COVID-19: Revizyonlar arasındaki fark

Bağlantıları değiştir
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Gogolplex (mesaj | katkılar)
Devriyeler
7.752 değişiklik
→‎Araştırma: kamostat + sitokin fırtınası
Gogolplex (mesaj | katkılar)
Devriyeler
7.752 değişiklik
→‎Tanı: İngilizceden çevrildi
31. satır: 31. satır:


==Tanı==
==Tanı==
[[File:CDC_2019-nCoV_Laboratory_Test_Kit.jpg|bağlantı=https://en.wikipedia.org/wiki/File:CDC_2019-nCoV_Laboratory_Test_Kit.jpg|küçükresim|[[Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri]]'nin COVID-19 için rRT-PCR test kitleri.<ref>{{Cite web|url=https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/testing.html|title=CDC Tests for 2019-nCoV|access-date=12 February 2020|archive-date=14 February 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200214023335/https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/testing.html|date=5 February 2020|website=Centers for Disease Control and Prevention|last=CDC|url-status=live|name-list-format=vanc}}</ref>]]
15 Ocak 2020'de Dünya Sağlık Örgütü, Covid-19 için Charite Hastanesinden bir viroloji ekibi tarafından geliştirilen tanı testi üzerine bir protokol yayınladı.<ref name="Schnirring, Lisa 2020"/>
[[Dünya Sağlık Örgütü]], hastalığın tanısı için çeşitli test protokolleri açıklamıştır.<ref>{{Cite web|url=https://www.who.int/publications-detail/laboratory-testing-for-2019-novel-coronavirus-in-suspected-human-cases-20200117|title=Laboratory testing for 2019 novel coronavirus (2019-nCoV) in suspected human cases|access-date=13 March 2020|website=[[World Health Organization]] (WHO)}}</ref> Standart test yöntemi, gerçek zamanlı [[Ters transkriptaz|revers transkriptaz]] [[polimeraz zincir reaksiyonu]] (r[[RT-PCR]]) olmaktadır.<ref name="20200130cdc">{{Cite web|url=https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/summary.html|title=2019 Novel Coronavirus (2019-nCoV) Situation Summary|access-date=30 January 2020|archive-date=26 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200126210549/https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-nCoV/summary.html|date=30 January 2020|website=[[Centers for Disease Control and Prevention]]|url-status=live|name-list-format=vanc}}</ref> Bu test, kişiden alınacak [[nazofarengeal sürüntü]] veya [[balgam]] gibi [[Solunum yolları|solunum yollarından]] alınmış örnekler ile gerçekleştirilebilmektedir.<ref name="20200129cdc">{{Cite web|url=https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/lab/rt-pcr-detection-instructions.html|title=Real-Time RT-PCR Panel for Detection 2019-nCoV|access-date=1 February 2020|archive-date=30 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200130202031/https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/lab/rt-pcr-detection-instructions.html|date=29 January 2020|website=[[Centers for Disease Control and Prevention]]|url-status=live|name-list-format=vanc}}</ref> Test sonuçları genellikle bir kaç saat ile 2 gün arasında değişebilen sürelerde çıkmaktadır.<ref name="globenewswire1977226">{{Cite web|url=https://www.globenewswire.com/news-release/2020/01/30/1977226/0/en/Curetis-Group-Company-Ares-Genetics-and-BGI-Group-Collaborate-to-Offer-Next-Generation-Sequencing-and-PCR-based-Coronavirus-2019-nCoV-Testing-in-Europe.html|title=Curetis Group Company Ares Genetics and BGI Group Collaborate to Offer Next-Generation Sequencing and PCR-based Coronavirus (2019-nCoV) Testing in Europe|access-date=1 February 2020|archive-date=31 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200131201626/https://www.globenewswire.com/news-release/2020/01/30/1977226/0/en/Curetis-Group-Company-Ares-Genetics-and-BGI-Group-Collaborate-to-Offer-Next-Generation-Sequencing-and-PCR-based-Coronavirus-2019-nCoV-Testing-in-Europe.html|date=30 January 2020|website=GlobeNewswire News Room|url-status=live|name-list-format=vanc}}</ref><ref name="20200130businessinsider">{{Cite web|url=https://www.businessinsider.com/how-to-know-if-you-have-the-coronavirus-pcr-test-2020-1|title=There's only one way to know if you have the coronavirus, and it involves machines full of spit and mucus|access-date=1 February 2020|archive-date=1 February 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200201034232/https://www.businessinsider.com/how-to-know-if-you-have-the-coronavirus-pcr-test-2020-1|date=30 January 2020|website=Business Insider|last=Brueck|first=Hilary|name-list-format=vanc|url-status=live}}</ref> Bilim insanları, hastalığa neden olan virüs soyunu izole etmiş ve [[DNA dizileme|genetik sekansını]] yayımlayarak dünya çapında laboratuvarların enfeksiyonu teşhis etmeleri için PCR testleri geliştirmesine olanak tanımıştır.<ref name="ncbiWuhanGenomes">{{Cite web|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/labs/virus/vssi/#/virus?SeqType_s=Nucleotide&VirusLineage_ss=Wuhan%20seafood%20market%20pneumonia%20virus,%20taxid:2697049|title=Severe acute respiratory syndrome coronavirus 2 data hub|access-date=4 March 2020|website=NCBI|url-status=live|name-list-format=vanc}}</ref><ref name="Cohen17Jan20202">{{cite journal|url=https://mcb.uconn.edu/wp-content/uploads/sites/2341/2020/01/WuhanScience24Jan2020.pdf|title=New SARS-like virus in China triggers alarm|access-date=11 February 2020|archive-date=11 February 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200211230310/https://mcb.uconn.edu/wp-content/uploads/sites/2341/2020/01/WuhanScience24Jan2020.pdf|date=January 2020|issue=6475|pages=234–35|journal=Science|volume=367|vauthors=Cohen J, Normile D|pmid=31949058|doi=10.1126/science.367.6475.234|bibcode=2020Sci...367..234C|url-status=live}}</ref>

[[Kan testi|Kan testleri]] hastalığın teşhisi için kullanılabilir, ancak bunun gerçekleştirilebilmesi için iki hafta ara ile alınacak iki farklı kan tahliline gereksinim bulunmaktadır.<ref>{{Cite web|url=https://www.who.int/publications-detail/laboratory-testing-for-2019-novel-coronavirus-in-suspected-human-cases-20200117|title=Laboratory testing for 2019 novel coronavirus (2019-nCoV) in suspected human cases|access-date=26 February 2020|archive-date=21 February 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200221192745/https://www.who.int/publications-detail/laboratory-testing-for-2019-novel-coronavirus-in-suspected-human-cases-20200117|url-status=live}}</ref> 26 Şubat 2020 itibariyle hastalık için herhangi bir [[antikor]] testi veya hasta başı tahlili bulunmamakta olup, çalışmalar halen yürütülmektedir.<ref>{{cite journal|title=Potential Rapid Diagnostics, Vaccine and Therapeutics for 2019 Novel Coronavirus (2019-nCoV): A Systematic Review|date=February 2020|display-authors=6|issue=3|pages=623|journal=Journal of Clinical Medicine|volume=9|vauthors=Pang J, Wang MX, Ang IY, Tan SH, Lewis RF, Chen JI, Gutierrez RA, Gwee SX, Chua PE, Yang Q, Ng XY, Yap RK, Tan HY, Teo YY, Tan CC, Cook AR, Yap JC, Hsu LY|pmid=32110875|doi=10.3390/jcm9030623}}</ref>

[[Vuhan Üniversitesi]] Zhongnan Hastanesi'nin yayımlamış olduğu yönerge, enfeksiyonların belirlenmesi için klinik özellikler ile epidemiyolojik riskin kullanılmasını önermektedir. Bu yönteme göre, aralarında ateş, zatürre, normal veya düşük beyaz kan hücresi seviyesi ve düşük lenfosit seviyesi bulgularından herhangi ikisine sahip kişiler, Vuhan'a seyahatleri ve hasta kişilerle etkileşimleriyle beraber incelenerek değerlendirilmektedir.<ref name=":3">{{cite journal|title=A rapid advice guideline for the diagnosis and treatment of 2019 novel coronavirus (2019-nCoV) infected pneumonia (standard version)|date=February 2020|display-authors=6|issue=1|pages=4|journal=Military Medical Research|volume=7|vauthors=Jin YH, Cai L, Cheng ZS, Cheng H, Deng T, Fan YP, Fang C, Huang D, Huang LQ, Huang Q, Han Y, Hu B, Hu F, Li BH, Li YR, Liang K, Lin LK, Luo LS, Ma J, Ma LL, Peng ZY, Pan YB, Pan ZY, Ren XQ, Sun HM, Wang Y, Wang YY, Weng H, Wei CJ, Wu DF, Xia J, Xiong Y, Xu HB, Yao XM, Yuan YF, Ye TS, Zhang XC, Zhang YW, Zhang YG, Zhang HM, Zhao Y, Zhao MJ, Zi H, Zeng XT, Wang YY, Wang XH|doi=10.1186/s40779-020-0233-6|doi-access=free|pmid=32029004|pmc=7003341}}</ref> Tongji Hastanesi'nin yayımlamış olduğu 26 Şubat tarihli bir araştırmaya göre göğüsün [[bilgisayarlı tomografi]] ile çekilmiş resimlerinin değerlendirilmesi (%98), PCR testleri ile karşılaştırıldığında (%71) daha yüksek bir [[duyarlılık]] göstermektedir. Yanlış negatif sonuçlarının, PCR testlerinden veya testi gerçekleştiren kişi veya örneklerin hatalarından kaynaklandığı düşünülmektedir. Yanlış pozitif sonuçları nadir görülmektedir.<ref name="Bai Yao Wei Tian 2020 p.">{{cite journal|title=Presumed Asymptomatic Carrier Transmission of COVID-19|date=February 2020|display-authors=6|journal=JAMA|vauthors=Bai Y, Yao L, Wei T, Tian F, Jin DY, Chen L, Wang M|doi=10.1001/jama.2020.2565|doi-access=free|pmid=32083643|pmc=7042844}}</ref>

Çin'de 1099 hasta üzerinde yürütülmüş bir çalışma, hastaların %56'sında buzlu cam görünümü olarak da bilinen [[Ground glass opasiteleri|ground glass opasitelerinin]] var olduğunu ortaya koymuş, ancak vakaların %18'inde herhangi bir radyolojik bulguya rastlanmadığı da rapor edilmiştir.<ref name="Guan Ni Hu Liang p.">{{cite journal|title=Clinical Characteristics of Coronavirus Disease 2019 in China|date=February 2020|display-authors=6|journal=The New England Journal of Medicine|publisher=Massachusetts Medical Society|vauthors=Guan WJ, Ni ZY, Hu Y, Liang WH, Ou CQ, He JX, Liu L, Shan H, Lei CL, Hui DS, Du B, Li LJ, Zeng G, Yuen KY, Chen RC, Tang CL, Wang T, Chen PY, Xiang J, Li SY, Wang JL, Liang ZJ, Peng YX, Wei L, Liu Y, Hu YH, Peng P, Wang JM, Liu JY, Chen Z, Li G, Zheng ZJ, Qiu SQ, Luo J, Ye CJ, Zhu SY, Zhong NS|pmid=32109013|doi=10.1056/nejmoa2002032|doi-access=free}}</ref> Bilateral ve periferal ground glass opasiteleri en tipik BT bulgularını oluşturmakta olmalarına rağmen, hastalık için spesifik değillerdir.<ref name="Bernheim Mei Huang Yang p=200463">{{cite journal|title=Chest CT Findings in Coronavirus Disease-19 (COVID-19): Relationship to Duration of Infection|date=February 2020|display-authors=6|pages=200463|journal=Radiology|vauthors=Bernheim A, Mei X, Huang M, Yang Y, Fayad ZA, Zhang N, Diao K, Lin B, Zhu X, Li K, Li S, Shan H, Jacobi A, Chung M|doi=10.1148/radiol.2020200463|pmid=32077789|doi-access=free}}</ref> Ground glass opasiteleri çocuk hastalarda da c. %33 oranında görülen bir bulgu olmaktadır.<ref name="Lu Zhang Du Zhang p.">{{cite journal|title=SARS-CoV-2 Infection in Children|date=18 March 2020|display-authors=6|page=|journal=New England Journal of Medicine|publisher=Massachusetts Medical Society|vauthors=Lu X, Zhang L, Du H, Zhang J, Li YY, Qu J, Zhang W, Wang Y, Bao S, Li Y, Wu C, Liu H, Liu D, Shao J, Peng X, Yang Y, Liu Z, Xiang Y, Zhang F, Silva RM, Pinkerton KE, Shen K, Xiao H, Xu S, Wong GW|doi=10.1056/nejmc2005073|issn=0028-4793|pmid=32187458}}</ref> Akciğerlerde bir yoğunluk artışı türü olan [[Akciğer konsolidasyonu|konsolidasyon]], lineer opasiteler ve [[ters halo işareti]] vakalardaki diğer radyolojik bulgulardır.<ref name="Bernheim Mei Huang Yang p=200463" /> Hastalık başlangıcında [[Lezyon|lezyonlar]] sadece bir akciğeri etkilerken, semptomların ortaya çıkmasından 6-12 gün sonrasını kapsayan ilerleyen evrelerde hastaların %88'inde iki akciğerin de etkilendiği gözlemlenmiştir.<ref name="Bernheim Mei Huang Yang p=200463" /><gallery widths="300">
Dosya:COVID19CT2.webp|Tipik BT taraması sonuçları
Dosya:COVID19CT1.webp|Hızlı ilerleme evresinden BT görüntüleri
</gallery>


==Önlem==
==Önlem==

Sayfanın 12.46, 22 Mart 2020 tarihindeki hâli

Bu madde hastalık hakkındadır. Salgını için 2019-20 koronavirüs pandemisi sayfasına bakınız. Virüs için şiddetli akut solunum yolu sendromu koronavirüsü 2 sayfasına bakınız.
Koronavirüs hastalığı 2019 (COVID-19)
UzmanlıkEnfeksiyon hastalıkları, Göğüs hastalıkları, viroloji, epidemiyoloji, Acil tıp Bunu Vikiveri'de düzenleyin

Koronavirüs hastalığı 2019 veya Vuhan zatürresi, kısaltmasıyla COVID-19 ya da KOVID-19, insanları etkileyen, şiddetli akut solunum yolu sendromu koronavirüsü 2'nin (SARS-CoV-2) neden olduğu solunum yolu sendromu. Hastalığın kuluçka süresinin (virüsün vücuda girmesiyle belirtilerin başlaması arasında geçen zaman) 24 günü bulduğu görülmüştür. 22 Mart 2020 tarihi itibariyle 307,625 kişiye bulaşmış olup, 95,797 iyileşme varken 13,050 kişinin ölümüne sebep olmuştur.[1]

Belirtiler

Koronavirüs hastalığı 2019 yol açtığı semptomlar

Semptomlar, vakaların %90'ında ateş, %80'inde yorgunluk ve kuru öksürük, %20'sinde nefes darlığı ve %15'inde solunum sıkıntısı şeklinde kendini göstermektedir. Göğüs röntgeninde her iki akciğerde de belirti vermiştir. Hayati belirtiler hastaneye yatırılanların kabulü sırasında genellikle kararlıdır. Kan testlerinde genellikle düşük beyaz kan hücresi (Akyuvar) sayımı göstermiştir.[2][3][4]

Bulaşması

Ana madde: Şiddetli akut solunum yolu sendromu koronavirüsü 2

2019-nCoV’da diğer solunum yolu virüsleri gibi enfekte kişilerin öksürük, hapşırık, gülme, konuşma sırasında çevreye saçılan virüs içeren solunum damlacıklarının hava yoluyla alınmasıyla bulaşmaktadır. İnsandan insana bulaş için yakın temas gereklidir. Asemptomatik yani virüsü taşıdığı halde henüz hasta olmamış kişiler de hastalığın yayılmasına neden olabilirler.[5]

Koronavirüs, hayvanlardan insanlara sıçrama yapan (Zoonoz) virüslerdendir. Bu virüsün mutasyon yeteneği bulunmaktadır. Yetişkinlerde ve çocuklarda görülen nezle vakalarının bir kısmından koronavirüslerin sorumlu olduğu düşünülmektedir. Bu virüs grubu, ateş ve bademciklerin büyümesi gibi semptomlara neden olmakta ve en çok kış ve erken baharda nezleye yol açmaktadır. Bunlara ek olarak koronavirüsler zatürre ile bronşite (viral veya ikincil bakteriyel) neden olabilirler. 22 Ocak 2020'de Pekin Üniversitesi, Guangxi Geleneksel Çin Tıp Üniversitesi, Ningbo Üniversitesi ve Vuhan Biyoloji Mühendisliği Koleji'nden bilim insanları, "yeni tanımlanan koronavirüsün, yılandan insana türler arası geçişini artırabileceğini belirten bir makale yayınladılar."[6] Virüsün artan sıcaklık ve bağıl neme bağlı olarak bulaşabilirliğinin azaldığı açıklanmıştır.[7]

Tanı

Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri'nin COVID-19 için rRT-PCR test kitleri.[8]

Dünya Sağlık Örgütü, hastalığın tanısı için çeşitli test protokolleri açıklamıştır.[9] Standart test yöntemi, gerçek zamanlı revers transkriptaz polimeraz zincir reaksiyonu (rRT-PCR) olmaktadır.[10] Bu test, kişiden alınacak nazofarengeal sürüntü veya balgam gibi solunum yollarından alınmış örnekler ile gerçekleştirilebilmektedir.[11] Test sonuçları genellikle bir kaç saat ile 2 gün arasında değişebilen sürelerde çıkmaktadır.[12][13] Bilim insanları, hastalığa neden olan virüs soyunu izole etmiş ve genetik sekansını yayımlayarak dünya çapında laboratuvarların enfeksiyonu teşhis etmeleri için PCR testleri geliştirmesine olanak tanımıştır.[14][15]

Kan testleri hastalığın teşhisi için kullanılabilir, ancak bunun gerçekleştirilebilmesi için iki hafta ara ile alınacak iki farklı kan tahliline gereksinim bulunmaktadır.[16] 26 Şubat 2020 itibariyle hastalık için herhangi bir antikor testi veya hasta başı tahlili bulunmamakta olup, çalışmalar halen yürütülmektedir.[17]

Vuhan Üniversitesi Zhongnan Hastanesi'nin yayımlamış olduğu yönerge, enfeksiyonların belirlenmesi için klinik özellikler ile epidemiyolojik riskin kullanılmasını önermektedir. Bu yönteme göre, aralarında ateş, zatürre, normal veya düşük beyaz kan hücresi seviyesi ve düşük lenfosit seviyesi bulgularından herhangi ikisine sahip kişiler, Vuhan'a seyahatleri ve hasta kişilerle etkileşimleriyle beraber incelenerek değerlendirilmektedir.[18] Tongji Hastanesi'nin yayımlamış olduğu 26 Şubat tarihli bir araştırmaya göre göğüsün bilgisayarlı tomografi ile çekilmiş resimlerinin değerlendirilmesi (%98), PCR testleri ile karşılaştırıldığında (%71) daha yüksek bir duyarlılık göstermektedir. Yanlış negatif sonuçlarının, PCR testlerinden veya testi gerçekleştiren kişi veya örneklerin hatalarından kaynaklandığı düşünülmektedir. Yanlış pozitif sonuçları nadir görülmektedir.[19]

Çin'de 1099 hasta üzerinde yürütülmüş bir çalışma, hastaların %56'sında buzlu cam görünümü olarak da bilinen ground glass opasitelerinin var olduğunu ortaya koymuş, ancak vakaların %18'inde herhangi bir radyolojik bulguya rastlanmadığı da rapor edilmiştir.[20] Bilateral ve periferal ground glass opasiteleri en tipik BT bulgularını oluşturmakta olmalarına rağmen, hastalık için spesifik değillerdir.[21] Ground glass opasiteleri çocuk hastalarda da c. %33 oranında görülen bir bulgu olmaktadır.[22] Akciğerlerde bir yoğunluk artışı türü olan konsolidasyon, lineer opasiteler ve ters halo işareti vakalardaki diğer radyolojik bulgulardır.[21] Hastalık başlangıcında lezyonlar sadece bir akciğeri etkilerken, semptomların ortaya çıkmasından 6-12 gün sonrasını kapsayan ilerleyen evrelerde hastaların %88'inde iki akciğerin de etkilendiği gözlemlenmiştir.[21]

  • Tipik BT taraması sonuçları
    Tipik BT taraması sonuçları
  • Hızlı ilerleme evresinden BT görüntüleri
    Hızlı ilerleme evresinden BT görüntüleri

Önlem

Dosya:SST Corona A4 Print-Türkce.png
Önlem
Yıkama
Antiseptiği

Çeşitli bilgilendirmelerde:

  • Mümkün olduğu kadar az dışarı çıkılması, etraftan izole olunması.
  • Ellerin su ve sabunla yıkanması veya alkol bazlı el temizleme sıvısı kullanımı.
  • Öksürürken ve hapşırırken ağız ve burnun uygun şekilde kapatılması.
  • Toplu taşımada, birçok insanın temas ettiği, özellikle de metal yüzeylerde virüs uzun süre yaşayabildiği için temas ettikten sonra ellerin bir an önce temizlenmesi ve ağıza ve göze götürülmemesi önerilmekte ve temel bir yüz maskesinin dahi hastalığın yayılmasını engellemede fayda gösterdiği belirtilmektedir.[23]

Prognoz

Ölüm oranının %3'lük bir oran ile yüksek olmadığı görülmüştür. Ölme hızı ileri yaştaki bireyler ya da eşlik eden sistemik hastalığı olan bireylerde daha yüksek bulunmuştur.[23]

Epidemiyoloji

2019-20 salgını

Ana madde: 2019-20 koronavirüs pandemisi

İlk olarak Çin'in Vuhan bölgesinde 2019 yılında Covid-19 ortaya çıktı. Hızlı bir şekilde diğer bölgelere ve diğer ülkelere yayıldı. 2019 yılında ortaya çıkan ve salgın hâline gelen koronavirüsün daha fazla yayılmasına engel olmak amacıyla Çin hükûmeti şehri 23 Ocak 2020 tarihinden itibaren karantina altına aldı. Bunun yanı sıra şehre yapılan uluslararası uçuşlar da iptal edildi. Almanya, Türkiye, Fransa gibi pek çok ülke Çin Halk Cumhuriyetinden gelen tüm yolcuları termal dedektörlerle kontrol etmeye başladı. Şehire 1 hafta içinde hastaneler yapıldı ve şehir ekonomisi durma noktasına geldi. Çin hükûmeti halka ilaç ve maske dağıtımına başladı, ayrıca çoğu ülke karantina bölgesindeki vatandaşlarını bölgeden tahliye etti. Dünya Sağlık Örgütü bölgesel düzeyde tehlike düzeyini "çok yüksek" olarak belirledi. Salgının ülke düzeyinde yayılmasından sonra Vuhan'dan başka pek çok şehir daha karantinaya alındı. Birçok bölgeye sağlık ekipleri yönlendirildi ve toplu taşıma durduruldu.

Araştırma ve deneysel tedaviler

Hastalığın tedavisi için henüz bir aşı bulunmamıştır. Bilim insanları aşının üretilip insanlara 2021 yılı içerisinde verileceğini düşünmektedir.[24] Tedavi bulmak için yapılan araştırmalar devam etmektedir.[25] Hastalığa hızlı tanı koymak için özel tanı koyma testi üretilmiştir.[26]

Hastalığın tedavisinin bulunması için Bill & Melinda Gates Vakfı, İngiliz sağlık araştırma kurumu Wellcome ve ödeme sistemi şirketi olan Mastercard ortak bir girişim kurdu. Bill & Melinda Gates Vakfı CEO'su Mark Suzman bu girişimi, Koronavirüs COVID-19 tedavilerini tanımlama, değerlendirme, geliştirme ve ölçeklendirmek amacıyla teknolojileri üretmek amacıyla kurulduklarını duyurdu.[27]

Antiviral ilaçlar

Çeşitli antiviral ilaçlar COVID-19'u tedavi etmesi için araştırılmakta, bazıları ise klinik araştırmalarda kullanılmaktadır.[28]

Mart 2020 itibariyle remdesivirin etkinliğine dair belirsiz kanıtlar bulunmaktadır.[29] Remdesivir, SARS-CoV-2'yi in vitro inhibe etmektedir.[30] ABD, Çin ve İtalya'da faz 3 klinik araştırmalar gerçekleştirilmektedir.[28][31][32]

Sıtma tedavisinde kullanılan klorokin Şubat 2020'de Çin'de tedavi için araştırılmış, öncül sonuçlar maddeyi etkin göstermiştir.[33] Klorokin ve hidroksiklorokin, ikinci madde daha güçlü ve güvenli olacak şekilde SARS-CoV-2'yi in vitro inhibe etmektedir.[30][34] Bir çalışmadan öncül sonuçlar, klorokinin COVID-2019 ile ilişkili pnömoni tedavisinde "akciğer filmi bulgularını iyileştirdiğini, negatif testleri teşvik ettiğini ve hastalık süresini kısalttığını" belirtmiştir.[33] Ancak araştırmanın daha çok incelenmesi gerektiği düşünülmektedir.[35]

Teicoplanin, SARS-CoV-2'yi ve akrabası olduğu MERS koronavirüslerini inhibe etmekte olup, COVID-19 tedavisi için potansiyel bir ilaç olarak düşünülmektedir.[36]

2020 yılında New England Journal of Medicine dergisinde yayımlanmış bir randomize kontrollü çalışma, kombine lopinavir/ritonavir tedavisinin COVID19'a karşı etkili olmadığını belirlemiş, bu ilaç kombinasyonlarının, tek başına standart hastane bakımı ile kıyaslandığında hastanede kalma süresinde kısalmaya veya daha iyi sonuçlara yol açmadığını açıklamıştır.[37]

Şubat 2020'de Favipiravir, COVID-19 hastalığının deneysel tedavisi için incelenmektedir. 80 kişilik küçük bir araştırmanın sonuçlarına göre favipiravir, lopinavir/ritonavir kombinesine göre COVID-19 tedavisi için daha etkilidir. 17 Mart 2020 tarihli Çinli yetkililer tarafından yapılmış bir açıklamaya göre ilacın Vuhan ve Shenzhen'de meydana gelmiş vakaların tedavisinde etkili olduğu açıklanmıştır.[38][39]

Kamostat, transmembran proteaz, serin 2 (TMPRSS2) enziminin bir inhibitörüdür. HeLa hücrelerinde TMPRSS2'nin inhibe edilmesi, SARS-CoV ve insan koronavirüsü NL63 enfeksiyonlarının kısmen bloke edilmesine yol açmaktadır.[40] Bir in vitro çalışma, Camostat'ın Calu-3 akciğer hücrelerinin COVID-19'dan sorumlu virüs SARS-CoV-2 tarafından enfekte edilmesini önemli ölçüde azalttığını göstermektedir.[41][42]

Sitokin fırtınası engelleyiciler

Sitokin fırtınası, ileri evrelerdeki şiddetli COVID-19 vakalarında görülebilen ve aşırı sitokin üretimine bağlı ölümcül olabilen tıbbi bir komplikasyondur. Hidroksiklorokinin sitokin fırtınalarına karşı etki gösterdiğine dair kanıt bulunmaktadır.[43]

Küçük bir araştırmanın ardından Çin'deki yetkililer Tocilizumab adlı ilacı, hastalığın tedavisinde izlenecek adımlar içerisine almıştır.[44][45] Madde, ileri düzey hastalarda göstermiş olduğu olumlu sonuçlar neticesinde, İtalya'da ulusal düzeyde randomize olmayan 2. faz klinik araştırmadan geçmektedir.[46][47][48] İlaç, sitokin fırtınalarını belirlemeye yarayan serum ferritin kan tahlilleri ile birlikte kullanılmaktadır.[49][50][51] İnterlökin 6 reseptör antagonisti olan Tocilizumab, 2017 yılında başka bir sitokin komplikasyonu olan kimerik antijen reseptör-T hücre tedavisinin (CAR-T tedavisi) yol açtığı sitokin salınım sendromunun tedavisi için FDA tarafından onaylanmıştı.[52]

Adlandırma

Dünya Sağlık Örgütü hastalığın resmî adını ilk olarak koronavirüs hastalığı 2019 ve kısaltmasını ise COVID-19 olarak belirledi. Zaman içerisinde hastalığın kısaltması Türkçe yaygın medyada Kovid-19 olarak da yer edindi.

Diğer hayvanlar

İnsandan hayvana geçtiği doğrulanmış[53] ancak hayvanların taşıyıcı veya hasta olduğuyla ilgili henüz kesin bir bilgi yoktur.[54]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Outil de suivi du COVID-19". Erişim tarihi: 22 Mart 2020. 
  2. ^ Hui, David S.; Azhar, Esam EI; Madani, Tariq A.; Ntoumi, Francine; Kock, Richard; Dar, Osman; Ippolito, Giuseppe; Mchugh, Timothy D.; Memish, Ziad A.; Drosten, Christian; Zumla, Alimuddin (14 January 2020). "The continuing epidemic threat of novel coronaviruses to global health – the latest novel coronavirus outbreak in Wuhan, China". International Journal of Infectious Diseases. 91: 264–266. doi:10.1016/j.ijid.2020.01.009. ISSN 1201-9712
  3. ^ "Experts explain the latest bulletin of unknown cause of viral pneumonia". Wuhan Municipal Health Commission. 11 Ocak 2020. 18 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2020. 
  4. ^ Schnirring, Lisa (14 January 2020). "Report: Thailand's coronavirus patient didn't visit outbreak market". CIDRAP. Archived from the original on 14 January 2020. Retrieved 15 January 2020.
  5. ^ https://www.yeditepe.edu.tr/tr/duyuru/yeni-koronavirus-2019-ncov-nedir
  6. ^ Ji, Wei; Wang, Wei; Zhao, Xiaofang; Zai, Junjie; Li, Xingguang (22 Ocak 2020). "Homologous recombination within the spike glycoprotein of the newly identified coronavirus may boost cross‐species transmission from snake to human". Journal of Medical Virology. doi:10.1002/jmv.25682. Erişim tarihi: 22 Ocak 2020. 
  7. ^ Jingyuan Wang, High Temperature and High Humidity Reduce the Transmission of COVID-19
  8. ^ CDC (5 February 2020). "CDC Tests for 2019-nCoV". Centers for Disease Control and Prevention. 14 February 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 February 2020. 
  9. ^ "Laboratory testing for 2019 novel coronavirus (2019-nCoV) in suspected human cases". World Health Organization (WHO). Erişim tarihi: 13 March 2020. 
  10. ^ "2019 Novel Coronavirus (2019-nCoV) Situation Summary". Centers for Disease Control and Prevention. 30 January 2020. 26 January 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 January 2020. 
  11. ^ "Real-Time RT-PCR Panel for Detection 2019-nCoV". Centers for Disease Control and Prevention. 29 January 2020. 30 January 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 February 2020. 
  12. ^ "Curetis Group Company Ares Genetics and BGI Group Collaborate to Offer Next-Generation Sequencing and PCR-based Coronavirus (2019-nCoV) Testing in Europe". GlobeNewswire News Room. 30 January 2020. 31 January 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 February 2020. 
  13. ^ Brueck H (30 January 2020). "There's only one way to know if you have the coronavirus, and it involves machines full of spit and mucus". Business Insider. 1 February 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 February 2020. 
  14. ^ "Severe acute respiratory syndrome coronavirus 2 data hub". NCBI. Erişim tarihi: 4 March 2020. 
  15. ^ Cohen J, Normile D (January 2020). "New SARS-like virus in China triggers alarm" (PDF). Science. 367 (6475): 234–35. Bibcode:2020Sci...367..234C. doi:10.1126/science.367.6475.234. PMID 31949058. 11 February 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 11 February 2020. 
  16. ^ "Laboratory testing for 2019 novel coronavirus (2019-nCoV) in suspected human cases". 21 February 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 February 2020. 
  17. ^ Pang J, Wang MX, Ang IY, Tan SH, Lewis RF, Chen JI, ve diğerleri. (February 2020). "Potential Rapid Diagnostics, Vaccine and Therapeutics for 2019 Novel Coronavirus (2019-nCoV): A Systematic Review". Journal of Clinical Medicine. 9 (3): 623. doi:10.3390/jcm9030623. PMID 32110875. 
  18. ^ Jin YH, Cai L, Cheng ZS, Cheng H, Deng T, Fan YP, ve diğerleri. (February 2020). "A rapid advice guideline for the diagnosis and treatment of 2019 novel coronavirus (2019-nCoV) infected pneumonia (standard version)". Military Medical Research. 7 (1): 4. doi:10.1186/s40779-020-0233-6. PMC 7003341 $2. PMID 32029004.  Geçersiz |doi-access=free (yardım)
  19. ^ Bai Y, Yao L, Wei T, Tian F, Jin DY, Chen L, ve diğerleri. (February 2020). "Presumed Asymptomatic Carrier Transmission of COVID-19". JAMA. doi:10.1001/jama.2020.2565. PMC 7042844 $2. PMID 32083643.  Geçersiz |doi-access=free (yardım)
  20. ^ Guan WJ, Ni ZY, Hu Y, Liang WH, Ou CQ, He JX, ve diğerleri. (February 2020). "Clinical Characteristics of Coronavirus Disease 2019 in China". The New England Journal of Medicine. Massachusetts Medical Society. doi:10.1056/nejmoa2002032. PMID 32109013.  Geçersiz |doi-access=free (yardım)
  21. ^ a b c Bernheim A, Mei X, Huang M, Yang Y, Fayad ZA, Zhang N, ve diğerleri. (February 2020). "Chest CT Findings in Coronavirus Disease-19 (COVID-19): Relationship to Duration of Infection". Radiology: 200463. doi:10.1148/radiol.2020200463. PMID 32077789.  Geçersiz |doi-access=free (yardım)
  22. ^ Lu X, Zhang L, Du H, Zhang J, Li YY, Qu J, ve diğerleri. (18 March 2020). "SARS-CoV-2 Infection in Children". New England Journal of Medicine. Massachusetts Medical Society. doi:10.1056/nejmc2005073. ISSN 0028-4793. PMID 32187458. 
  23. ^ a b "COVID-19". Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı. 
  24. ^ https://www.washingtonpost.com/health/2020/01/30/coronavirus-treatment-vaccine-cure/
  25. ^ "COVID-19 Resource Centre" (İngilizce). The Lancet. 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2020. 
  26. ^ https://m.ahaber.com.tr/video/gundem-videolari/koronavirus-coronavirus-icin-asi-gelistirildi-mi-takilan-maskeler-virusten-koruyor-mu-uzman-isim-a-haberde-yanitladi
  27. ^ "Bill Gates'ten 'corona virüs' adımı". NTV. 9 Mart 2020. 11 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2020. 
  28. ^ a b Li G, De Clercq E (Mart 2020). "Therapeutic options for the 2019 novel coronavirus (2019-nCoV)". Nature Reviews. Drug Discovery. 19 (3): 149–150. doi:10.1038/d41573-020-00016-0. PMID 32127666.  Geçersiz |doi-access=free (yardım)
  29. ^ Ko WC, Rolain JM, Lee NY, Chen PL, Huang CT, Lee PI, Hsueh PR (Mart 2020). "Arguments in favor of remdesivir for treating SARS-CoV-2 infections". International Journal of Antimicrobial Agents: 105933. doi:10.1016/j.ijantimicag.2020.105933. PMID 32147516.  Geçersiz |doi-access=free (yardım)
  30. ^ a b Wang M, Cao R, Zhang L, Yang X, Liu J, Xu M, ve diğerleri. (Şubat 2020). "Remdesivir and chloroquine effectively inhibit the recently emerged novel coronavirus (2019-nCoV) in vitro". Cell Research. 30 (3): 269–71. doi:10.1038/s41422-020-0282-0. PMC 7054408 $2. PMID 32020029.  Geçersiz |doi-access=free (yardım)
  31. ^ Beeching NJ, Fletcher TE, Fowler R (2020). "BMJ Best Practices: COVID-19" (PDF). BMJ. 
  32. ^ "AIFA e Gilead annunciano che l'Italia è tra i Paesi che testeranno l'antivirale remdesivir per il trattamento del COVID-19". aifa.gov.it (İtalyanca). Erişim tarihi: 19 Mart 2020. 
  33. ^ a b Gao J, Tian Z, Yang X (Şubat 2020). "Breakthrough: Chloroquine phosphate has shown apparent efficacy in treatment of COVID-19 associated pneumonia in clinical studies". Bioscience Trends. 14 (1): 72–73. doi:10.5582/bst.2020.01047. PMID 32074550.  Geçersiz |doi-access=free (yardım)
  34. ^ Yao X, Ye F, Zhang M, Cui C, Huang B, Niu P, ve diğerleri. (Mart 2020). "In Vitro Antiviral Activity and Projection of Optimized Dosing Design of Hydroxychloroquine for the Treatment of Severe Acute Respiratory Syndrome Coronavirus 2 (SARS-CoV-2)". Clinical Infectious Diseases. doi:10.1093/cid/ciaa237. PMID 32150618. 
  35. ^ Touret F, de Lamballerie X (Mart 2020). "Of chloroquine and COVID-19". Antiviral Research. 177: 104762. doi:10.1016/j.antiviral.2020.104762. PMID 32147496. 
  36. ^ Baron SA, Devaux C, Colson P, Raoult D, Rolain JM (Mart 2020). "Teicoplanin: an alternative drug for the treatment of coronavirus COVID-19?". Int. J. Antimicrob. Agents: 105944. doi:10.1016/j.ijantimicag.2020.105944. PMID 32179150. 
  37. ^ Cao B, Wang Y, Wen D, Liu W, Wang J, Fan G, ve diğerleri. (Mart 2020). "A Trial of Lopinavir-Ritonavir in Adults Hospitalized with Severe Covid-19". The New England Journal of Medicine. doi:10.1056/NEJMoa2001282. PMID 32187464. 
  38. ^ NHK World News ‘China: Avigan effective in tackling coronavirus’
  39. ^ "Japanese flu drug 'clearly effective' in treating coronavirus, says China". The Guardian. 18 Mart 2020. Erişim tarihi: 18 Mart 2020. 
  40. ^ Kawase M, Shirato K, van der Hoek L, Taguchi F, Matsuyama S (June 2012). "Simultaneous treatment of human bronchial epithelial cells with serine and cysteine protease inhibitors prevents severe acute respiratory syndrome coronavirus entry". J. Virol. 86 (12): 6537–45. doi:10.1128/JVI.00094-12. PMC 3393535 $2. PMID 22496216. 
  41. ^ Hoffman, Markus (2020-03-05). "SARS-CoV-2 Cell Entry Depends on ACE2 and TMPRSS2 and Is Blocked by a Clinically Proven Protease Inhibitor". Cell. Erişim tarihi: 2020-03-05. 
  42. ^ Hoffmann M, Kleine-Weber H, Krüger N, Müller M, Drosten C, Pöhlmann S (31 January 2020). "The novel coronavirus 2019 (2019-nCoV) uses the SARS-coronavirus receptor ACE2 and the cellular protease TMPRSS2 for entry into target cells". bioRxiv (preprint). doi:10.1101/2020.01.31.929042.  Geçersiz |doi-access=free (yardım)
  43. ^ Yao X, Ye F, Zhang M, Cui C, Huang B, Niu P, Liu X, Zhao L, Dong E, Song C, Zhan S, Lu R, Li H, Tan W, Liu D (March 2020). "In Vitro Antiviral Activity and Projection of Optimized Dosing Design of Hydroxychloroquine for the Treatment of Severe Acute Respiratory Syndrome Coronavirus 2 (SARS-CoV-2)". Clin. Infect. Dis. doi:10.1093/cid/ciaa237. PMID 32150618. 
  44. ^ Liu R, Miller J (3 March 2020). "China approves use of Roche drug in battle against coronavirus complications". Reuters. Erişim tarihi: 14 March 2020. 
  45. ^ "Effective Treatment of Severe COVID-19 Patients with Tocilizumab". ChinaXiv.org. 5 March 2020. doi:10.12074/202003.00026 (kapalı 2020-03-16). Erişim tarihi: 14 March 2020. 
  46. ^ "Azioni intraprese per favorire la ricerca e l'accesso ai nuovi farmaci per il trattamento del COVID-19". aifa.gov.it (İtalyanca). Erişim tarihi: 18 March 2020. 
  47. ^ "3 patients get better on arthritis drug". 5 March 2020. Erişim tarihi: 14 March 2020. 
  48. ^ "Coronavirus, via libera dell'Aifa al farmaco anti-artrite efficace su 3 pazienti e a un antivirale: test in 5 centri" [Coronavirus, Aifa gives go-ahead to effective anti-arthritis drug on 3 patients and an antiviral: test in 5 centers]. Il Messaggero (İtalyanca). Erişim tarihi: 14 March 2020. 
  49. ^ Mehta P, McAuley DF, Brown M, ve diğerleri. (16 March 2020). "COVID-19: consider cytokine storm syndromes and immunosuppression". The Lancet. doi:10.1016/S0140-6736(20)30628-0. PMID 32192578. Erişim tarihi: 19 March 2020. 
  50. ^ "How doctors can potentially significantly reduce the number of deaths from Covid-19". Vox. 12 March 2020. Erişim tarihi: 14 March 2020. 
  51. ^ Ruan Q, Yang K, Wang W, Jiang L, Song J (March 2020). "Clinical predictors of mortality due to COVID-19 based on an analysis of data of 150 patients from Wuhan, China". Intensive Care Medicine. doi:10.1007/s00134-020-05991-x. PMID 32125452. 
  52. ^ "China turns Roche arthritis drug Actemra against COVID-19 in new treatment guidelines". FiercePharma. Erişim tarihi: 14 March 2020. 
  53. ^ "Hong Kong'da koronavirüs insandan hayvana bulaştı". Sputnik News. 3 Mart 2020. Erişim tarihi: 15 Mart 2020. 
  54. ^ "Koronavirus 2019 (2019 n-CoV) Hakkında Soru ve Cevaplar". Türk Veteriner Hekimleri Birliği. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2020. 

Dış bağlantılar

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=COVID-19&oldid=21768624" sayfasından alınmıştır