İçeriğe atla

Karga: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
InternetArchiveBot (mesaj | katkılar)
Botlar
781.798 değişiklik
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0
Yeni fotoğraflar, bilgiler, referanslar eklendi.
1. satır: 1. satır:
{{Diğer anlamı2|Karga}}
{{Taksokuş
{{Taksokuş
| ad = Karga
| ad = Karga
11. satır: 10. satır:
| cins = Corvus
| cins = Corvus
| cins_yazar = [[Linnaeus]], 1758
| cins_yazar = [[Linnaeus]], 1758
| altbaşlık = [[Tür]]ler
| açıklama =
Metne bakınız.
| dış_bağlantılar = {{commons-species|Corvus}}
| dış_bağlantılar = {{commons-species|Corvus}}
}}
}}
'''Karga''', [[kargagiller]] (Corvidae) familyasından ''Corvus'' cinsini oluşturan, orta boylu, güçlü ayakları ve düz iri gagaları olan siyah ve zeki [[Ötücü kuşlar|ötücü]] kuşlardır.
[[Dosya:Corvus corone cornix 0379.jpg|thumb|240px|Leş kargası]]
[[Dosya:Pied Crow.jpg|thumb|240px|Alacalı karga]]
[[Dosya:Australianraven.jpg|thumb|240px|Avustralya kargası]]
[[Dosya:Karga su birikintisinde - Tophane, Mart 2013.webm|thumb|240px|Karga su birikintisinde yıkanırken]]


'''Karga''', [[kargagiller]] (Corvidae) familyasından ''Corvus'' cinsini oluşturan, iri yapılı, düz gagalı, pençeli, tüyleri çoğunlukla siyah, yüksek ve rahatsız edici sesli kuş türlerinin ortak adı. Daha büyük ve genellikle [[leş]] yiyici olanlarına ''[[karakarga]]'' veya ''[[bayağı kuzgun|kuzgun]]'' denir.<ref>{{TDK2|kuzgun|Güncel Türkçe Sözlük|23 Aralık 2011}}</ref> Kuzgun [[Osmanlı Türkçesi]]nde ''kelâg'' ([[Farsça]]: کلاغ) olarak adlandırılır.<ref name="kubra">{{Web kaynağı | url = http://kutuphane.ksu.edu.tr/e-tez/sbe/T00657/kubra_eskigun_tez.pdf | başlık = Klasik Türk Şiirinde Efsanevi Kuşlar. | erişimtarihi = 9 Ağustos 2009 | yayımcı = kutuphane.ksu.edu.tr | yazar = Kübra Eskigün | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150616052906/http://kutuphane.ksu.edu.tr/e-tez/sbe/T00657/kubra_eskigun_tez.pdf | arşivtarihi = 16 Haziran 2015 | ölüurl = yes }}</ref>


Daha büyük olanlarına ''[[karakarga]]'' veya ''[[bayağı kuzgun|kuzgun]]'' denir.<ref>{{TDK2|kuzgun|Güncel Türkçe Sözlük|23 Aralık 2011}}</ref> Kuzgun [[Osmanlı Türkçesi]]nde ''kelâg'' ([[Farsça]]: کلاغ) olarak adlandırılır.<ref name="kubra">{{Web kaynağı | url = http://kutuphane.ksu.edu.tr/e-tez/sbe/T00657/kubra_eskigun_tez.pdf | başlık = Klasik Türk Şiirinde Efsanevi Kuşlar. | erişimtarihi = 9 Ağustos 2009 | yayımcı = kutuphane.ksu.edu.tr | yazar = Kübra Eskigün | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150616052906/http://kutuphane.ksu.edu.tr/e-tez/sbe/T00657/kubra_eskigun_tez.pdf | arşivtarihi = 16 Haziran 2015 | ölüurl = yes }}</ref> Vücutlarına nazaran büyük beyinleri vardır; beyin/vücut oranları primatlar ve memeli deniz hayvanları ([[Balinalar|Cetacea]]) ile neredeyse aynıdır ve [[İnsan|insanlarınkinden]] biraz daha düşüktür.[https://en.wikipedia.org/wiki/Corvidae]''Corvus'' cinsi '''45''' karga türünü [[:en:Corvus|içerir]], ''Corvidae'' familyasındaki türlerin '''üçte birini''' oluşturur. Üyeler, Asya'da ve Avustralya'da gelişen corvid cinsinden evrimleşmiş gibi görünüyor. Kargalar doğada '''15-20''' yıl yaşarlar; [[Amerikan Kargaları]] (''Corvus brachyrhynchos)'' '''4-8''' yıl kadar yaşar. Ancak çok özel bakım altında, '''30''' yıla kadar yaşayabildikleri bilinmektedir. Kayıtlar altında bilinen en uzun karga ömrü ise '''40''' yıldır.[https://www.birds.cornell.edu/crows/crowfaq.htm#longevity] Kargalar esaret altında ses taklidi yapmakta daha çok yeteneklidir. Aynı zamanda oldukça meraklı hayvanlar olan kargalar mektup, çamaşır mandalı, araba anahtarı gibi nesneleri çalarlar.
Kargalar tuhaf sesleri, siyah renkleri, parlak cisimlere olan düşkünlükleri ile mitolojiye ve sanata sıklıkla konu olmuşlardır. Kimi öykülerde akılsız tasvir edilmelerine rağmen bazı araştırmalar karganın en zeki kuş olabileceğini göstermektedir.<ref name=Cornell>[http://www.birds.cornell.edu/AllAboutBirds/BirdGuide/Common_Raven.html Kuşlar hakkında her şey: Karga, 2007-02-12, Cornell Üniversitesi Ornitoloji Laboratuvarı (İngilizce)]</ref> Kargaların, [[köpekgiller]]den [[kurt]] vb. hayvanlarla belki de eşit zekaya sahip olduğu düşünülmektedir.<ref>[http://www.pbs.org/wnet/nature/ravens/ravens.html Karga, 2007-02-12, Public Broadcasting Service (İngilizce)]</ref>


== Etimoloji ==
Kargalar ses taklidi konusunda oldukça yetenekli hayvanlardır. Yapılan bazı çalışmalarda yaklaşık 100 kelimeyi ve 50 tam cümleyi öğrenebilen kargalar görülmüştür.<ref name="Britannica">{{BritannicaDVD|crow|2011}}</ref> Bazı kargaların sahiplerinin seslerini taklit ederek köpek ve atları kızdırdıkları görülür.<ref name="Britannica"/> Aynı zamanda oldukça meraklı hayvanlar olan kargaların mektup, çamaşır mandalı, araba anahtarı gibi nesneleri çaldığı da sıklıkla görülür.<ref name="Britannica"/>
Karga sözcüğü "kara kuş" demektir. (Uygurca 1000 yıldan önce)[https://www.etimolojiturkce.com/kelime/karga]


== Kargaların ömrü ==
== Özellikleri ==
[[Karga]] (Corvus) türlerinin hepsi ortalama '''7 yaşındaki'''<ref>{{Web kaynağı|url=https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0092895|başlık=Zeka|erişimtarihi=|arşivtarihi=10 Mart 2015|arşivurl=https://web.archive.org/web/20150310220805/https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0092895|tarih=|çalışma=|yayıncı=}}</ref> çocukla aynı zekaya sahiptir. Kuşlar arasında kendini aynada tanıyan tek kuş türü [[Avrupa saksağanı|Avrupa Saksağanı]]'dır.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.youtube.com/watch?v=HRVGA9zxXzk|başlık=Avrupa Saksağanı ve Ayna|erişimtarihi=|arşivtarihi=1 Aralık 2010|arşivurl=https://web.archive.org/web/20101201051430/https://www.youtube.com/watch?v=HRVGA9zxXzk|tarih=|çalışma=|yayıncı=}}</ref> Yapılan deneylerde, diğer karga türlerinin aynada kendilerini gördüklerinde aynanın arkasında  başka karga olup olmadığına baktıkları gözlemlenmiştir. Özetle kendilerini tanıyamamaktadırlar. Ayna deneyleri hayvanlar için kolay değildir. Buna rağmen kargagillerin görsel hafızaları çok gelişmiştir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.youtube.com/watch?v=mRwSC5eHQzA|başlık=Taş ve Kuzgun|erişimtarihi=|arşivtarihi=10 Mart 2015|arşivurl=https://web.archive.org/web/20150310012441/https://www.youtube.com/watch?v=mRwSC5eHQzA|tarih=|çalışma=|yayıncı=}}</ref> İnsan ve hayvan yüzlerini unutmazlar.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.youtube.com/watch?v=zGYII1XbE4U&t=1607s|başlık=Kuzgun ve Hafıza|erişimtarihi=|arşivtarihi=1 Aralık 2016|arşivurl=https://web.archive.org/web/20161201201313/https://www.youtube.com/watch?v=zGYII1XbE4U&t=1607s|tarih=|çalışma=|yayıncı=}}</ref> İyilik, kötülük yapanları veya bir insanla, hayvanla yaşadıkları önemli olaylarda insan, hayvan yüzlerini unutmazlar. Hatta eğer önbelleğine almak isterse çevredeki '''cansız''' cisimlerin görünüşlerini bile tanıyabilir, hatırlayabilirler. Fakat her yeni bilgi öğrendiklerinde eski bilgileri hatırlamak, bilmek zorlaşır. Daha da fazla yeni bilgi öğrendiklerinde ise eski bilgiler uçar gider. Sürüsünü, ailesini bu olaylara karşı uyarırlar ve olaylara göre davranıp hareket ederler. Yeni öğrendikleri bilgileri nesilden nesile aktarırlar<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.youtube.com/watch?v=UZM9GpLXepU|başlık=Robot Karga'nın yaptıklarını gören tecrübesiz genç kuşlar daha kolay öğrenir.|erişimtarihi=|arşivtarihi=20 Mart 2018|arşivurl=https://web.archive.org/web/20180320080841/https://www.youtube.com/watch?v=UZM9GpLXepU|tarih=|çalışma=|yayıncı=}}</ref> ve çok karmaşık dil yetenekleriyle aynı biz insanlar gibi iletişim kurarlar.
Kargaların cinsel olgunluğa erişim yaşı dişilerde 3, erkeklerde 5 yıldır.


Alet yapabilirler; buna örnek yeni kaledonya kargalarının ağaç kovuğundaki larvalara ulaşmak için çubuk veya dal parçası kullandıkları görülmüştür,<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.youtube.com/watch?v=UZM9GpLXepU|başlık=Kaledonya Kargası ve Yaptığı Aletler|erişimtarihi=|arşivtarihi=20 Mart 2018|arşivurl=https://web.archive.org/web/20180320080841/https://www.youtube.com/watch?v=UZM9GpLXepU|tarih=|çalışma=|yayıncı=}}</ref> çubuk kullanmasının nedeni özellikle larvayı direkt olarak yukarıya çekmekten ziyade çok daha kolay olan yolu tercih etmesidir. Larvayı çubukla dürterek larvanın sinirlenip çubuğu ısırmasını sağlamakta ve yukarı çekip yemektedir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.youtube.com/watch?v=xwVhrrDvwPM|başlık=Kaledonya kargasının farklı taktiği|erişimtarihi=|arşivtarihi=9 Haziran 2009|arşivurl=https://web.archive.org/web/20090609092032/https://www.youtube.com/watch?v=xwVhrrDvwPM|tarih=|çalışma=|yayıncı=}}</ref> Benzer deneyler kuzgunlarda da yapılmış bir yiyecek dolusu kaba ulaşmak için suya taş vb. nesneler atıp su seviyesinin yükselmesini sağlayıp yiyeceği almayı başarmıştır.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.youtube.com/watch?v=lrYPm6DD44M|başlık=Kuzgunların Zekası|erişimtarihi=|arşivtarihi=21 Haziran 2011|arşivurl=https://web.archive.org/web/20110621230159/https://www.youtube.com/watch?v=lrYPm6DD44M|tarih=|çalışma=|yayıncı=}}</ref> Kargalar geleceğe dair planlar yapabilir ve düşünebilir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.lunduniversity.lu.se/article/ravens-parallel-great-apes-in-their-planning-abilities|başlık=Kargalar derin düşünebilir ve geleceği öngörüp plan yapabilirler.|erişimtarihi=|arşivtarihi=18 Temmuz 2017|arşivurl=https://web.archive.org/web/20170718070617/https://www.lunduniversity.lu.se/article/ravens-parallel-great-apes-in-their-planning-abilities|tarih=|çalışma=|yayıncı=}}</ref> İsveç'te Lund Üniversitesi tarafından yapılan araştırmalara göre '''[[Primat|primatlar]]''' "zihinsel zaman yolculuğu" ile geleceği hayal ederek düşünebilmektedir. Geleceğe yönelik plan yapma becerisinin insana özel olduğu düşünülüyordu. Şimdi, ilk kez insan dışı türlerde de gelişmiş planlama kapasitesinin olduğu anlaşılmıştır. Aynı şekilde '''kuzgunların''' (Corvus Corax) da '''[[Maymun|maymunlar]] gibi''' geleceğe yönelik plan yaptığı bilinmektedir. Buna en basit örnek olarak kargalar yiyeceklerini saklarlar, sincaplar sakladıkları yiyeceklerin yerlerini '''unuturlar''' ve bu sayede birçok ağacın oluşmasına katkı sağlarlar, sincapların aksine kargalar görsel hafızaları çok gelişmiş olduğu için yiyecekleri sakladıkları yerleri '''unutmazlar''' ve her yıl sakladıkları yerleri bulurlar. Yiyecek saklamanın amacı zorlu dönemlerde, kış mevsiminde veya yavrulama döneminde zorluk çekmemesidir. Yiyeceğin fazlası her zaman saklanır
Kargaların ömrü doğada yaklaşık 13 yıldır.<ref name="Britannica"/> Doğal yaşam alanlarında kargaların 20 yaşına erişebildiği de görülmektedir ve en yaşlı Amerikan kargasının 30 yaşına kadar yaşayabildiği saptanmıştır.<ref>[http://www.birds.cornell.edu/crows/crowfaq.htm#longevity "Frequently Asked Questions About Crows"], Cornell Lab of Ornithology, McGowan, K.J.</ref> Doğada yaşamayan (esaret altındaki) kargaların ise 20 yıldan daha uzun yaşadığı görülür.<ref name="Britannica"/> ABD'de bir aile, 2006 yılında 59 yaşındayken öldüğüne inandıkları evcil kargalarının dünyanın en yaşlı kargası olduğunu iddia etmektedir.<ref>[http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2006/07/07/AR2006070700860.html Crow Believed to Be Oldest in World Dies] Washington Post. 2006. Erişim: 2 Kasım 2012.</ref>
[[Dosya:American Crow skeleton.jpg|küçükresim|320x320pik|Amerikan Kargası (''Corvus brachyrhychos'') İskeleti]]


== [[:en:List_of_Corvus_species#Fossil_forms|Fosiller]] ==
Kargalar [[Antik Yunan]] ve [[Antik Roma|Roma]]'da uzun ömürlülüğün sembolü olmuştur. [[Plutarkhos]]'un [[Hesiodos]]'un kayıp bir eserinden aktardığına göre, karganın ömrü insan ömrünün dokuz katıdır. Geyikler kargalardan dört kat fazla yaşarken, kuzgunların ömrü geyiklerinkinin üç katı kadardır.<ref>Boria Sax, Crow, Reaktion Books, 2003, sf. 47</ref>


* [[Corvus galushai|''Corvus galushai'']] - (fosil: Wickieup'un Büyük Kumlu Geç Miyoseni, Amerika Birleşik Devletleri)
== Beslenme alışkanlıkları ==
Kargalar hemen hemen her şeyi yerler. Çöplükleri karıştırırlar, böcek, kurt, fare, leş, böğürtlen, mısır gibi çok çeşitli besinlerle beslenirler. Yetişkin bir karga günde 300 gramdan fazla yiyecek tüketir. Bilindiği kadarıyla, kargalar ceviz, palamut, incir gibi orman ürünlerini de tüketirler. Onları tüketirken, bir yandan da yayılmalarını sağlayarak doğaya katkıda bulunurlar.


* [[Corvus larteti|''Corvus larteti'']] - (fosil: Geç Miyosen,Fransa / Orta Avrupa)
Kargaların ekinlere zarar verdiği konusunda yaygın bir inanış vardır. Oysaki kargalar her türlü ekin zararlısını yiyerek zaman zaman çiftçilere faydalı da olurlar.
* [[Corvus praecorax|''Corvus praecorax'']] - (fosil: Erken Perpignan Pliyoseni, Fransa; muhtemelen C. corone / cornix'in bir alt türü)
* [[Corvus simionescui|''Corvus simionescui'']] - (fosil: Maluşteni-Bereşti'nin Erken Pliyosen'i, Romanya; muhtemelen C. corone / cornix'in bir alt türü)
* [[Corvus hungaricus|''Corvus hungaricus'']] - (fosil: Güney Avrupa Geç Pliyosen / Erken Pleistosen)
* [[Corvus moravicus|''Corvus moravicus'']] - (fosil: Orta-Doğu Avrupa Geç Pliyosen / Erken Pleistosen; muhtemelen C. monedula'nın bir alt türü)
* [[Corvus pliocaenus|''Corvus pliocaenus'']] - (fosil: Geç Pliyosen veya Avrupa'nın Erken / Orta Pleistoseni; muhtemelen bir C. corone / cornix alt türü)
* [[Corvus antecorax|''Corvus antecorax'']] - (fosil: Geç Pliyosen - Avrupa'nın Geç Pleistosen'i; C. janossyi, belki de C. corax'ın bir alt türü olabilir)
* [[Corvus betfianus|''Corvus betfianus'']] - (fosil: Betfi'nin Erken Pleistoseni, Romanya; muhtemelen bir C. corone / cornix alt türü)
* [[Corvus fossilis|''Corvus fossilis'']] - (fosil: Geç Pleistosen Seveckenberg, Almanya; muhtemelen C. corax'ın bir alt türü)
* [[Corvus neomexicanus|''Corvus neomexicanus'']] - (fosil: Dry Cave Geç Pleistosen, Amerika Birleşik Devletleri)
* [[C. antipodum|''C. antipodum'']] - Yeni Zelanda kuzgunu (tarih öncesi: Yeni Zelanda)
* [[C. impluviatus|''C. impluviatus'']] - Yüksek gagalı karga (tarih öncesi: Hawaii)
* [[C. moriorum|''C. moriorum'']] - Chatham kuzgunu (tarih öncesi: Güneybatı Pasifik Chatham Adaları)
* [[C. pumilis|''C. pumilis'']] - Porto Rikolu karga (tarih öncesi: Porto Riko; muhtemelen C. nasicus / palmarum'un bir alt türü)
* [[C. viriosus|''C. viriosus'']] - Sağlam Karga (tarih öncesi: Hawaii)
* [[Corvus sp|''Corvus sp'']].- Yeni İrlanda kargası (tarih öncesi: Yeni İrlanda, Melanezya)


''C. antecorax'' / ''C. fossilis'' kompleksinin yanı sıra ''C. pliocaenus'' / ''C. betfianus'' / ''C. praecorax'' / ''C. simionescui'nin'', özellikle de yaşayan akrabalarla olan geçici zamansallık ve ilişkinin taksonomisi henüz tam olarak çözülmemiştir. Bu türlerin en azından bir kısmı, yukarıda listelenen canlı formların doğrudan ataları gibi görünmektedir.
== Türler ==
* [[Avustralya kargası]] (''Corvus coronoides'')
* [[Orman kargası]] (''Corvus tasmanicus'')
* [[Küçük karga]] (''Corvus bennetti'')
* [[Küçük karga]] (''Corvus mellori'')
* [[Torres kargası]] (''Corvus orru'')
* [[Yeni Kaledonya kargası]] (''Corvus moneduloides'')
* [[Uzun gagalı karga]] (''Corvus validus'')
* [[Beyaz gagalı karga]] (''C. woodfordi'')
* [[Bugenvillea kargası]] (''C. meeki'')
* [[Kahverengi başlı karga]] (''C. fuscicapillus'')
* [[Boz karga]] (''C. tristis'')
* [[Chatham Adaları kargası]] (''C. moriorum'')
* [[Yeni Zelanda kargası]] (''C. antipodum'')
* [[Mariana Adaları kargası]] (''C. kubaryi'')
* [[Hawai kargası]] (''C. hawaiiensis'')
* [[İnce gagalı karga]] (''C. enca'')
* [[Şeritli karga]] (''C. typicus'')
* [[Banggai kargası]] (''C. unicolor'')
* [[Flores kargası]] (''C. florensis'')
* [[Yakalı karga]] (''C. torquatus'')
* [[Dauria kargası]], [[Alaca küçük karga]] (''C. dauuricus'')
* [[Ev kargası]] (''C. splendens'')
* [[Büyük gagalı karga]] (''C. macrorhynchos'')
* [[Çöl kargası]] (''C. ruficollis'') [[Türkiye]].
* [[Yelpaze kuyruklu karga]] (''C. rhipidurus'')
* [[Küçük karga]] (''C. monedula''). [[Türkiye]]
* [[Ekin kargası]] (''C. frugilegus''). [[Türkiye]]
* [[Başlıklı karga]] (''C. cornix'')
* [[Leş kargası]] (''C. corone''). [[Türkiye]]
* [[Bayağı kuzgun]] (''C. corax''). [[Türkiye]]
* [[Amerika kargası]] (''C. brachyrhynchos'')
* [[Chihuahua kargası]] (''C. cryptoleucus'')
* [[Balık kargası]] (''C. ossifragus'')
* [[Kuzeybatı kargası]] (''C. caurinus'')
* [[Tamaulipas kargası]] (''C. imparatus'')
* [[Meksika kargası]] (''C. sinaloae'')
* [[Jamaika kargası]] (''C. jamaicensis'')
* [[Beyaz boyunlu karga]] (''C. leucognaphalus'')
* [[Palmiye kargası]] (''C. palmarum'')
* [[Küba kargası]] (''C. nasicus'')
* [[Kap kargası]] (''C. capensis'')
* [[Alacalı karga]] (''C. albus'')
* [[Somali kargası]] (''C. edithae'')
* [[Kalın gagalı karga]] (''C. crassirostris'')
* [[Beyaz yakalı karga]] (''C. albicollis'')


== Kaynakça ==
== Yaşam Şekli ==
[[Dosya:Carrion Crow Nest 16-05-10 (4612735510).jpg|küçükresim|200x200pik|Leş kargası (''Corvus Corone'') yuvası (malzeme olarak pamuk kullanılmış) ve 6-7 günlük yavrular]]
* Oxford Dictionary of English 2e, Oxford University Press 2003, ''crow'' ve ''raven'' maddeleri
Kargadan kargaya yuva yapma süresi, kuluçka süresi, yavrunun uçma süresi gibi şeyler değişir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://corvidresearch.blog/2016/03/29/everything-you-want-to-know-about-crow-nests/|başlık=Kargaların yuvalama şekli|erişimtarihi=|arşivtarihi=4 Aralık 2017|arşivurl=https://web.archive.org/web/20171204032437/https://corvidresearch.blog/2016/03/29/everything-you-want-to-know-about-crow-nests/|tarih=|çalışma=|yayıncı=}}</ref> Kargalar yuvalarını çoğunlukla ağaçlara; daha düşük ihtimalle elektrik direkleri, uçurum kenarları, deliği olan herhangi bir yapılar, ve evlere yaparlar. Kargalarda ortalama yuva yapma mevsimi Türkiye'de şubat ayının son haftasında veya mart ayının ilk haftasında başlar. Yuvanın dış iskeleti çoğunlukla en az kalem kalınlığındaki dallardan, daha düşük ihtimalle kıyafet askılığı gibi uzun ve kalın cisimlerden; yuvanın iç kısmı ise kuru ot, pamuk, tüy/hayvan kılı gibi yumuşak malzemelerden oluşur. Tokyo'daki Büyük-Gagalı kargaların (''[[Corvus macrorhynchos]])'' yuva yapmak için kıyafet askılıkları çaldıkları ve yuvanın yumuşak malzemesi olarak da bizonların sırtına konup tüylerini yolup kaçtıkları görülmüştür.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.youtube.com/watch?v=zGYII1XbE4U&t=1940s|başlık=26:31. saniyede kıyafet askılığı çalıyor.|erişimtarihi=|arşivtarihi=1 Aralık 2016|arşivurl=https://web.archive.org/web/20161201201313/https://www.youtube.com/watch?v=zGYII1XbE4U&t=1940s|tarih=|çalışma=|yayıncı=}}</ref> Yavru kargaların tüyleri yetişkinlere nazaran daha az parlak ve kirli/soluk gözükür, gagasının kenarında ten renginde yumuşak bir doku vardır, ağzının içi kırmızıdır ve gözleri maviye yakındır, büyüdükçe göz rengi koyu kahverengi olur, gagasındaki yumuşak doku yok olur ve ağzının içinin bir kısmı (gaga altı), siyaha döner.
* İngilizce Vikipedi, ''raven'' maddesi


Kargalar'da yavrunun yuvadan uçma süresi türe göre '''6-10''' hafta arasında değişir. Kuluçka süresi boyunca yuvada en çok kalan dişi kuştur ve erkek dişiyi besler. Dişi kuş günde '''1''' kere yumurtlar böylelikle yumurtadan çıkan civciv bir öncekine göre hep '''1''' gün daha küçüktür.'''[[Tek eşlilik|Tek eşlidirler;]]<ref>{{Web kaynağı|url=https://corvidresearch.blog/tag/are-crows-monogamous/#Mono|başlık=Kargalar sosyal olarak tek eşli, genetik olarak karışık olarak tanımlanır.|erişimtarihi=|arşivtarihi=2 Eylül 2019|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190902205553/https://corvidresearch.blog/tag/are-crows-monogamous/#Mono|tarih=|çalışma=|yayıncı=}}</ref>'''<ref>{{Web kaynağı|url=https://corvidresearch.blog/2015/03/05/all-in-the-crow-family/|başlık=Karga Yaşamı Hakkında|erişimtarihi=|arşivtarihi=7 Haziran 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200607211945/https://corvidresearch.blog/2015/03/05/all-in-the-crow-family/|tarih=|çalışma=|yayıncı=}}</ref> ölene kadar aynı eşle yaşarlar. Yuvadaki yumurta sayısı türe göre '''3-10''' tane olacak şekilde değişir. Yumurtalar kahverengi lekelerle birlikte yeşilimsi bir renktedir. Cinsel olgunluğa ('''3-4''')<ref>{{Web kaynağı|url=https://corvidresearch.blog/faqs-about-crows/#crow-live|başlık=Karagaların Cinsel Olgunluk Yaşı|erişimtarihi=|arşivtarihi=11 Temmuz 2017|arşivurl=https://web.archive.org/web/20170711201605/https://corvidresearch.blog/faqs-about-crows/#crow-live|tarih=|çalışma=|yayıncı=}}</ref> yaşında ulaşırlar. Kargalarda cinsiyet ayrımı yapmak zordur; çoğu türlerde erkekler dişiye nazaran boyut olarak daha iridirler. Kargalarda; fiziksel,karakter ve zeka gelişimi '''1''' yılda tamamlanır ama üremeye hazır oldukları yaşa çok çok sonra ulaşırlar. Cinsel olgunluğa ulaştıktan sonra kalıcı olarak ebeveynlerinden, sürüsünden ayrılırlar ve kendi sürüsünü kurar, eş edinir ve yuva yapar. Bu sayede döngü tamamlanmış olur. Kargalarda sürü ve ailenin sayısı; kuşun yaşadığı yere, yiyecek bolluğuna, yaşına ve karakterine göre değişebilir.
=== Dipnotlar ===

=== Yaşam Alanı ===
Orman, köy, park, hayvancılığın yapıldığı yerler, fundalıklar, yaylalar ve şehirde yaşarlar. Şehir hayatına bazı türleri adapte olmuştur. Şehirlerde insan çöplüklerinden dolayı sayıları daha çok ve hayatta kalma oranları diğer yaşam alanlarına göre yüksektir.

== Davranışları ==
[[Dosya:Corvus_corone_G105_JdP_20190527_t153351.jpg|bağlantı=https://tr.wikipedia.org/wiki/Dosya:Corvus_corone_G105_JdP_20190527_t153351.jpg|küçükresim|200x200pik|Yavru Leş Kargası (''[[Leş kargası|Corvus Corone]])'' Belirgin şekilde '''mavi''' gözler, gaga kenarındaki '''ten''' rengi doku, '''kırmızı''' bir ağız ve '''kirli/soluk''' tüyler]]
Kargalar '''sosyal''' ve savunmacı kuşlardır, eşlerini, ailelerini, yavrularını ve bölgelerini korumak için ellerinden geleni yapacaklardır ama bu ters etkide gösterir; kargalar aynı türdeşi de olsa sürüsünden veya ailesinden olmadığı sürece yabancı kargaları sürüsünde istemezler, onlarla yiyecek paylaşmazlar. Sürüye yeni bir karga katılmaya çalıştığında bir süre kabul etmeyebilirler. Kargalar cenaze törenleri yapmaktadır,<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.youtube.com/watch?v=60Zg9sGnQf8|başlık=Saksağanların Cenaze Töreni|erişimtarihi=|arşivtarihi=6 Aralık 2015|arşivurl=https://web.archive.org/web/20151206022239/https://www.youtube.com/watch?v=60Zg9sGnQf8|tarih=|çalışma=|yayıncı=}}</ref> aralarından biri öldüğünde ölünün etrafını sarıp karmaşık şekillerde birbirleriyle iletişim kurarlar. Ne olup bitiyor, anlamaya çalışırlar. Eğer aralarından birini öldürenin, zarar verenin veya yakalayanın kim olduğunu bulurlarsa ondan intikam almak isteyeceklerdir. Bunu yapan bir kedi, insan ya da herhangi bir yırtıcı hayvansa onu rahat bırakmazlar; yüzleri, vücut özelliklerini akılda tutup, her gördüklerinde alarm çağrısıyla onu rahatsız ederler. Yapabilirlerse vurup kaçabilirler. Biz insanlar kargaların nasıl bir iletişim kurduğunu, kurdukları iletişimin ne anlama geldiğini bilemeyiz.

Bir [[Kuş bilimci|'''ornitolog''']] veya [[Biyoloji|'''biyolog''']] olmadığımız sürece; sesin sadece alarm çağrısı mı, normal çağrı mı ve şarkı olup/olmadığını bilebiliriz. Kargalar kendilerini besleyen insanlara teşekkür ettiğini belirtmek/sevgisini gösterebilmek için [https://www.youtube.com/watch?v=HWXe7Js6GnI&t=129s '''hediye''' getirirler;] buna en iyi örnek Gabi Mann diye bir kızın kargaların getirdiği hediyelerden koleskiyonu var. Bilinenin aksine kargalar sadece '''esaret altında''' olduklarında parlak cisimlere, yiyecek dışındaki cisimlere ilgi duyarlar, onu saklarlar ve çalarlar.<ref>{{Web kaynağı|url=https://corvidresearch.blog/faqs-about-crows/#crows-shiny|başlık=Kargalar ve parlak cisimler|erişimtarihi=|arşivtarihi=11 Temmuz 2017|arşivurl=https://web.archive.org/web/20170711201605/https://corvidresearch.blog/faqs-about-crows/#crows-shiny|tarih=|çalışma=|yayıncı=}}</ref> Onun dışında doğada yaşayan bir karga parlak bir cisim gördüğünde ([[Yeni Kaledonya kargası]] hariç) fazla ilgilenmeyecektirler. Esaret altında zekalarını daha iyi kullanabilirler ama mutlu olmazlar, türdeşleri olmadığından kendini yalnız hissedecektirler. Aile içinde çoğu kez kavga ederler ama kavga fazla büyümez. Aileden veya sürüden olmayan bir karga türünden ailelerini ve kendilerini korumak için '''ölümüne''' savaşırlar.<ref>{{Web kaynağı|url=https://corvidresearch.blog/faqs-about-crows/#crow-murder|başlık=Kargalar insanlar gibi bazen kendi türlerini öldürebilir|erişimtarihi=|arşivtarihi=11 Temmuz 2017|arşivurl=https://web.archive.org/web/20170711201605/https://corvidresearch.blog/faqs-about-crows/#crow-murder|tarih=|çalışma=|yayıncı=}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=https://www.youtube.com/watch?v=7liZdySa-IU&t=25s|başlık=Bu videoda karga kendi türünü öldürüyor
Not:Bu tür absürt olayların olma olasılığı Amerikan kargalarında daha fazladır çünkü sürü üyeleri fazladır bu yüzden yiyecek sıkıntısı ve rekabet vardır. Ama hiçbir karga kendi sürü üyesini/ailesini öldürmez bu videodaki kuş yabancı bir kargadır.|erişimtarihi=|arşivtarihi=23 Mayıs 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200523172826/https://www.youtube.com/watch?v=7liZdySa-IU&t=25s|tarih=|çalışma=|yayıncı=}}</ref> Savaştığı kuş genelde sakatsa, hastaysa veya yavruysa ölür. Çok '''titiz''' ve gerektiğinde '''seçici''' kuşlardır. Kargalar çok sık banyo yapmayı seven ve yemek yedikten sonra gagasını silen hatta yediği leşi, çöpü, böceği dahası bulduğu her yiyeceği bile suda yıkayan bir kuştur. Fırsatı olursa, bulursa en temiz suda bu işlemleri yapmayı tercih eder.
[[Dosya:CrowWastebag.jpg|bağlantı=https://tr.wikipedia.org/wiki/Dosya:CrowWastebag.jpg|küçükresim|200x200pik|Bu karga çöp poşetini yırtıp içindeki yiyecekleri almaya çalışıyor.]]
[[Dosya:Dead crow 3.JPG|küçükresim|200x200pik|Ölü Ekin kargası]]

== Beslenme ==
[[Hepçil|Omnivor]] bir beslenme şekline sahiptirler, hemen hemen her şeyi yerler. Meyve, sebze, tahıl, kuruyemiş, besin çöpleri, leş, her türlü et çeşidi, böcekler, omurgasızlar, tohum, yavru kuşlar, kuş yumurtaları, yavru hayvanlar (kendinden boyut olarak küçük olan, yavru veya sakat olan canlıları avlayıp yerler).<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.youtube.com/watch?v=3B20EgmHaUk&t=106s|başlık=Karga tavşan avlamış yiyor|erişimtarihi=|arşivtarihi=20 Aralık 2018|arşivurl=https://web.archive.org/web/20181220151308/https://www.youtube.com/watch?v=3B20EgmHaUk&t=106s|tarih=|çalışma=|yayıncı=}}</ref> Şehirde yaşayan kargaların beslenmesinin '''%65'i''' insan yemeklerinden oluşur. Geriye kalanlar ise böcekler, tohumlar ve sadece %1'i '''leştir'''.<ref>{{Web kaynağı|url=https://corvidresearch.blog/2016/02/17/crow-curiosities-what-do-crows-eat/|başlık=Karga Diyeti|erişimtarihi=|arşivtarihi=23 Mayıs 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200523172801/https://corvidresearch.blog/2016/02/17/crow-curiosities-what-do-crows-eat/|tarih=|çalışma=|yayıncı=}}</ref> Doğada insan yiyecekleri bulunmadığından, yırtıcı kuşların avladıkları avları çoğu zaman yırtıcı kuşun kuyruğuna vurup çekiştirip rahatsız ederler <ref>{{Web kaynağı|url=https://www.youtube.com/watch?v=DqFpx3mE9fQ&t=45s|başlık=Karga şahinin yiyeceğini çalmaya çalışıyor|erişimtarihi=|arşivtarihi=14 Nisan 2012|arşivurl=https://web.archive.org/web/20120414043122/https://www.youtube.com/watch?v=DqFpx3mE9fQ&t=45s|tarih=|çalışma=|yayıncı=}}</ref> ve çalmak için uğraşırlar, fırsat olmadığında ise bekleyip geriye kalan et parçalarını ve bol miktarda daha fazla leş, tohum ve böcek yerler. Kargalar kendinden ufak '''yetişkin''' canlıları grup olup çok nadiren avlarlar. Bir avı '''çalmak''' avlanmaktan daha kolaydır. Şehirde ise yemek yiyen kediye veya köpeğe aynısını yaparlar.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.youtube.com/watch?v=fiybgcPENFA|başlık=Kedilerden yiyecek çalmak için uğraşıyorlar|erişimtarihi=|arşivtarihi=23 Mayıs 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200523172810/https://www.youtube.com/watch?v=fiybgcPENFA|tarih=|çalışma=|yayıncı=}}</ref> Şehirde kedileri, köpekleri rahatsız edip yiyeceklerini çalmakta ustalaşmışlardır. Genede yiyecek çalmaktan çok aynı doğadaki gibi sıralarını beklerler, her zaman yiyecek çalmaya fırsat olmaz.

== Hastalık ==
Kargalara, bazı kuşlara, atlara ve insanlara <nowiki>''</nowiki>'''Batı Nil Virüsü'''<nowiki>''</nowiki> bulaşabilir.[https://en.wikipedia.org/wiki/Corvidae#Disease] Virüsün kaynağı '''sivrisineklerdir'''; kargaları, bazı kuşları ısırırlar ve virüs bu şekilde önce kargalara sonra etraftaki diğer kuşlardan atlara ve insanlara bulaşır.<ref>{{Web kaynağı|url=https://corvidresearch.blog/2015/09/24/the-facts-about-crows-and-west-nile-virus/|başlık=Karga ve virüs Kaeli|erişimtarihi=|arşivtarihi=7 Haziran 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200607211927/https://corvidresearch.blog/2015/09/24/the-facts-about-crows-and-west-nile-virus/|tarih=|çalışma=|yayıncı=}}</ref> Ancak virüse maruz kalan insanların beşte biri grip benzeri semptomlar görüyor ve '''%1'''<nowiki/>'i ciddi şekilde hastalanıyor. Hastalık New York'ta ilk ortaya çıktığında, '''1999''' yazında, '''4''' ayda yaklaşık '''5.500''' karga öldü. Testler, hastalığın kargalar için '''%100''' ölümcül olduğunu gösterdi. Alakarga, saksağan, bülbül ve martı gibi birçok kuşun hassas olduğu görüldü.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.allaboutbirds.org/news/counting-crows-the-impact-of-the-west-nile-virus/|başlık=Karga ve Virüs|erişimtarihi=|arşivtarihi=6 Kasım 2019|arşivurl=https://web.archive.org/web/20191106170632/https://www.allaboutbirds.org/news/counting-crows-the-impact-of-the-west-nile-virus/|tarih=|çalışma=|yayıncı=}}</ref>

== Kültürde kargalar ==
Kargalar tuhaf sesleri, siyah renkleri, parlak cisimlere olan düşkünlükleri ile mitolojiye ve sanata sıklıkla konu olmuşlardır ve kargalar yıllar boyunca savaş, ölüm gibi olaylarla ilişkilendirilmiştir. Çoğu dinde ve kültürde kargalar hala kutsaldır. Korku filmlerinde ''''<nowiki/>'Ölümün habercisi'''<nowiki>''</nowiki> gibi kavramlarla donatılmıştır. Kargaların '''200''' yıl yaşadığı, '''leş''' yediği (nispeten) '''yalnıştır.'''

== Cins ve türler ==
{| class="wikitable"
|+''<big>Corvinae</big> <small>[[Alt familya|(alt familya)]]</small>---<small>></small><big><nowiki>''Corvus''</nowiki></big><small>[[Cins|(Cins)]]</small>[https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_Corvus_species]''
!Tür
!Bilimsel Adı
!Yaygın Adı
|-
|[[Dosya:Pied Crow-2.JPG|142x142pik]]
|''Corvus albus''
|Alaca karga
|-
|[[Dosya:2009-white-necked-raven.jpg|142x142pik]]
|''Corvus albicollis''
|Beyaz boyunlu kuzgun
|-
|[[Dosya:Little crow (Fifer).jpg|162x162pik]]
|''Corvus Bennetti''
|Küçük Karga
|-
|[[Dosya:American Crow Brooklyn, NY.jpg|142x142pik]]
|''Corvus brachyrhynchos''
|Amerikan kargası
|-
|[[Dosya:Cape crow.jpg|142x142pik]]
|''Corvus capensis''
|Kap kargası
|-
|[[Dosya:Corvus caurinus (profile).jpg|181x181pik]]
|''Corvus caurinus''
|Kuzeybatı kargası
|-
|[[Dosya:Corvus_corax_(Common_Raven),_Yosemite_NP,_CA,_US_-_Diliff.jpg|alt=|142x142pik]]
|''Corvus corax''
|[[Bayağı kuzgun|Yaygın kuzgun]] <small>''Türkiye''</small>
|-
|[[Dosya:20190504 Wrona siwa na ulicy Budapesztu 1450 2350 DxO.jpg|142x142pik]]
|''Corvus cornix''
|[[Başlıklı karga|Kapüşonlu karga]] <small>''Türkiye''</small>
|-
|[[Dosya:Corvus corone Alfred hoar frost JdP 20191231.jpg|142x142pik]]
|''Corvus corone''
|[[Leş kargası]]
|-
|[[Dosya:Australian_Raven.jpg|alt=|142x142pik]]
|''Corvus coronoides''
|Avustralya kuzgunu
|-
|[[Dosya:Thick-billed-Ravens.jpg|142x142pik]]
|''Corvus crassirostris''
|Kalın gagalı kuzgun
|-
|[[Dosya:Chihuahuan Raven (18563183721).jpg|142x142pik]]
|''Corvus cryptoleucus''
|Chihuahuan Kuzgunu
|-
|[[Dosya:Indian Jungle Crow in Kerala.jpg|153x153pik]]
|''Corvus culminatus''
|Hint orman kargası
|-
|[[Dosya:Corvus_edithae.jpg|alt=|142x142pik]]
|''Corvus edithae''
|Somali kargası
|-
|[[Dosya:Corvus enca celebensis.JPG|213x213pik]]
|''Corvus enca''
|İnce gagalı karga
|-
|[[Dosya:Flores Crow (Corvus florensis) (8074132731) (cropped).jpg|142x142pik]]
|''Corvus florensis''
|Flores kargası
|-
|[[Dosya:Rook-2408377_1920.jpg|alt=|142x142pik]]
|''Corvus frugilegus''
|[[Ekin kargası]] <small>''Türkiye''</small>
|-
|[[Dosya:Naturalis_Biodiversity_Center_-_ZMA.AVES.7_-_Corvus_fuscicapillus_fuscicapillus_Gray,_G.R.,_1859_-_Corvidae_-_skin_specimen.jpeg|alt=|142x142pik]]
|''Corvus fuscicapillus''
|Kahverengi başlı karga
|-
|[[Dosya:Corvus_hawaiiensis_FWS.jpg|alt=|142x142pik]]
|Corvus hawaiiensis
|Hawai kargası
|-
|[[Dosya:Imparatus.jpg|alt=|154x154pik]]
|''Corvus imparatus''
|Tamaulipas kargası
|-
| '''Fotoğraf koyulmadı'''
|''Corvus insularis''
|Bismarck kargası
|-
|[[Dosya:Corvus_jamaicensis2.jpg|alt=|142x142pik]]
|''Corvus jamaicensis''
|Jamaika kargası
|-
|[[Dosya:Mariana Crow Corvus kubaryi.jpg|142x142pik]]
|''Corvus kubaryi''
|Mariana kargası
|-
|[[Dosya:DR White-necked Crow.jpg|142x142pik]]
|''Corvus leucognaphalus''
|Beyaz boyunlu karga
|-
|[[Dosya:Eastern_Jungle_Crow_(Corvus_levaillantii).jpg|alt=|178x178pik]]
|''Corvus levaillantii''
|Doğu orman kargası
|-
|[[Dosya:Large-billed Crow Corvus macrorhynchos japonensis by Dr. Raju Kasambe DSCN4907 (15).jpg|142x142pik]]
|''Corvus macrorhynchos''
|Büyük gagalı karga
|-
| '''Fotoğraf koyulmadı'''
|''Corvus meeki''
|Begonvil kargası
|-
|[[Dosya:Corvus mellori.jpg|142x142pik]]
|''Corvus mellori''
|Küçük kuzgun
|-
|[[Dosya:Corvus moneduloides.jpg|142x142pik]]
|''Corvus moneduloides''
|[[Yeni Kaledonya kargası]]
|-
|[[Dosya:Western_jackdaw_-_Coloeus_monedula.jpg|alt=|142x142pik]]
|''Corvus Monedula''
|[[Küçük karga|Yaygın Küçük karga]] <small>''Türkiye''</small>
|-
|[[Dosya:Cuban Crow - Zapata, Cuba (cropped).jpg|196x196pik]]
|''Corvus nasicus''
|Küba kargası
|-
|[[Dosya:Corvus_orru_cecilae_2.jpg|alt=|142x142pik]]
|''Corvus orru''
|Avustralya kargası
|-
|[[Dosya:Fish-Crow-Up-Close-Portrait.jpg|143x143pik]]
|''Corvus ossifragus''
|Balık kargası
|-
|[[Dosya:Corvus palmarum.jpg|172x172pik]]
|''Corvus palmarum''
|Palmiye kargası
|-
|[[Dosya:Fan-tailed_raven_(Corvus_rhipidurus).jpg|alt=|142x142pik]]
|''Corvus rhipidurus''
|[[Çöl kuzgunu]]
|-
|[[Dosya:Brown-necked Raven (Corvus ruficollis).jpg|143x143pik]]
|''Corvus ruficollis''
|Kahverengi Boyunlu kuzgun
|-
|[[Dosya:Corvus sinaloae (cropped).jpg|143x143pik]]
|''Corvus sinaloae''
|Sinaloa kargası
|-
|[[Dosya:House Crow Corvus splendens by Raju Kasambe DSCN0468 (7) 04.jpg|143x143pik]]
|''Corvus splendens''
|Ev kargası
|-
|[[Dosya:Corvus_tasmanicus_-_Collinsvale.jpg|alt=|142x142pik]]
|''Corvus tasmanicus''
|Orman kuzgunu
|-
|[[Dosya:20090908厦门-白颈鸦.jpg|142x142pik]]
|''Corvus torquatus''
|Yakalı karga
|-
| '''Fotoğraf koyulmadı'''
|''Corvus tristis''
|Boz karga
|-
|[[Dosya:Corvus typicus.jpg|158x158pik]]
|''Corvus typicus''
|Şeritli Karga
|-
| '''Fotoğraf koyulmadı'''
|''Corvus unicolor''
|Banggai kargası
|-
|[[Dosya:Naturalis Biodiversity Center - RMNH.AVES.90612 c T - Corvus validus Bonaparte, 1850 - Corvidae - skin - preserved specimen.jpeg|142x142pik]]
|''Corvus validus''
|Uzun gagalı karga
|-
|[[Dosya:Naturalis Biodiversity Center - RMNH.AVES.14748 2 - Corvus enca violaceus Bonaparte, 1851 - Corvidae - bird skin specimen.jpeg|143x143pik]]
|''Corvus violaceus''
|Menekşe kargası
|-
|[[Dosya:Macrocorax woodfordi.jpg|220x220pik]]
|''Corvus woodfordi''
|Beyaz gagalı karga
|}

== Kaynakça ==
{{Kaynakça}}
{{Kaynakça}}


== Dış bağlantılar ==

# Üreme Şekli, Yaşamı: https://en.wikipedia.org/wiki/Corvidae https://en.wikipedia.org/wiki/Corvidae#Reproduction

2. Davranışları, Zekası: https://en.wikipedia.org/wiki/Eurasian_magpie https://www.youtube.com/watch?v=cbSu2PXOTOc&t=108s

Bu belgeselde orman kargaları yuva yapmak için kıyafet askılıklarını kullanıyor: <nowiki>''</nowiki>https://www.youtube.com/watch?v=zGYII1XbE4U&t=1607s.<nowiki>''</nowiki> https://www.youtube.com/watch?v=YwXKNMI9sGU https://www.youtube.com/watch?v=Sng1oV_uDzM https://www.youtube.com/watch?v=AVaITA7eBZE&t=12s

3. Görsel Hafıza hakkında: https://www.youtube.com/watch?v=mRwSC5eHQzA

4. Yeni Kaledonya kargaları ve yaptığı Aletler https://www.youtube.com/watch?v=UZM9GpLXepU

5. Bu videoda çubukla larvaları dürtüp kızdırarak çubuğu ısırmasını sağlıyor ve yukarı çekip yiyor: <nowiki>''</nowiki>https://www.youtube.com/watch?v=xwVhrrDvwPM<nowiki>''</nowiki>. Kargalar birbirlerine yeni şeyler öğretebilir bilgiyi nesilden nesle aktarabilir bu videoda robot karganın yaptıklarını başka kargalar uygulayıp öğrenebilir: <nowiki>''</nowiki>https://www.youtube.com/watch?v=8LaCfp2ugHU<nowiki>''</nowiki>

6. Kuzgunların su seviyesini yükseltip yiyecekli kaba ulaştığı video: <nowiki>''</nowiki>https://www.youtube.com/watch?v=lrYPm6DD44M<nowiki>''</nowiki>

7. Kargalar hakkında bilimsel çoğu şeyler yazan en iyi site John Marzluff(Vahşi Yaşam Biyoloğu)' un doktora sonrası araştırma öğrencisi Kaeli Swift'in yazıları: https://corvidresearch.blog/about/ https://corvidresearch.blog/faqs-about-crows/ https://corvidresearch.blog/faqs-about-crows/#crow-murder https://corvidresearch.blog/2016/03/29/everything-you-want-to-know-about-crow-nests/

8. Kargaların Beslenmesi: https://corvidresearch.blog/2016/02/17/crow-curiosities-what-do-crows-eat/

9. Pica cinsinden bir saksağan kendini aynada tanığı video: https://www.youtube.com/watch?v=HRVGA9zxXzk

10. Karga Zekası 5-7 yaş arasındaki çocuklarla eş olabilir: https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0092895

11. Yırtıcı kuşu rahatsız ettiği video: https://www.youtube.com/watch?v=DqFpx3mE9fQ&t=45s

12. Kargalar ve Hediyeler: https://www.youtube.com/watch?v=HWXe7Js6GnI&t=129s
[[Kategori:Kargalar| ]]
[[Kategori:Kargalar| ]]

Sayfanın 15.45, 21 Haziran 2020 tarihindeki hâli

Karga
Amerikan kargası (Corvus brachyrhynchos)
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Animalia
Şube: Chordata
Sınıf: Aves
Takım: Passeriformes
(Ötücü kuşlar)
Familya: Corvidae
(Kargagiller)
Cins: Corvus
Linnaeus, 1758

Karga, kargagiller (Corvidae) familyasından Corvus cinsini oluşturan, orta boylu, güçlü ayakları ve düz iri gagaları olan siyah ve zeki ötücü kuşlardır.


Daha büyük olanlarına karakarga veya kuzgun denir.[1] Kuzgun Osmanlı Türkçesinde kelâg (Farsça: کلاغ) olarak adlandırılır.[2] Vücutlarına nazaran büyük beyinleri vardır; beyin/vücut oranları primatlar ve memeli deniz hayvanları (Cetacea) ile neredeyse aynıdır ve insanlarınkinden biraz daha düşüktür.[1]Corvus cinsi 45 karga türünü içerir, Corvidae familyasındaki türlerin üçte birini oluşturur. Üyeler, Asya'da ve Avustralya'da gelişen corvid cinsinden evrimleşmiş gibi görünüyor. Kargalar doğada 15-20 yıl yaşarlar; Amerikan Kargaları (Corvus brachyrhynchos) 4-8 yıl kadar yaşar. Ancak çok özel bakım altında, 30 yıla kadar yaşayabildikleri bilinmektedir. Kayıtlar altında bilinen en uzun karga ömrü ise 40 yıldır.[2] Kargalar esaret altında ses taklidi yapmakta daha çok yeteneklidir. Aynı zamanda oldukça meraklı hayvanlar olan kargalar mektup, çamaşır mandalı, araba anahtarı gibi nesneleri çalarlar.

Etimoloji

Karga sözcüğü "kara kuş" demektir. (Uygurca 1000 yıldan önce)[3]

Özellikleri

Karga (Corvus) türlerinin hepsi ortalama 7 yaşındaki[3] çocukla aynı zekaya sahiptir. Kuşlar arasında kendini aynada tanıyan tek kuş türü Avrupa Saksağanı'dır.[4] Yapılan deneylerde, diğer karga türlerinin aynada kendilerini gördüklerinde aynanın arkasında  başka karga olup olmadığına baktıkları gözlemlenmiştir. Özetle kendilerini tanıyamamaktadırlar. Ayna deneyleri hayvanlar için kolay değildir. Buna rağmen kargagillerin görsel hafızaları çok gelişmiştir.[5] İnsan ve hayvan yüzlerini unutmazlar.[6] İyilik, kötülük yapanları veya bir insanla, hayvanla yaşadıkları önemli olaylarda insan, hayvan yüzlerini unutmazlar. Hatta eğer önbelleğine almak isterse çevredeki cansız cisimlerin görünüşlerini bile tanıyabilir, hatırlayabilirler. Fakat her yeni bilgi öğrendiklerinde eski bilgileri hatırlamak, bilmek zorlaşır. Daha da fazla yeni bilgi öğrendiklerinde ise eski bilgiler uçar gider. Sürüsünü, ailesini bu olaylara karşı uyarırlar ve olaylara göre davranıp hareket ederler. Yeni öğrendikleri bilgileri nesilden nesile aktarırlar[7] ve çok karmaşık dil yetenekleriyle aynı biz insanlar gibi iletişim kurarlar.

Alet yapabilirler; buna örnek yeni kaledonya kargalarının ağaç kovuğundaki larvalara ulaşmak için çubuk veya dal parçası kullandıkları görülmüştür,[8] çubuk kullanmasının nedeni özellikle larvayı direkt olarak yukarıya çekmekten ziyade çok daha kolay olan yolu tercih etmesidir. Larvayı çubukla dürterek larvanın sinirlenip çubuğu ısırmasını sağlamakta ve yukarı çekip yemektedir.[9] Benzer deneyler kuzgunlarda da yapılmış bir yiyecek dolusu kaba ulaşmak için suya taş vb. nesneler atıp su seviyesinin yükselmesini sağlayıp yiyeceği almayı başarmıştır.[10] Kargalar geleceğe dair planlar yapabilir ve düşünebilir.[11] İsveç'te Lund Üniversitesi tarafından yapılan araştırmalara göre primatlar "zihinsel zaman yolculuğu" ile geleceği hayal ederek düşünebilmektedir. Geleceğe yönelik plan yapma becerisinin insana özel olduğu düşünülüyordu. Şimdi, ilk kez insan dışı türlerde de gelişmiş planlama kapasitesinin olduğu anlaşılmıştır. Aynı şekilde kuzgunların (Corvus Corax) da maymunlar gibi geleceğe yönelik plan yaptığı bilinmektedir. Buna en basit örnek olarak kargalar yiyeceklerini saklarlar, sincaplar sakladıkları yiyeceklerin yerlerini unuturlar ve bu sayede birçok ağacın oluşmasına katkı sağlarlar, sincapların aksine kargalar görsel hafızaları çok gelişmiş olduğu için yiyecekleri sakladıkları yerleri unutmazlar ve her yıl sakladıkları yerleri bulurlar. Yiyecek saklamanın amacı zorlu dönemlerde, kış mevsiminde veya yavrulama döneminde zorluk çekmemesidir. Yiyeceğin fazlası her zaman saklanır

Amerikan Kargası (Corvus brachyrhychos) İskeleti

Fosiller

  • Corvus galushai - (fosil: Wickieup'un Büyük Kumlu Geç Miyoseni, Amerika Birleşik Devletleri)
  • Corvus larteti - (fosil: Geç Miyosen,Fransa / Orta Avrupa)
  • Corvus praecorax - (fosil: Erken Perpignan Pliyoseni, Fransa; muhtemelen C. corone / cornix'in bir alt türü)
  • Corvus simionescui - (fosil: Maluşteni-Bereşti'nin Erken Pliyosen'i, Romanya; muhtemelen C. corone / cornix'in bir alt türü)
  • Corvus hungaricus - (fosil: Güney Avrupa Geç Pliyosen / Erken Pleistosen)
  • Corvus moravicus - (fosil: Orta-Doğu Avrupa Geç Pliyosen / Erken Pleistosen; muhtemelen C. monedula'nın bir alt türü)
  • Corvus pliocaenus - (fosil: Geç Pliyosen veya Avrupa'nın Erken / Orta Pleistoseni; muhtemelen bir C. corone / cornix alt türü)
  • Corvus antecorax - (fosil: Geç Pliyosen - Avrupa'nın Geç Pleistosen'i; C. janossyi, belki de C. corax'ın bir alt türü olabilir)
  • Corvus betfianus - (fosil: Betfi'nin Erken Pleistoseni, Romanya; muhtemelen bir C. corone / cornix alt türü)
  • Corvus fossilis - (fosil: Geç Pleistosen Seveckenberg, Almanya; muhtemelen C. corax'ın bir alt türü)
  • Corvus neomexicanus - (fosil: Dry Cave Geç Pleistosen, Amerika Birleşik Devletleri)
  • C. antipodum - Yeni Zelanda kuzgunu (tarih öncesi: Yeni Zelanda)
  • C. impluviatus - Yüksek gagalı karga (tarih öncesi: Hawaii)
  • C. moriorum - Chatham kuzgunu (tarih öncesi: Güneybatı Pasifik Chatham Adaları)
  • C. pumilis - Porto Rikolu karga (tarih öncesi: Porto Riko; muhtemelen C. nasicus / palmarum'un bir alt türü)
  • C. viriosus - Sağlam Karga (tarih öncesi: Hawaii)
  • Corvus sp.- Yeni İrlanda kargası (tarih öncesi: Yeni İrlanda, Melanezya)

C. antecorax / C. fossilis kompleksinin yanı sıra C. pliocaenus / C. betfianus / C. praecorax / C. simionescui'nin, özellikle de yaşayan akrabalarla olan geçici zamansallık ve ilişkinin taksonomisi henüz tam olarak çözülmemiştir. Bu türlerin en azından bir kısmı, yukarıda listelenen canlı formların doğrudan ataları gibi görünmektedir.

Yaşam Şekli

Leş kargası (Corvus Corone) yuvası (malzeme olarak pamuk kullanılmış) ve 6-7 günlük yavrular

Kargadan kargaya yuva yapma süresi, kuluçka süresi, yavrunun uçma süresi gibi şeyler değişir.[12] Kargalar yuvalarını çoğunlukla ağaçlara; daha düşük ihtimalle elektrik direkleri, uçurum kenarları, deliği olan herhangi bir yapılar, ve evlere yaparlar. Kargalarda ortalama yuva yapma mevsimi Türkiye'de şubat ayının son haftasında veya mart ayının ilk haftasında başlar. Yuvanın dış iskeleti çoğunlukla en az kalem kalınlığındaki dallardan, daha düşük ihtimalle kıyafet askılığı gibi uzun ve kalın cisimlerden; yuvanın iç kısmı ise kuru ot, pamuk, tüy/hayvan kılı gibi yumuşak malzemelerden oluşur. Tokyo'daki Büyük-Gagalı kargaların (Corvus macrorhynchos) yuva yapmak için kıyafet askılıkları çaldıkları ve yuvanın yumuşak malzemesi olarak da bizonların sırtına konup tüylerini yolup kaçtıkları görülmüştür.[13] Yavru kargaların tüyleri yetişkinlere nazaran daha az parlak ve kirli/soluk gözükür, gagasının kenarında ten renginde yumuşak bir doku vardır, ağzının içi kırmızıdır ve gözleri maviye yakındır, büyüdükçe göz rengi koyu kahverengi olur, gagasındaki yumuşak doku yok olur ve ağzının içinin bir kısmı (gaga altı), siyaha döner.

Kargalar'da yavrunun yuvadan uçma süresi türe göre 6-10 hafta arasında değişir. Kuluçka süresi boyunca yuvada en çok kalan dişi kuştur ve erkek dişiyi besler. Dişi kuş günde 1 kere yumurtlar böylelikle yumurtadan çıkan civciv bir öncekine göre hep 1 gün daha küçüktür.Tek eşlidirler;[14][15] ölene kadar aynı eşle yaşarlar. Yuvadaki yumurta sayısı türe göre 3-10 tane olacak şekilde değişir. Yumurtalar kahverengi lekelerle birlikte yeşilimsi bir renktedir. Cinsel olgunluğa (3-4)[16] yaşında ulaşırlar. Kargalarda cinsiyet ayrımı yapmak zordur; çoğu türlerde erkekler dişiye nazaran boyut olarak daha iridirler. Kargalarda; fiziksel,karakter ve zeka gelişimi 1 yılda tamamlanır ama üremeye hazır oldukları yaşa çok çok sonra ulaşırlar. Cinsel olgunluğa ulaştıktan sonra kalıcı olarak ebeveynlerinden, sürüsünden ayrılırlar ve kendi sürüsünü kurar, eş edinir ve yuva yapar. Bu sayede döngü tamamlanmış olur. Kargalarda sürü ve ailenin sayısı; kuşun yaşadığı yere, yiyecek bolluğuna, yaşına ve karakterine göre değişebilir.

Yaşam Alanı

Orman, köy, park, hayvancılığın yapıldığı yerler, fundalıklar, yaylalar ve şehirde yaşarlar. Şehir hayatına bazı türleri adapte olmuştur. Şehirlerde insan çöplüklerinden dolayı sayıları daha çok ve hayatta kalma oranları diğer yaşam alanlarına göre yüksektir.

Davranışları

Yavru Leş Kargası (Corvus Corone) Belirgin şekilde mavi gözler, gaga kenarındaki ten rengi doku, kırmızı bir ağız ve kirli/soluk tüyler

Kargalar sosyal ve savunmacı kuşlardır, eşlerini, ailelerini, yavrularını ve bölgelerini korumak için ellerinden geleni yapacaklardır ama bu ters etkide gösterir; kargalar aynı türdeşi de olsa sürüsünden veya ailesinden olmadığı sürece yabancı kargaları sürüsünde istemezler, onlarla yiyecek paylaşmazlar. Sürüye yeni bir karga katılmaya çalıştığında bir süre kabul etmeyebilirler. Kargalar cenaze törenleri yapmaktadır,[17] aralarından biri öldüğünde ölünün etrafını sarıp karmaşık şekillerde birbirleriyle iletişim kurarlar. Ne olup bitiyor, anlamaya çalışırlar. Eğer aralarından birini öldürenin, zarar verenin veya yakalayanın kim olduğunu bulurlarsa ondan intikam almak isteyeceklerdir. Bunu yapan bir kedi, insan ya da herhangi bir yırtıcı hayvansa onu rahat bırakmazlar; yüzleri, vücut özelliklerini akılda tutup, her gördüklerinde alarm çağrısıyla onu rahatsız ederler. Yapabilirlerse vurup kaçabilirler. Biz insanlar kargaların nasıl bir iletişim kurduğunu, kurdukları iletişimin ne anlama geldiğini bilemeyiz.

Bir ornitolog veya biyolog olmadığımız sürece; sesin sadece alarm çağrısı mı, normal çağrı mı ve şarkı olup/olmadığını bilebiliriz. Kargalar kendilerini besleyen insanlara teşekkür ettiğini belirtmek/sevgisini gösterebilmek için hediye getirirler; buna en iyi örnek Gabi Mann diye bir kızın kargaların getirdiği hediyelerden koleskiyonu var. Bilinenin aksine kargalar sadece esaret altında olduklarında parlak cisimlere, yiyecek dışındaki cisimlere ilgi duyarlar, onu saklarlar ve çalarlar.[18] Onun dışında doğada yaşayan bir karga parlak bir cisim gördüğünde (Yeni Kaledonya kargası hariç) fazla ilgilenmeyecektirler. Esaret altında zekalarını daha iyi kullanabilirler ama mutlu olmazlar, türdeşleri olmadığından kendini yalnız hissedecektirler. Aile içinde çoğu kez kavga ederler ama kavga fazla büyümez. Aileden veya sürüden olmayan bir karga türünden ailelerini ve kendilerini korumak için ölümüne savaşırlar.[19][20] Savaştığı kuş genelde sakatsa, hastaysa veya yavruysa ölür. Çok titiz ve gerektiğinde seçici kuşlardır. Kargalar çok sık banyo yapmayı seven ve yemek yedikten sonra gagasını silen hatta yediği leşi, çöpü, böceği dahası bulduğu her yiyeceği bile suda yıkayan bir kuştur. Fırsatı olursa, bulursa en temiz suda bu işlemleri yapmayı tercih eder.

Bu karga çöp poşetini yırtıp içindeki yiyecekleri almaya çalışıyor.
Ölü Ekin kargası

Beslenme

Omnivor bir beslenme şekline sahiptirler, hemen hemen her şeyi yerler. Meyve, sebze, tahıl, kuruyemiş, besin çöpleri, leş, her türlü et çeşidi, böcekler, omurgasızlar, tohum, yavru kuşlar, kuş yumurtaları, yavru hayvanlar (kendinden boyut olarak küçük olan, yavru veya sakat olan canlıları avlayıp yerler).[21] Şehirde yaşayan kargaların beslenmesinin %65'i insan yemeklerinden oluşur. Geriye kalanlar ise böcekler, tohumlar ve sadece %1'i leştir.[22] Doğada insan yiyecekleri bulunmadığından, yırtıcı kuşların avladıkları avları çoğu zaman yırtıcı kuşun kuyruğuna vurup çekiştirip rahatsız ederler [23] ve çalmak için uğraşırlar, fırsat olmadığında ise bekleyip geriye kalan et parçalarını ve bol miktarda daha fazla leş, tohum ve böcek yerler. Kargalar kendinden ufak yetişkin canlıları grup olup çok nadiren avlarlar. Bir avı çalmak avlanmaktan daha kolaydır. Şehirde ise yemek yiyen kediye veya köpeğe aynısını yaparlar.[24] Şehirde kedileri, köpekleri rahatsız edip yiyeceklerini çalmakta ustalaşmışlardır. Genede yiyecek çalmaktan çok aynı doğadaki gibi sıralarını beklerler, her zaman yiyecek çalmaya fırsat olmaz.

Hastalık

Kargalara, bazı kuşlara, atlara ve insanlara ''Batı Nil Virüsü'' bulaşabilir.[4] Virüsün kaynağı sivrisineklerdir; kargaları, bazı kuşları ısırırlar ve virüs bu şekilde önce kargalara sonra etraftaki diğer kuşlardan atlara ve insanlara bulaşır.[25] Ancak virüse maruz kalan insanların beşte biri grip benzeri semptomlar görüyor ve %1'i ciddi şekilde hastalanıyor. Hastalık New York'ta ilk ortaya çıktığında, 1999 yazında, 4 ayda yaklaşık 5.500 karga öldü. Testler, hastalığın kargalar için %100 ölümcül olduğunu gösterdi. Alakarga, saksağan, bülbül ve martı gibi birçok kuşun hassas olduğu görüldü.[26]

Kültürde kargalar

Kargalar tuhaf sesleri, siyah renkleri, parlak cisimlere olan düşkünlükleri ile mitolojiye ve sanata sıklıkla konu olmuşlardır ve kargalar yıllar boyunca savaş, ölüm gibi olaylarla ilişkilendirilmiştir. Çoğu dinde ve kültürde kargalar hala kutsaldır. Korku filmlerinde ''Ölümün habercisi'' gibi kavramlarla donatılmıştır. Kargaların 200 yıl yaşadığı, leş yediği (nispeten) yalnıştır.

Cins ve türler

Corvinae (alt familya)--->''Corvus''(Cins)[5]
Tür Bilimsel Adı Yaygın Adı
Corvus albus Alaca karga
Corvus albicollis Beyaz boyunlu kuzgun
Corvus Bennetti Küçük Karga
Corvus brachyrhynchos Amerikan kargası
Corvus capensis Kap kargası
Corvus caurinus Kuzeybatı kargası
Corvus corax Yaygın kuzgun Türkiye
Corvus cornix Kapüşonlu karga Türkiye
Corvus corone Leş kargası
Corvus coronoides Avustralya kuzgunu
Corvus crassirostris Kalın gagalı kuzgun
Corvus cryptoleucus Chihuahuan Kuzgunu
Corvus culminatus Hint orman kargası
Corvus edithae Somali kargası
Corvus enca İnce gagalı karga
Corvus florensis Flores kargası
Corvus frugilegus Ekin kargası Türkiye
Corvus fuscicapillus Kahverengi başlı karga
Corvus hawaiiensis Hawai kargası
Corvus imparatus Tamaulipas kargası
Fotoğraf koyulmadı Corvus insularis Bismarck kargası
Corvus jamaicensis Jamaika kargası
Corvus kubaryi Mariana kargası
Corvus leucognaphalus Beyaz boyunlu karga
Corvus levaillantii Doğu orman kargası
Corvus macrorhynchos Büyük gagalı karga
Fotoğraf koyulmadı Corvus meeki Begonvil kargası
Corvus mellori Küçük kuzgun
Corvus moneduloides Yeni Kaledonya kargası
Corvus Monedula Yaygın Küçük karga Türkiye
Corvus nasicus Küba kargası
Corvus orru Avustralya kargası
Corvus ossifragus Balık kargası
Corvus palmarum Palmiye kargası
Corvus rhipidurus Çöl kuzgunu
Corvus ruficollis Kahverengi Boyunlu kuzgun
Corvus sinaloae Sinaloa kargası
Corvus splendens Ev kargası
Corvus tasmanicus Orman kuzgunu
Corvus torquatus Yakalı karga
Fotoğraf koyulmadı Corvus tristis Boz karga
Corvus typicus Şeritli Karga
Fotoğraf koyulmadı Corvus unicolor Banggai kargası
Corvus validus Uzun gagalı karga
Corvus violaceus Menekşe kargası
Corvus woodfordi Beyaz gagalı karga

Kaynakça

  1. ^ "kuzgun." Güncel Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu. Erişim: 23 Aralık 2011
  2. ^ Kübra Eskigün. "Klasik Türk Şiirinde Efsanevi Kuşlar" (PDF). kutuphane.ksu.edu.tr. 16 Haziran 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2009. 
  3. ^ "Zeka". 10 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  4. ^ "Avrupa Saksağanı ve Ayna". 1 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  5. ^ "Taş ve Kuzgun". 10 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  6. ^ "Kuzgun ve Hafıza". 1 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  7. ^ "Robot Karga'nın yaptıklarını gören tecrübesiz genç kuşlar daha kolay öğrenir". 20 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  8. ^ "Kaledonya Kargası ve Yaptığı Aletler". 20 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  9. ^ "Kaledonya kargasının farklı taktiği". 9 Haziran 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  10. ^ "Kuzgunların Zekası". 21 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  11. ^ "Kargalar derin düşünebilir ve geleceği öngörüp plan yapabilirler". 18 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  12. ^ "Kargaların yuvalama şekli". 4 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  13. ^ "26:31. saniyede kıyafet askılığı çalıyor". 1 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  14. ^ "Kargalar sosyal olarak tek eşli, genetik olarak karışık olarak tanımlanır". 2 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  15. ^ "Karga Yaşamı Hakkında". 7 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  16. ^ "Karagaların Cinsel Olgunluk Yaşı". 11 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  17. ^ "Saksağanların Cenaze Töreni". 6 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  18. ^ "Kargalar ve parlak cisimler". 11 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  19. ^ "Kargalar insanlar gibi bazen kendi türlerini öldürebilir". 11 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  20. ^ "Bu videoda karga kendi türünü öldürüyor Not:Bu tür absürt olayların olma olasılığı Amerikan kargalarında daha fazladır çünkü sürü üyeleri fazladır bu yüzden yiyecek sıkıntısı ve rekabet vardır. Ama hiçbir karga kendi sürü üyesini/ailesini öldürmez bu videodaki kuş yabancı bir kargadır". 23 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.  40. harf sırasında bulunan |başlık= parametresi line feed character içeriyor (yardım)
  21. ^ "Karga tavşan avlamış yiyor". 20 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  22. ^ "Karga Diyeti". 23 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  23. ^ "Karga şahinin yiyeceğini çalmaya çalışıyor". 14 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  24. ^ "Kedilerden yiyecek çalmak için uğraşıyorlar". 23 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  25. ^ "Karga ve virüs Kaeli". 7 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  26. ^ "Karga ve Virüs". 6 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

Dış bağlantılar

  1. Üreme Şekli, Yaşamı: https://en.wikipedia.org/wiki/Corvidae https://en.wikipedia.org/wiki/Corvidae#Reproduction

2. Davranışları, Zekası: https://en.wikipedia.org/wiki/Eurasian_magpie https://www.youtube.com/watch?v=cbSu2PXOTOc&t=108s

Bu belgeselde orman kargaları yuva yapmak için kıyafet askılıklarını kullanıyor: ''https://www.youtube.com/watch?v=zGYII1XbE4U&t=1607s.'' https://www.youtube.com/watch?v=YwXKNMI9sGU https://www.youtube.com/watch?v=Sng1oV_uDzM https://www.youtube.com/watch?v=AVaITA7eBZE&t=12s

3. Görsel Hafıza hakkında: https://www.youtube.com/watch?v=mRwSC5eHQzA

4. Yeni Kaledonya kargaları ve yaptığı Aletler https://www.youtube.com/watch?v=UZM9GpLXepU

5. Bu videoda çubukla larvaları dürtüp kızdırarak çubuğu ısırmasını sağlıyor ve yukarı çekip yiyor: ''https://www.youtube.com/watch?v=xwVhrrDvwPM''. Kargalar birbirlerine yeni şeyler öğretebilir bilgiyi nesilden nesle aktarabilir bu videoda robot karganın yaptıklarını başka kargalar uygulayıp öğrenebilir: ''https://www.youtube.com/watch?v=8LaCfp2ugHU''

6. Kuzgunların su seviyesini yükseltip yiyecekli kaba ulaştığı video: ''https://www.youtube.com/watch?v=lrYPm6DD44M''

7. Kargalar hakkında bilimsel çoğu şeyler yazan en iyi site John Marzluff(Vahşi Yaşam Biyoloğu)' un doktora sonrası araştırma öğrencisi Kaeli Swift'in yazıları: https://corvidresearch.blog/about/ https://corvidresearch.blog/faqs-about-crows/ https://corvidresearch.blog/faqs-about-crows/#crow-murder https://corvidresearch.blog/2016/03/29/everything-you-want-to-know-about-crow-nests/

8. Kargaların Beslenmesi: https://corvidresearch.blog/2016/02/17/crow-curiosities-what-do-crows-eat/

9. Pica cinsinden bir saksağan kendini aynada tanığı video: https://www.youtube.com/watch?v=HRVGA9zxXzk

10. Karga Zekası 5-7 yaş arasındaki çocuklarla eş olabilir: https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0092895

11. Yırtıcı kuşu rahatsız ettiği video: https://www.youtube.com/watch?v=DqFpx3mE9fQ&t=45s

12. Kargalar ve Hediyeler: https://www.youtube.com/watch?v=HWXe7Js6GnI&t=129s

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Karga&oldid=22745102" sayfasından alınmıştır