategori:20. yüzyıl Amerikalı matematikçileri]]
[[Kategori:Amerikalı mantıkçılar]]
[[Kategori:Sayı teorisyenleri]]
[[Kategori:MacArthur Fellows]]
[[Kategori:Kadın matematikçiler]]
[[Kategori:Kaliforniya Üniversitesi, Berkeley'de öğrenim görenler]]
[[Kategori:Kaliforniya Üniversitesi, Berkeley'de öğrenim görenler]]
[[Kategori:Amerikan Bilim ve Sanat Akademisi üyeleri]]
[[Kategori:MacArthur Fellows]]
[[Kategori:Ulusal Bilimler Akademisi üyeleri]]
[[Kategori:Sayı teorisyenleri]]
[[Kategori:American Mathematical Society başkanları]]
[[Kategori:Amerikalı mantıkçılar]]
[[Kategori:Oyun teorisyenleri]]
[[Kategori:20. yüzyıl Amerikalı matematikçileri]]
[[Kategori:1985 yılında ölenler]]
[[Kategori:1919 doğumlular]]
[[Kategori:Category:Kadın matematikçiler]]
[[Kategori:İncelenmemiş çeviri içeren sayfalar]]

Sayfanın 17.57, 30 Ocak 2021 tarihindeki hâli

Julia Hall Bowman Robinson
Julia Robinson in 1975
DoğumDecember 8, 1919
St. Louis, Missouri, United States
ÖlümJuly 30, 1985 (aged 65)
Oakland, California, United States
MilliyetUnited States
VatandaşlıkAmerican
EğitimUniversity of California, Berkeley
ÖdüllerNoether Lecturer (1982)
MacArthur Fellow
Kariyeri
DalıMathematician
Çalıştığı kurumlarUniversity of California, Berkeley
Doktora
danışmanı		Alfred Tarski
EtkiledikleriYuri Matiyasevich

Julia Hall Bowman Robinson (8 Aralık 1919 - 30 Temmuz 1985), hesaplanabilirlik teorisi ve hesaplama karmaşıklığı teorisi alanlarına - özellikle karar problemlerine olan katkılarından ötürü tanınan Amerikalı bir matematikçiydi. Hilbert'in 10. problemi üzerine çalışması (şimdi Matiyasevich teoremi veya MRDP teoremi olarak bilinir) nihai çözümünde çok önemli bir rol oynadı. Robinson bir 1983 MacArthur Üyesiydi.

İlk yılları

Robinson, Ralph Bowers Bowman ve Helen (Hall) Bowman'ın kızı olarak St.Louis, Missouri'de doğdu.[1] :4 Annesi evlenmeden önce okul öğretmeniyken babasının bir makine teçhizatı şirketi vardı.[1] :4 Robinson 2 yaşındayken annesi öldü ve babası yeniden evlendi. :4 Ablası matematiksel konuları popülerleştirmeyi amaçlayan bir kişi (mathematical popularizer) ve biyografi yazarı Constance Reid ve küçük kız kardeşi Billie Comstock'tur. :22

Dokuz yaşındayken, kısa süre sonra romatizmal ateş olan kızıl hastalığı teşhisi kondu.[2] :4 Bu onun iki yıllık okulu kaçırmasına neden oldu. Tekrar iyileştiğinde, emekli bir ilkokul öğretmeni tarafından özel ders aldı. Sadece bir yılda beşinci, altıncı, yedinci ve sekizinci yıl müfredatını tamamlayabildi. :4 San Diego Lisesi'ne gitti ve ortalamanın birkaç puan altında 98 puan alan bir IQ testi aldı. Yine de Julia, lisede matematik ve fizik alanında ileri düzey dersler alan tek kız öğrenci olarak öne çıktı. :4 Liseden bilimde genel olarak üstün olduğu için Bausch-Lomb ödülüyle mezun oldu.[3]

Robinson, 1936'da 16 yaşında San Diego Eyalet Üniversitesi'ne girdi. :4 San Diego Eyalet Üniversitesi'ndeki matematik müfredatından memnun olmadığından, 1939'da Kaliforniya Üniversitesi, Berkeley'e son yılı için transfer oldu. UC Berkeley'e nakledilmeden önce babası mali güvensizlikler nedeniyle 1937'de intihar etti. :5 Berkeley'de ilk yılında beş matematik dersi aldı[4]; bunlardan biri Raphael M. Robinsontarafından verilen sayı teorisi dersiydi. B. A. derecesini 1940'ta aldı :5 ve daha sonra 1941'de Raphael ile evlendi. :5

Matematiğe katkıları

Robinson mezun olduktan sonra Berkeley'de yüksek lisans çalışmalarına devam etti. Robinson, lisansüstü öğrencisi olarak Matematik Bölümü'nde öğretim asistanı olarak ve daha sonra Berkeley İstatistik Laboratuvarı'nda Jerzy Neyman tarafından istatistik laboratuvarı asistanı olarak çalıştı ve burada yaptığı çalışmalar, "Tam Sıralı Analiz Üzerine Bir Not (A Note on Exact Sequential Analysis)" başlıklı ilk yayınlanmış makalesi ile sonuçlandı. :5

Robinson doktora derecesini 1948 yılında Alfred Tarski tarafından "Aritmetikte Tanımlanabilirlik ve Karar Problemleri (Definability and Decision Problems in Arithmetic)" üzerine bir tez ile aldı.[3] :14 Doktora tezi, rasyonel sayılar teorisinin, temel sayı teorisinin rasyonel terimler açısından tanımlanabileceğini göstererek, bir karar verilemez problem olduğunu gösterdi. (Temel sayı teorisinin Gödel'in ilk Eksiklik Teoremi tarafından kararlaştırılamaz olduğu zaten biliniyordu.)[5]

Aşağıda tezinden bir alıntı yer almaktadır:

"Tartışmamızın bu sonucu, tam sayıların toplanması ve çarpımı açısından aritmetik olarak tanımlanabilen tam sayılar (ve tam sayılar üzerindeki işlemler) arasındaki ilişkilerin çeşitliliğinin çok büyük olduğunu gösteren Gödel'in bir sonucu nedeniyle ilginçtir. Örneğin Teorem 3.2 ve Gödel'in sonucundan, A, B ve N gibi üç rasyonel arasındaki ilişkinin ancak ve ancak N pozitif bir tam sayı ve A=BN rasyonel aritmetiğinde tanımlanabilir olduğu sonucuna varabiliriz." [6]

Hilbert'in onuncu problemi

Hilbert'in onuncu problemi, bir Diophantine denkleminin tam sayılarda herhangi bir çözümü olup olmadığını belirlemek için bir algoritma ister. Robinson, 1948'de RAND Corporation'da iken bu problem için yöntemler araştırmaya başladı. Üs alma için Diophantine gösterimi ve Pell denklemini kullanma yöntemi ile ilgili çalışmaları 1950'de J. R. hipotezine (Robinson'un adını verdi) yol açtı. Bu hipotezi kanıtlamak, nihai çözümün merkezinde yer alacaktır. Araştırma yayınları, Martin Davis, Hilary Putnam ve Yuri Matiyasevich ile işbirliğine yol açacaktı.[7]

Robinson, 1950'de ilk olarak, Urbana-Champaign'deki Illinois Üniversitesi'nde öğretim görevlisi olan Martin Davis'le tanıştı ve bu, sıralanabilirlik özelliğine sahip tüm kümelerin Diophantine olduğunu göstermeye çalışıyordu, ancak Robinson'un birkaç özel küme -asal sayıları ve 2'nin kuvvetlerini içeren- Diophantine idi. Robinson ve Davis, 1959'da işbirliğine başladılar ve daha sonra Hilary Putnam ile birleştiler, daha sonra "Goldilocks" denkleminin çözümlerinin Hilbert'in onuncu probleminin anahtarı olduğunu gösterdiler.[8]

1970 yılında problem olumsuz olarak çözüldü; yani böyle bir algoritmanın var olamayacağını gösterdiler. Robinson 1970'ler boyunca, Matiyasevich ile çözümlerinin sonuçlarından biri üzerinde çalışmaya devam etti.

Herhangi bir sayıda parametre ve herhangi bir sayıda bilinmeyenli bir Diophantine denklemi verildiğinde, bu denklemi aynı parametrelere sahip bir diğerine etkili bir şekilde dönüştürebilir, ancak yalnızca N bilinmeyenlerde her iki denklemin çözülebilir veya parametrelerin aynı değerleri için çözülemez olduğu şekilde sabit bir N vardır.[3]

Çözüm ilk yayınlandığında, yazarlar N = 200 tespit etti. Robinson ve Matiyasevich'in ortak çalışması, 9 bilinmeyene daha fazla indirgeme sağlayacaktır. [3]

Oyun Teorisi

Robinson, 1940'ların sonlarında Santa Monica'daki RAND Corporation'da oyun teorisini araştırmak için yaklaşık bir yıl geçirdi. 1949 tarihli teknik raporu, "Hamilton oyunuyla ilgili (gezici satıcı problemi)" [9], "gezgin satıcı problemi" ifadesini kullanan ilk yayındır.[10] Kısa bir süre sonra 1951'de " Bir Oyunu Çözmenin Yinelemeli Bir Yöntemi (An Iterative Method of Solving a Game)" adlı bir makale yayınladı. :7 Makalesinde, hayali oyun dinamiklerinin iki oyunculu sıfır toplamlı oyunlarda karma strateji Nash dengesine yakınsadığını kanıtladı. Bu, George W. Brown tarafından RAND Corporation'da bir ödül problemi olarak ortaya atıldı.[5] :59

UC Berkeley'de profesörlüğü

1941'de Raphael M. Robinson ile evlendikten sonra Robinson'un Berkeley'deki Matematik Bölümü'nde öğretmenlik yapmasına izin verilmedi, çünkü aile üyelerinin aynı bölümde birlikte çalışmasını engelleyen bir kural vardı. Robinson daha sonra matematik öğretmek istemesine rağmen istatistik bölümünde kaldı. Raphael 1973'te emekli olmasına rağmen, 1976'ya kadar, bölüm Ulusal Bilimler Akademisi'ne aday olduğunu duyduktan sonra Berkeley'de tam zamanlı bir profesörlük teklifi aldı.[11]

Onurlandırılması

Robinson, Hilbert'in onuncu problemini çözdükten sonra, Saunders Mac Lane onu Ulusal Bilimler Akademisi'ne aday gösterdi. Alfred Tarski ve Jerzy Neyman da NAS'a çalışmasının neden bu kadar önemli olduğunu ve matematiğe nasıl büyük katkı sağladığını açıklamak için Washington D.C.'ye uçtular.[11] 1975'te Ulusal Bilimler Akademisi'ne seçilen ilk kadın matematikçiydi.

Robinson, Amerikan Matematik Derneği'nin ilk kadın başkanı seçildi. Otobiyografisinde belirtilen adaylığı kabul etmesi zaman aldı:

"1982'de American Mathematical Society'nin başkanlığına aday gösterildim. Kadın olduğum için ve Ulusal Akademi'nin onay mührüne sahip olduğum için seçildiğimi fark ettim. Enerjimi matematik için geri çevirip saklamam gerektiğini düşünen Raphael ve ondan farklı olan ailemin diğer üyeleri ile tartıştıktan sonra, bir kadın ve bir matematikçi olarak kabul etmekten başka seçeneğim olmadığına karar verdim. Yetenekli kadınları araştırma matematikçisi olmaya teşvik etmek için her zaman elimden gelen her şeyi yapmaya çalıştım. Dernek başkanı olarak hizmetimi zorlu ama çok tatmin edici buldum."[3]

Robinson, 1982'de Matematikte Kadınlar Derneği aracılığıyla Noether ödülüne layık görüldü ve Aritmetikte Fonksiyonel Denklemler (Functional Equations in Arithmetic) adlı bir konferans dizisi yaptı.[12] Bu süre zarfında ona 60.000 $ 'lık MacArthur Burs Ödülü de verildi. 1985'te Amerikan Sanat ve Bilim Akademisi'ne üye oldu.

Politik çalışmaları

1950'lerde Robinson yerel Demokrat parti faaliyetlerinde aktifti. Alan Cranston'ın ilk siyasi ofisi olan eyalet kontrolörü için koştuğunda Contra Costa County'deki kampanya yöneticisiydi. [5] [11]

“ "Tam olarak ne olduğunu hatırlamıyorum, ancak sonuçta Julia kendini o yıllarda Demokrat Parti siyasetinin özüne dahil etti - seçmenleri kaydetti, zarfları doldurdu, insanların olması beklenen mahallelerde kapı zillerini çaldı ve oyları için bedel ödedi. Hatta, eyalet kontrolörü olan ilk siyasi ofisi olan başarılı bir şekilde aday olduğunda, Contra Costa County için Alan Cranston'ın kampanya yöneticisi olarak görev yaptı." „

—Constance Reid [11]

Robinson aynı zamanda Adlai Stevenson’un başkanlık kampanyaları için gönüllü oldu.[13]

Ölümü ve Mirası

1984 yılında Robinson'a lösemi teşhisi kondu ve 30 Temmuz 1985'te Oakland, California'da öldü. [5]

“ "Julia'nın son isteklerinden biri, cenaze töreninin olmaması ve anısına bir hediye vermek isteyenlerin, merhum öğretmeni, arkadaşı ve meslektaşının onuruna kurulmasında aracı olduğu Alfred Tarski Fonu'na katkıda bulunmasıydı. Sonuna kadar mütevazı, karakterinin ve başarılarının kendi adına konuşmasına izin verdi." „

—Solomon Feferman [1]

2013'te Amerikan Matematik Enstitüsü'nün ve 2007–2013 Matematik Bilimleri Araştırma Enstitüsü'nün sponsorluğunu yaptığı Julia Robinson Matematik Festivali, onun onuruna adlandırıldı.

George Csicsery, 7 Ocak 2008'de San Diego'daki Joint Mathematics Meeting'de galası yapılan Julia Robinson and Hilbert's Tenth Problem adlı Robinson hakkında bir saatlik bir belgesel hazırladı ve yönetti.[14] Amerikan Matematik Derneği Bildirileri (Notices of the American Mathematical Society) bir film eleştirisi[15] ve yönetmenle bir röportaj yayınladı.[16] College Mathematics Journal da bir film eleştirisi yayınladı.[17]

Notlar

  1. ^ a b c Feferman, Solomon (1994). "Julia Bowman Robinson, 1919–1985" (PDF). Biographical Memoirs. 63. Washington, DC: National Academy of Sciences. ss. 1–28. ISBN 978-0-309-04976-4. Erişim tarihi: 2008-06-18. 
  2. ^ The Autobiography of Julia Robinson (PDF). The College Mathematics Journal. 1986. ss. 3–21. Erişim tarihi: 22 November 2018. 
  3. ^ a b c d e "My Collaboration with JULIA ROBINSON". logic.pdmi.ras.ru. Erişim tarihi: 2018-08-28. 
  4. ^ https://www.nap.edu/read/4560/chapter/21#455
  5. ^ a b c d Julia: A life in mathematics. Washington, DC: Mathematical Association of America. 1996. ISBN 0-88385-520-8. 
  6. ^ Robinson, J. (1949). Definability and decision problems in arithmetic. Journal of Symbolic Logic, 14(2), 98-114. doi:10.2307/2266510
  7. ^ The Decision Problem for Exponential Diophantine Equations. Princeton University: Annals of Mathematics. 1961. 
  8. ^ https://www.sciencenews.org/article/how-julia-robinson-helped-define-limits-mathematical-knowledge
  9. ^ Robinson (5 December 1949). "On the Hamiltonian game (a traveling salesman problem)" (İngilizce) (RM-303). Santa Monica, CA: The Rand Corporation. Erişim tarihi: 2 May 2020. 
  10. ^ Alexander Schrijver's 2005 paper "On the history of combinatorial optimization (till 1960). Handbook of Discrete Optimization (K. Aardal, G.L. Nemhauser, R. Weismantel, eds.), Elsevier, Amsterdam, 2005, pp. 1–68.PS,PDF
  11. ^ a b c d Being Julia Robinson's Sister. Providence, RI: Notices of the American Mathematical Society. 1996. ss. 1486–1492. 
  12. ^ "Noether Brochure: Julia Robinson, Functional Equations in Arithmetic". Association for Women in Mathematics. Retrieved 2008-06-18
  13. ^ https://www.sciencenews.org/article/how-julia-robinson-helped-define-limits-mathematical-knowledge
  14. ^ Julia Robinson and Hilbert's Tenth Problem on IMdB
  15. ^ Wood (May 2008). "Film Review: Julia Robinson and Hilbert's Tenth Problem" (PDF). Notices of the American Mathematical Society. Providence, RI: American Mathematical Society. 55 (5): 573–575. ISSN 0002-9920. Erişim tarihi: 2008-06-06. 
  16. ^ Casselman (May 2008). "Interview with George Csicsery" (PDF). Notices of the American Mathematical Society. Providence, RI: American Mathematical Society. 55 (5): 576–578. ISSN 0002-9920. Erişim tarihi: 2008-06-06. 
  17. ^ Murray (September 2009). "A Film of One's Own". College Mathematics Journal. Washington, DC: Mathematical Association of America. 40 (4): 306–310. ISSN 0746-8342. 

Kaynakça

Dış bağlantılar

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Julia_Robinson&oldid=24756690" sayfasından alınmıştır