Ağrı (tıp): Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Makina86 (mesaj | katkılar)
Beyaz liste
8.236 değişiklik
kDeğişiklik özeti yok
Etiketler: Görsel Düzenleyici Mobil değişiklik Mobil ağ değişikliği Gelişmiş mobil değişikliği
Makina86 (mesaj | katkılar)
Beyaz liste
8.236 değişiklik
İmla hataları giderildi, anlatım sadeleştirildi
Etiketler: Görsel Düzenleyici Mobil değişiklik Mobil ağ değişikliği Gelişmiş mobil değişikliği
26. satır: 26. satır:
| MeshID = D010146
| MeshID = D010146
}}
}}
''Ağrı'' genellikle yoğun veya zarar verici uyaranların neden olduğu üzücü bir duygudur. [[Uluslararası Ağrı Çalışmaları Derneği]] ağrıyı "gerçek veya potansiyel doku hasarıyla ilişkili veya ilişkili olana benzeyen hoş olmayan bir duyusal ve duygusal deneyim" olarak tanımlar."<ref>{{Cite journal|last1=Raja|first1=Srinivasa N.|last2=Carr|first2=Daniel B.|last3=Cohen|first3=Milton|last4=Finnerup|first4=Nanna B.|last5=Flor|first5=Herta|last6=Gibson|first6=Stephen|last7=Keefe|first7=Francis J.|last8=Mogil|first8=Jeffrey S.|last9=Ringkamp|first9=Matthias|last10=Sluka|first10=Kathleen A.|last11=Song|first11=Xue-Jun|date=2020-07-21|title=The revised International Association for the Study of Pain definition of pain: concepts, challenges, and compromises|journal=PAIN|language=en-US|volume=Articles in Press|issue=9|pages=1976–1982|doi=10.1097/j.pain.0000000000001939|pmid=32694387|pmc=7680716|issn=0304-3959|doi-access=free}}</ref>


Tıbbi tanıda ağrı, altta yatan bir durumun [[semptom]] olarak kabul edilir.
⚫
'''Ağrı''' fiziki ya da ruhsal nedenlerle oluşmuş hoşnutsuzluk hissidir. Ağrıya örnek olarak ayağı bir yere çarpmak, parmak yanması veya bir kesiğe alkol dökmek verilebilir. Uluslararası ağrı çalışma grubu ağrıyı şu şekilde tanımlamıştır: "Ağrı mevcut veya olası doku hasarıyla ilişkili olarak duyusal ya da duygusal hoşnutsuzluk hissidir."<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.iasp-pain.org/AM/Template.cfm?Section=Pain_Defi...isplay.cfm&ContentID=1728 |başlık=The International Association for the Study of Pain's widely used definition states: "Pain is an unpleasant sensory and emotional experience associated with actual or potential tissue damage, or described in terms of such damage." |erişimtarihi=21 Ocak 2014 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20140201234848/http://www.iasp-pain.org/AM/Template.cfm?Section=Pain_Defi...isplay.cfm&ContentID=1728 |arşivtarihi=1 Şubat 2014 |ölüurl=evet}}</ref>


⚫
Ağrı fiziki ya da ruhsal nedenlerle oluşmuş hoşnutsuzluk hissidir. Ağrıya örnek olarak ayağı bir yere çarpmak, parmak yanması veya bir kesiğe alkol dökmek verilebilir."<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.iasp-pain.org/AM/Template.cfm?Section=Pain_Defi...isplay.cfm&ContentID=1728 |başlık=The International Association for the Study of Pain's widely used definition states: "Pain is an unpleasant sensory and emotional experience associated with actual or potential tissue damage, or described in terms of such damage." |erişimtarihi=21 Ocak 2014 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20140201234848/http://www.iasp-pain.org/AM/Template.cfm?Section=Pain_Defi...isplay.cfm&ContentID=1728 |arşivtarihi=1 Şubat 2014 |ölüurl=evet}}</ref>
⚫
Ağrı bireyin acı verici bir durumdan kaçmasını sağlar bu sayede vücudunun zarar görmemesini sağlar. Gelecekte de bireyin benzer acı verici deneyimlerden uzaklaşmasını sağlar. Ağrıların çoğunda acı veren uyarıcı kaldırıldığında ağrı geçer ve vücut iyileşir fakat bazı durumlarda acı veren uyarıcı kaldırılmasına ve vücudun iyileşmesine rağmen ağrı geçmemektedir. Bazen ağrıya neden olacak herhangi bir hasar veya hastalık olmamasına rağmen ağrı oluşabilmektedir.


⚫
Ağrı bireyin acı verici bir durumdan kaçmasını sağlar bu sayede vücudunun zarar görmemesini sağlar. Gelecekte de bireyin benzer acı verici deneyimlerden uzaklaşmasını sağlar. Ağrıların çoğunda acı veren uyarıcı ([[Noxious timulus]]) kaldırıldığında ağrı geçer ve vücut iyileşir fakat bazı durumlarda acı veren uyarıcı kaldırılmasına ve vücudun iyileşmesine rağmen ağrı geçmemektedir. Bazen ağrıya neden olacak herhangi bir hasar veya hastalık olmamasına rağmen ağrı oluşabilmektedir.<ref name="Raj_2007">{{cite book | vauthors = Raj PP |title=In: The Handbook of Chronic Pain |publisher=Nova Biomedical Books |year=2007 |isbn=9781600210440 |chapter=Taxonomy and classification of pain |chapter-url=https://books.google.com/books?id=ZG4Svh_UL3UC&pg=PA41}}</ref>
== Mekanizma ==

Çoğu gelişmiş ülkede hekime danışmanın en yaygın nedeni ağrıdır.<ref name="painreview">{{cite journal | vauthors = Debono DJ, Hoeksema LJ, Hobbs RD | title = Caring for patients with chronic pain: pearls and pitfalls | journal = The Journal of the American Osteopathic Association | volume = 113 | issue = 8 | pages = 620–7 | date = August 2013 | pmid = 23918913 | doi = 10.7556/jaoa.2013.023 | doi-access = free }}</ref><ref name="Turk & Dennis 2004">{{cite journal | vauthors = Turk DC, Dworkin RH | title = What should be the core outcomes in chronic pain clinical trials? | journal = Arthritis Research & Therapy | volume = 6 | issue = 4 | pages = 151–4 | year = 2004 | pmid = 15225358 | pmc = 464897 | doi = 10.1186/ar1196 }}</ref> Pek çok tıbbi durumda majör bir semptomdur ve kişinin [[yaşam kalitesi]]<nowiki/>ni ve genel çalışmasını etkileyebilir.<ref name= Breivik2008>{{cite journal | vauthors = Breivik H, Borchgrevink PC, Allen SM, Rosseland LA, Romundstad L, Hals EK, Kvarstein G, Stubhaug A | title = Assessment of pain | journal = British Journal of Anaesthesia | volume = 101 | issue = 1 | pages = 17–24 | date = July 2008 | pmid = 18487245 | doi = 10.1093/bja/aen103 | doi-access = free }}</ref>

Basit ağrı kesiciler vakaların %20 ila %70'inde faydalıdır.<ref>{{cite journal | vauthors = Moore RA, Wiffen PJ, Derry S, Maguire T, Roy YM, Tyrrell L | title = Non-prescription (OTC) oral analgesics for acute pain - an overview of Cochrane reviews | journal = The Cochrane Database of Systematic Reviews | volume = 11 | issue = 11 | pages = CD010794 | date = November 2015 | pmid = 26544675 | pmc = 6485506 | doi = 10.1002/14651858.CD010794.pub2 }}</ref>

[[Sosyal destek]], hipnotik telkin, [[bilişsel davranışçı terapi]], heyecan veya dikkat dağınıklığı gibi psikolojik faktörler ağrının yoğunluğunu veya hoşnutsuzluğunu etkileyebilir.<ref name="Eisenberger_2005">{{cite book | vauthors = Eisenberger NI, Lieberman M | veditors = Williams KD |chapter=Why it hurts to be left out: The neurocognitive overlap between physical and social pain |title=The Social Outcast: Ostracism, Social Exclusion, Rejection, & Bullying (Sydney Symposium of Social Psychology) |publisher=Psychology Press |location=East Sussex |year=2005 |pages=210 |isbn=9781841694245 |chapter-url=http://webscript.princeton.edu/psych/psychology/related/socneuconf/pdf/eisenberger-lieberman2.pdf }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Garland |first1=Eric L. |last2=Brintz |first2=Carrie E. |last3=Hanley |first3=Adam W. |last4=Roseen |first4=Eric J. |last5=Atchley |first5=Rachel M. |last6=Gaylord |first6=Susan A. |last7=Faurot |first7=Keturah R. |last8=Yaffe |first8=Joanne |last9=Fiander |first9=Michelle |last10=Keefe |first10=Francis J. |title=Mind-Body Therapies for Opioid-Treated Pain |journal=JAMA Internal Medicine |date=1 January 2020 |volume=180 |issue=1 |pages=91 |doi=10.1001/jamainternmed.2019.4917 |pmid=31682676|pmc=6830441 }}</ref>

[[Hekim yardımlı intihar]] veya [[ötanazi]] ile ilgili bazı tartışmalarda ağrı, ölümcül hastalığı olan kişilerin hayatlarını sona erdirmesine izin veren bir argüman olarak kullanılmıştır.<ref>{{cite journal | vauthors = Weyers H | title = Explaining the emergence of euthanasia law in the Netherlands: how the sociology of law can help the sociology of bioethics | journal = Sociology of Health & Illness | volume = 28 | issue = 6 | pages = 802–16 | date = September 2006 | pmid = 17184419 | doi = 10.1111/j.1467-9566.2006.00543.x | doi-access = free }}</ref>

== Ağrı Mekanizması ==
=== Nosiseptif ===
=== Nosiseptif ===
[[Dosya:Nociceptive pain.jpg|thumb|288x288px|Nosiseptif ağrı mekanizması.]]
[[Dosya:Nociceptive pain.jpg|thumb|288x288px|Nosiseptif ağrı mekanizması.]]
Nosiseptif ağrı zararlı yoğunluğa yaklaşan veya aşan uyaranlara ([[nosiseptör]]) yanıt veren [[Duyusal sinir sistemi|duyusal sinir lifleri]] 'nin uyarılmasından kaynaklanır ve zararlı uyarı moduna göre sınıflandırılabilir. En yaygın kategoriler "termal" (ör. sıcak veya soğuk), "mekanik" (ör. Ezme, yırtma, kesme, vb.) ve "kimyasal" (ör. [[İyot]]) bir kesikte veya [[iltihaplanma]]) ‘dır. Bazı nosiseptörler bu modalitelerin birden fazlasına yanıt verir ve sonuç olarak polimodal olarak adlandırılır.
Nosiseptif ağrı zararlı yoğunluğa yaklaşan veya aşan uyaranlara ([[nosiseptör]]) yanıt veren [[Duyusal sinir sistemi|duyusal sinir lifleri]]<nowiki/>nin uyarılmasından kaynaklanır ve zararlı uyarı moduna göre sınıflandırılabilir. En yaygın kategoriler "termal" (ör. sıcak veya soğuk), "mekanik" (ör. Ezme, yırtma, kesme, vb.) ve "kimyasal" (ör. [[İyot]]) bir kesikte veya [[iltihaplanma]]) ‘dır. Bazı nosiseptörler bu modalitelerin birden fazlasına yanıt verir ve sonuç olarak polimodal olarak adlandırılır.


Nosiseptif ağrı da menşe yerine göre sınıflandırılabilir, "viseral", "derin somatik" ve "yüzeysel somatik" ağrı olarak ikiye ayrılabilir.
Nosiseptif ağrı da menşe yerine göre sınıflandırılabilir, "viseral", "derin somatik" ve "yüzeysel somatik" ağrı olarak ikiye ayrılabilir.
[[Viscus|Viseral yapılar]] (örneğin kalp, karaciğer ve bağırsaklar) gerilmeye, [[iskemi]] ve [[iltihap]]<nowiki/>a oldukça duyarlıdır ancak normalde diğer yapılarda ağrıyı uyandıran yakma ve kesme gibi diğer uyaranlara nispeten duyarsızdır. [[Viseral ağrı]] dağınıktır, uzaktır, yerini tespit etmek zordur ve sıklıkla [[ağrıya atıfta bulunulur|ağrıya atıfta bulunulur]] genellikle yüzeysel bir yapıdır. Bulantı ve kusma eşlik edebilir ve mide bulantısı, derin, sıkma ve donuk olarak tanımlanabilir.<ref name = Urch>{{cite book | vauthors = Urch CE, Suzuki R |chapter=Pathophysiology of somatic, visceral, and neuropathic cancer pain |editor=Sykes N, Bennett MI & Yuan C-S |title=Clinical pain management: Cancer pain |edition=2 |isbn=978-0-340-94007-5 |publisher=Hodder Arnold |location=London |pages=3–12|date=26 September 2008 }}</ref>
[[Viscus|Viseral yapılar]] (örneğin kalp, karaciğer ve bağırsaklar) gerilmeye, [[iskemi]] ve [[iltihap]]<nowiki/>a oldukça duyarlıdır ancak normalde diğer yapılarda ağrıyı uyandıran yakma ve kesme gibi diğer uyaranlara nispeten duyarsızdır. [[Viseral ağrı]] dağınıktır, uzaktır, yerini tespit etmek zordur ve sıklıkla [[ağrıya atıfta bulunulur|ağrıya atıfta bulunulur]] genellikle yüzeysel bir yapıdır. Bulantı ve kusma eşlik edebilir ve mide bulantısı, derin, sıkma ve donuk olarak tanımlanabilir.<ref name = Urch>{{cite book | vauthors = Urch CE, Suzuki R |chapter=Pathophysiology of somatic, visceral, and neuropathic cancer pain |editor=Sykes N, Bennett MI & Yuan C-S |title=Clinical pain management: Cancer pain |edition=2 |isbn=978-0-340-94007-5 |publisher=Hodder Arnold |location=London |pages=3–12|date=26 September 2008 }}</ref>
"Derin somatik" ağrı bağlarda, tendonlarda, kemiklerde, kan damarlarında, [[fasya]]<nowiki/>da ve kaslarda nosiseptörlerin uyarılmasıyla başlar ve donuk, ağrılı, zayıf ve yerel ağrıdır. Örnekler arasında [[burkulma]] ve kırık kemikler bulunur.
"Derin somatik" ağrı bağlarda, tendonlarda, kemiklerde, kan damarlarında, [[fasya]]<nowiki/>da(bağ dokusu veya zar) ve kaslarda nosiseptörlerin uyarılmasıyla başlar ve donuk, ağrılı, zayıf ve yerel ağrıdır. Örnekler arasında [[burkulma]] ve kırık kemikler bulunur.
"Yüzeysel somatik" ağrı ciltte veya diğer yüzeysel dokularda nosiseptörlerin aktivasyonu ile başlar ve keskin, iyi tanımlanmış ve net bir şekilde yerleşmiştir. Yüzeysel somatik ağrıya neden olan yaralanma örnekleri arasında küçük yaralar ve küçük (birinci derece) [[yanık]]<nowiki/>lar bulunur.<ref name="isbn0-443-05683-8">{{cite book |vauthors=Coda BA, Bonica JJ |veditors=Panswick CC, Main CJ |title=Pain management: an interdisciplinary approach |publisher=Churchill Livingstone |location=Edinburgh |year=2000 |isbn=9780443056833 |chapter=General considerations of acute pain |chapter-url-access=registration |chapter-url=https://archive.org/details/painmanagementin0000main }}</ref>
"Yüzeysel somatik" ağrı ciltte veya diğer yüzeysel dokularda nosiseptörlerin aktivasyonu ile başlar ve keskin, iyi tanımlanmış ve net bir şekilde yerleşmiştir. Yüzeysel somatik ağrıya neden olan yaralanma örnekleri arasında küçük yaralar ve küçük (birinci derece) [[yanık]]<nowiki/>lar vardır.<ref name="isbn0-443-05683-8">{{cite book |vauthors=Coda BA, Bonica JJ |veditors=Panswick CC, Main CJ |title=Pain management: an interdisciplinary approach |publisher=Churchill Livingstone |location=Edinburgh |year=2000 |isbn=9780443056833 |chapter=General considerations of acute pain |chapter-url-access=registration |chapter-url=https://archive.org/details/painmanagementin0000main }}</ref>


=== Nöropatik ===
=== Nöropatik ===
Nöropatik ağrı bedensel duygularla ilgili [[sinir sistemi]] nin herhangi bir bölümünü ([[somato-duyusal sistem]]) etkileyen hasar veya hastalıktan kaynaklanır.<ref name="Treede">{{cite journal | vauthors = Treede RD, Jensen TS, Campbell JN, Cruccu G, Dostrovsky JO, Griffin JW, Hansson P, Hughes R, Nurmikko T, Serra J | title = Neuropathic pain: redefinition and a grading system for clinical and research purposes | journal = Neurology | volume = 70 | issue = 18 | pages = 1630–5 | date = April 2008 | pmid = 18003941 | doi = 10.1212/01.wnl.0000282763.29778.59 | s2cid = 30172528 }}</ref> Neuropathic pain may be divided into peripheral, [[central pain syndrome|central]], or mixed (peripheral and central) neuropathic pain. [[Peripheral nervous system|Peripheral]] neuropathic pain is often described as "burning", "tingling", "electrical", "stabbing", or "pins and needles".<ref name=Paice2003>{{cite journal | vauthors = Paice JA | title = Mechanisms and management of neuropathic pain in cancer | journal = The Journal of Supportive Oncology | volume = 1 | issue = 2 | pages = 107–20 | year = 2003 | pmid = 15352654 | url = http://www.supportiveoncology.net/journal/articles/0102107.pdf | df = dmy-all | url-status = dead | archive-url = https://web.archive.org/web/20100107161021/http://www.supportiveoncology.net/journal/articles/0102107.pdf | archive-date = 7 January 2010 | access-date = 8 January 2010 }}</ref>
Nöropatik ağrı bedensel duygularla ilgili [[sinir sistemi]] nin herhangi bir bölümünü ([[somato-duyusal sistem]]) etkileyen hasar veya hastalıktan kaynaklanır.<ref name="Treede">{{cite journal | vauthors = Treede RD, Jensen TS, Campbell JN, Cruccu G, Dostrovsky JO, Griffin JW, Hansson P, Hughes R, Nurmikko T, Serra J | title = Neuropathic pain: redefinition and a grading system for clinical and research purposes | journal = Neurology | volume = 70 | issue = 18 | pages = 1630–5 | date = April 2008 | pmid = 18003941 | doi = 10.1212/01.wnl.0000282763.29778.59 | s2cid = 30172528 }}</ref> Nöropatik ağrı periferik, [[merkezi ağrı sendromu|merkezi]] veya karışık (periferal ve merkezi) nöropatik ağrı olarak ikiye ayrılabilir. [[Periferik sinir sistemi|Periferik]] nöropatik ağrı genellikle "yanma", "karıncalanma", "elektriksel", "bıçaklanma" veya "karıncalanma" olarak tanımlanır.<ref name=Paice2003>{{cite journal | vauthors = Paice JA | title = Mechanisms and management of neuropathic pain in cancer | journal = The Journal of Supportive Oncology | volume = 1 | issue = 2 | pages = 107–20 | year = 2003 | pmid = 15352654 | url = http://www.supportiveoncology.net/journal/articles/0102107.pdf | df = dmy-all | url-status = dead | archive-url = https://web.archive.org/web/20100107161021/http://www.supportiveoncology.net/journal/articles/0102107.pdf | archive-date = 7 January 2010 | access-date = 8 January 2010 }}</ref>


=== Nociplastik ===
=== Nociplastik ===
50. satır: 61. satır:


=== Psikojenik ===
=== Psikojenik ===
Psikojenik ağrı aynı zamanda "psikalji" veya "somatoform ağrı" da denir ki zihinsel, duygusal veya davranışsal faktörlerin neden olduğu, arttığı veya uzattığı ağrıdır.<ref name="Cleveland Clinic"/> Headache, back pain, and stomach pain are sometimes diagnosed as psychogenic.<ref name="Cleveland Clinic">{{cite web |url=http://my.clevelandclinic.org/services/Pain_Management/hic_Psychogenic_Pain.aspx |title=Psychogenic Pain |publisher=[[Cleveland Clinic]] |access-date=25 September 2017 |url-status=live |archive-url=http://archive.wikiwix.com/cache/20110714011822/http://my.clevelandclinic.org/services/Pain_Management/hic_Psychogenic_Pain.aspx |archive-date=14 July 2011 |df=dmy-all }}</ref>
Psikojenik ağrı aynı zamanda "psikalji" veya "somatoform ağrı" da denir ki zihinsel, duygusal veya davranışsal faktörlerin neden olduğu, arttığı veya uzattığı ağrıdır.<ref name="Cleveland Clinic"/> Baş ağrısı, sırt ağrısı ve mide ağrısı bazen psikojenik olarak teşhis edilir.<ref name="Cleveland Clinic">{{cite web |url=http://my.clevelandclinic.org/services/Pain_Management/hic_Psychogenic_Pain.aspx |title=Psychogenic Pain |publisher=[[Cleveland Clinic]] |access-date=25 September 2017 |url-status=live |archive-url=http://archive.wikiwix.com/cache/20110714011822/http://my.clevelandclinic.org/services/Pain_Management/hic_Psychogenic_Pain.aspx |archive-date=14 July 2011 |df=dmy-all }}</ref>
Hastalar sıklıkla damgalanır çünkü hem tıp uzmanları hem de halk, psikolojik bir kaynaktan gelen acının "gerçek" olmadığını düşünme eğilimindedir. Ancak uzmanlar başka herhangi bir kaynaktan gelen acıdan daha az gerçek veya incitici olmadığını düşünüyor.<ref name=IASP_definitions>[https://web.archive.org/web/20080512061229/http://www.iasp-pain.org/AM/Template.cfm?Section=General_Resource_Links&Template=%2FCM%2FHTMLDisplay.cfm&ContentID=3058#Pain "International Association for the Study of Pain | Pain Definitions".]. Retrieved 12 October 2010.</ref>
Hastalar sıklıkla damgalanır (küçük düşürülür) çünkü hem tıp uzmanları hem de halk psikolojik bir kaynaktan gelen acının "gerçek" olmadığını düşünme eğilimindedir. Ancak uzmanlar başka herhangi bir kaynaktan gelen acıdan daha az gerçek veya incitici olmadığını düşünürler.<ref name=IASP_definitions>[https://web.archive.org/web/20080512061229/http://www.iasp-pain.org/AM/Template.cfm?Section=General_Resource_Links&Template=%2FCM%2FHTMLDisplay.cfm&ContentID=3058#Pain "International Association for the Study of Pain | Pain Definitions".]. Retrieved 12 October 2010.</ref>


[[Kronik ağrı|uzun süreli ağrı]] lı kişiler [[Minnesota Çok Yönlü Kişilik Envanteri]], [[histeri]], depresyon ve [[hipokondriazis]] ölçeklerinde yüksek puanlarla ("[[nevrotik üçlü]] ") psikolojik rahatsızlıklar gösterirler. Bazı araştırmacılar akut ağrının kronikleşmesine neden olan şeyin bu nevrotiklik olduğunu iddia etmişlerdir ancak klinik kanıtlar diğer yönü, kronik ağrıya neden olan [[nevrotiklik]] göstermektedir. Uzun süreli ağrı terapötik müdahale ile giderildiğinde genellikle nevrotik üçlüdeki puanlar ve [[endişe]] normal seviyelere düşer. Kronik ağrı hastalarında genellikle düşük olan [[Benlik saygısı]] ağrı düzeldikten sonra da iyileşme gösterir.
[[Kronik ağrı|Uzun süreli ağrı]] çeken kişiler [[Minnesota Çok Yönlü Kişilik Envanteri]] [[histeri]], depresyon ve [[hipokondriazis]] ölçeklerinde yüksek puanlarla ("[[nevrotik üçlü]] ") psikolojik rahatsızlıklar gösterirler. Bazı araştırmacılar akut ağrının kronikleşmesine neden olan şeyin bu nevrotiklik olduğunu iddia etmişlerdir ancak klinik kanıtlar diğer yönü, kronik ağrıya neden olan [[nevrotiklik]] göstermektedir. Uzun süreli ağrı terapötik müdahale ile giderildiğinde genellikle nevrotik üçlüdeki puanlar ve [[endişe]] normal seviyelere düşer. Kronik ağrı hastalarında genellikle düşük olan [[Benlik saygısı]] ağrı düzeldikten sonra da iyileşme gösterir.<ref name = "The challenge of pain"/>{{rp|31–2}}


== Kaynakça ==
== Kaynakça ==

Sayfanın 14.30, 23 Ocak 2021 tarihindeki hâli

Ağrı
Kan verirken yüzünü ekşitmiş bir kadın
UzmanlıkNöroloji
SüreGenelde sebebine göre değişir
TiplerFiziksel, Psiklojik, Psikojenik
İlaçAnaljezik

Ağrı genellikle yoğun veya zarar verici uyaranların neden olduğu üzücü bir duygudur. Uluslararası Ağrı Çalışmaları Derneği ağrıyı "gerçek veya potansiyel doku hasarıyla ilişkili veya ilişkili olana benzeyen hoş olmayan bir duyusal ve duygusal deneyim" olarak tanımlar."[1]

Tıbbi tanıda ağrı, altta yatan bir durumun semptom olarak kabul edilir.

Ağrı fiziki ya da ruhsal nedenlerle oluşmuş hoşnutsuzluk hissidir. Ağrıya örnek olarak ayağı bir yere çarpmak, parmak yanması veya bir kesiğe alkol dökmek verilebilir."[2]

Ağrı bireyin acı verici bir durumdan kaçmasını sağlar bu sayede vücudunun zarar görmemesini sağlar. Gelecekte de bireyin benzer acı verici deneyimlerden uzaklaşmasını sağlar. Ağrıların çoğunda acı veren uyarıcı (Noxious timulus) kaldırıldığında ağrı geçer ve vücut iyileşir fakat bazı durumlarda acı veren uyarıcı kaldırılmasına ve vücudun iyileşmesine rağmen ağrı geçmemektedir. Bazen ağrıya neden olacak herhangi bir hasar veya hastalık olmamasına rağmen ağrı oluşabilmektedir.[3]

Çoğu gelişmiş ülkede hekime danışmanın en yaygın nedeni ağrıdır.[4][5] Pek çok tıbbi durumda majör bir semptomdur ve kişinin yaşam kalitesini ve genel çalışmasını etkileyebilir.[6]

Basit ağrı kesiciler vakaların %20 ila %70'inde faydalıdır.[7]

Sosyal destek, hipnotik telkin, bilişsel davranışçı terapi, heyecan veya dikkat dağınıklığı gibi psikolojik faktörler ağrının yoğunluğunu veya hoşnutsuzluğunu etkileyebilir.[8][9]

Hekim yardımlı intihar veya ötanazi ile ilgili bazı tartışmalarda ağrı, ölümcül hastalığı olan kişilerin hayatlarını sona erdirmesine izin veren bir argüman olarak kullanılmıştır.[10]

Ağrı Mekanizması

Nosiseptif

Nosiseptif ağrı mekanizması.

Nosiseptif ağrı zararlı yoğunluğa yaklaşan veya aşan uyaranlara (nosiseptör) yanıt veren duyusal sinir liflerinin uyarılmasından kaynaklanır ve zararlı uyarı moduna göre sınıflandırılabilir. En yaygın kategoriler "termal" (ör. sıcak veya soğuk), "mekanik" (ör. Ezme, yırtma, kesme, vb.) ve "kimyasal" (ör. İyot) bir kesikte veya iltihaplanma) ‘dır. Bazı nosiseptörler bu modalitelerin birden fazlasına yanıt verir ve sonuç olarak polimodal olarak adlandırılır.

Nosiseptif ağrı da menşe yerine göre sınıflandırılabilir, "viseral", "derin somatik" ve "yüzeysel somatik" ağrı olarak ikiye ayrılabilir. Viseral yapılar (örneğin kalp, karaciğer ve bağırsaklar) gerilmeye, iskemi ve iltihapa oldukça duyarlıdır ancak normalde diğer yapılarda ağrıyı uyandıran yakma ve kesme gibi diğer uyaranlara nispeten duyarsızdır. Viseral ağrı dağınıktır, uzaktır, yerini tespit etmek zordur ve sıklıkla ağrıya atıfta bulunulur genellikle yüzeysel bir yapıdır. Bulantı ve kusma eşlik edebilir ve mide bulantısı, derin, sıkma ve donuk olarak tanımlanabilir.[11] "Derin somatik" ağrı bağlarda, tendonlarda, kemiklerde, kan damarlarında, fasyada(bağ dokusu veya zar) ve kaslarda nosiseptörlerin uyarılmasıyla başlar ve donuk, ağrılı, zayıf ve yerel ağrıdır. Örnekler arasında burkulma ve kırık kemikler bulunur. "Yüzeysel somatik" ağrı ciltte veya diğer yüzeysel dokularda nosiseptörlerin aktivasyonu ile başlar ve keskin, iyi tanımlanmış ve net bir şekilde yerleşmiştir. Yüzeysel somatik ağrıya neden olan yaralanma örnekleri arasında küçük yaralar ve küçük (birinci derece) yanıklar vardır.[12]

Nöropatik

Nöropatik ağrı bedensel duygularla ilgili sinir sistemi nin herhangi bir bölümünü (somato-duyusal sistem) etkileyen hasar veya hastalıktan kaynaklanır.[13] Nöropatik ağrı periferik, merkezi veya karışık (periferal ve merkezi) nöropatik ağrı olarak ikiye ayrılabilir. Periferik nöropatik ağrı genellikle "yanma", "karıncalanma", "elektriksel", "bıçaklanma" veya "karıncalanma" olarak tanımlanır.[14]

Nociplastik

Nociplastik ağrı değişmiş bir nosisepsiyon (ancak gerçek veya tehdit altında doku hasarı kanıtı olmadan veya somatosensoriyel sistem 'de hastalık veya hasar olmaksızın) ile nitelenen ağrıdır.[15]

Bu, örneğin fibromiyalji hastaları için geçerlidir.

Psikojenik

Psikojenik ağrı aynı zamanda "psikalji" veya "somatoform ağrı" da denir ki zihinsel, duygusal veya davranışsal faktörlerin neden olduğu, arttığı veya uzattığı ağrıdır.[16] Baş ağrısı, sırt ağrısı ve mide ağrısı bazen psikojenik olarak teşhis edilir.[16] Hastalar sıklıkla damgalanır (küçük düşürülür) çünkü hem tıp uzmanları hem de halk psikolojik bir kaynaktan gelen acının "gerçek" olmadığını düşünme eğilimindedir. Ancak uzmanlar başka herhangi bir kaynaktan gelen acıdan daha az gerçek veya incitici olmadığını düşünürler.[17]

Uzun süreli ağrı çeken kişiler Minnesota Çok Yönlü Kişilik Envanteri histeri, depresyon ve hipokondriazis ölçeklerinde yüksek puanlarla ("nevrotik üçlü ") psikolojik rahatsızlıklar gösterirler. Bazı araştırmacılar akut ağrının kronikleşmesine neden olan şeyin bu nevrotiklik olduğunu iddia etmişlerdir ancak klinik kanıtlar diğer yönü, kronik ağrıya neden olan nevrotiklik göstermektedir. Uzun süreli ağrı terapötik müdahale ile giderildiğinde genellikle nevrotik üçlüdeki puanlar ve endişe normal seviyelere düşer. Kronik ağrı hastalarında genellikle düşük olan Benlik saygısı ağrı düzeldikten sonra da iyileşme gösterir.[18]:31–2

Kaynakça

  1. ^ Raja, Srinivasa N.; Carr, Daniel B.; Cohen, Milton; Finnerup, Nanna B.; Flor, Herta; Gibson, Stephen; Keefe, Francis J.; Mogil, Jeffrey S.; Ringkamp, Matthias; Sluka, Kathleen A.; Song, Xue-Jun (2020-07-21). "The revised International Association for the Study of Pain definition of pain: concepts, challenges, and compromises". PAIN (İngilizce). Articles in Press (9): 1976–1982. doi:10.1097/j.pain.0000000000001939. ISSN 0304-3959. PMC 7680716 $2. PMID 32694387.  Geçersiz |doi-access=free (yardım)
  2. ^ "The International Association for the Study of Pain's widely used definition states: "Pain is an unpleasant sensory and emotional experience associated with actual or potential tissue damage, or described in terms of such damage."". 1 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2014. 
  3. ^ Raj PP (2007). "Taxonomy and classification of pain". In: The Handbook of Chronic Pain. Nova Biomedical Books. ISBN 9781600210440. 
  4. ^ Debono DJ, Hoeksema LJ, Hobbs RD (August 2013). "Caring for patients with chronic pain: pearls and pitfalls". The Journal of the American Osteopathic Association. 113 (8): 620–7. doi:10.7556/jaoa.2013.023. PMID 23918913.  Geçersiz |doi-access=free (yardım)
  5. ^ Turk DC, Dworkin RH (2004). "What should be the core outcomes in chronic pain clinical trials?". Arthritis Research & Therapy. 6 (4): 151–4. doi:10.1186/ar1196. PMC 464897 $2. PMID 15225358. 
  6. ^ Breivik H, Borchgrevink PC, Allen SM, Rosseland LA, Romundstad L, Hals EK, Kvarstein G, Stubhaug A (July 2008). "Assessment of pain". British Journal of Anaesthesia. 101 (1): 17–24. doi:10.1093/bja/aen103. PMID 18487245.  Geçersiz |doi-access=free (yardım)
  7. ^ Moore RA, Wiffen PJ, Derry S, Maguire T, Roy YM, Tyrrell L (November 2015). "Non-prescription (OTC) oral analgesics for acute pain - an overview of Cochrane reviews". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 11 (11): CD010794. doi:10.1002/14651858.CD010794.pub2. PMC 6485506 $2. PMID 26544675. 
  8. ^ Eisenberger NI, Lieberman M (2005). "Why it hurts to be left out: The neurocognitive overlap between physical and social pain" (PDF). Williams KD (Ed.). The Social Outcast: Ostracism, Social Exclusion, Rejection, & Bullying (Sydney Symposium of Social Psychology). East Sussex: Psychology Press. s. 210. ISBN 9781841694245. 
  9. ^ Garland, Eric L.; Brintz, Carrie E.; Hanley, Adam W.; Roseen, Eric J.; Atchley, Rachel M.; Gaylord, Susan A.; Faurot, Keturah R.; Yaffe, Joanne; Fiander, Michelle; Keefe, Francis J. (1 January 2020). "Mind-Body Therapies for Opioid-Treated Pain". JAMA Internal Medicine. 180 (1): 91. doi:10.1001/jamainternmed.2019.4917. PMC 6830441 $2. PMID 31682676. 
  10. ^ Weyers H (September 2006). "Explaining the emergence of euthanasia law in the Netherlands: how the sociology of law can help the sociology of bioethics". Sociology of Health & Illness. 28 (6): 802–16. doi:10.1111/j.1467-9566.2006.00543.x. PMID 17184419.  Geçersiz |doi-access=free (yardım)
  11. ^ Urch CE, Suzuki R (26 September 2008). "Pathophysiology of somatic, visceral, and neuropathic cancer pain". Sykes N, Bennett MI & Yuan C-S (Ed.). Clinical pain management: Cancer pain (2 bas.). London: Hodder Arnold. ss. 3–12. ISBN 978-0-340-94007-5. 
  12. ^ Coda BA, Bonica JJ (2000). "General considerations of acute pain". Panswick CC, Main CJ (Ed.). Pain management: an interdisciplinary approach. Edinburgh: Churchill Livingstone. ISBN 9780443056833.  Geçersiz |chapter-url-access=registration (yardım)
  13. ^ Treede RD, Jensen TS, Campbell JN, Cruccu G, Dostrovsky JO, Griffin JW, Hansson P, Hughes R, Nurmikko T, Serra J (April 2008). "Neuropathic pain: redefinition and a grading system for clinical and research purposes". Neurology. 70 (18): 1630–5. doi:10.1212/01.wnl.0000282763.29778.59. PMID 18003941. 
  14. ^ Paice JA (2003). "Mechanisms and management of neuropathic pain in cancer" (PDF). The Journal of Supportive Oncology. 1 (2): 107–20. PMID 15352654. 7 January 2010 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 January 2010. 
  15. ^ Kosek, Eva; Cohen, Milton; Baron, Ralf; Gebhart, Gerald F.; Mico, Juan-Antonio; Rice, Andrew S. C.; Rief, Winfried; Sluka, A. Kathleen (July 2016). "Do we need a third mechanistic descriptor for chronic pain states?". Pain. 157 (7): 1382–1386. doi:10.1097/j.pain.0000000000000507. PMID 26835783.  Derived from Kosek E, ve diğerleri. (July 2016). "Do we need a third mechanistic descriptor for chronic pain states?". Pain. 157 (7): 1382–6. doi:10.1097/j.pain.0000000000000507. PMID 26835783. 
  16. ^ a b "Psychogenic Pain". Cleveland Clinic. 14 July 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 September 2017. 
  17. ^ "International Association for the Study of Pain | Pain Definitions".. Retrieved 12 October 2010.
  18. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; The challenge of pain isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Ağrı_(tıp)&oldid=24711480" sayfasından alınmıştır