31 Temmuz 2022'de Türkçe Vikipedi'de portallerinsonlandırılmasıyla birlikte, bu portal artık kullanılmamakta ve tarihsel bir kayıt olarak saklanmaktadır. Bu konu hakkında tartışmayı yeniden başlatmak için köy çeşmesi gibi daha geniş bir ortamda görüş isteyiniz.
Bizans İmparatorluğu, (Yunanca: Βασιλεία τῶν Ῥωμαίων, Basileía tôn Rhōmaíōn "Rum İmparatorluğu"; Latince: Imperium Romanum) ya da 16. yüzyılda Alman Hieronymus Wolff'un adlandırmasıyla Bizans İmparatorluğu, Roma İmparatorluğu'nun 395'te Doğu ve Batı olarak ikiye ayrılmasıyla ortaya çıktı. Başkenti Roma olan Batı Roma İmparatorluğu5. yüzyılda Germen kabilelerince yıkıldı. Merkezi Konstantinopolis (bugünkü İstanbul) olan ve Bizans İmparatorluğu da denen Doğu Roma İmparatorluğu ise, bin yılı aşkın süre varlığını sürdürdü. Bizans'ın ortaya çıkışı, Roma İmparatoru I. Konstantin'in başkenti, Roma'dan bugünkü İstanbul'a taşımasıyla da yakından ilişkilidir.
Roma İmparatoru I. Konstantin (Büyük Konstantin), 330'da imparatorluğun başkentini eski Yunan kenti Byzantion'a (Bizans) taşıdı ve yeni başkente, Konstantin'in kenti anlamına gelen Konstantinopolis (Constantinopolis) adını verdi. Büyük Konstantin, Roma'dan senatörler ve yüksek memurlar getirterek Konstantinopolis'te yeni bir yönetim oluşturdu ve kenti yeniden imar etti. Roma çok tanrılı olmasına karşın, Konstantinopolis'i bir Hıristiyan kenti yaptı ve kendisi de bu dini benimsedi.
Bizans'ın yöneticileri kendilerini Roma İmparatorluğu'nun gerçek mirasçıları olarak kabul ettiler ancak öte yandan Roma ile ilişkilerini de sürdürdüler. Roma İmparatorluğu'nun batı kesimi küçük devletlere ayrılıp parçalanırken, Bizans İmparatorluğu bütünlüğünü korumayı başardı. Batıdan bağımsız olarak Doğu Akdeniz'de egemen olan Bizans İmparatorluğu, klasik Yunan ve Roma uygarlıklarının son merkezi oldu.
Theodora, Aslen Paphlagonia'lıdır, Ermeni aristokrat bir aileden gelir. Günah Çıkartıcı Theofanis ile başlayan ve Oi meta Theofanin ile devam eden vakayinamelerde anne ve babasının adları geçmektedir. Bizans donanması amirali Marinos ile Theoktiste Phlorina'nın kızlarıdır. 4.ve 8.yüzyıllar arası etkili olmuş Ermeni asil bir aile olan Mamikonian ailesi Marinos'un soyundan gelir. Bu aile, Taron, Sasun, Bagrevand ve diğer Ermeni bölgelerinde hüküm sürmüştür. Theodora, Bardas ve Patrici Petronas'ın kızkardeşleridir. Theophanes ayrıca Kalomaria, Sophia ve İrene isimlerinde üç kızkardeşini kayıt etmiştir. İrene, Konstantinopolis Patriği I. Fotios'un erkek kardeşi Sergios ile evlenmiştir. Theofilos'un önde gelen komutanlarından Ermeni Manuel'in yeğenidir.
829 yılında, Theofilos tahtı ele geçirmeyi başardı. 16 yaşında ve henüz evlenmemişti. Takip eden yıl, Babasının ikinci eşi ve üvey annesi olan Efrosini bir buyruk göndererek, asil bakireleri imparatorla evlenecek asil kız olarak seçilmek üzere Konstantinopolis'te yapıcağı bir görücülük gösterisine davet etti. Başkente gelen adaylardan biride Theodora idi. Mayıs 830 tarihinde yapılan gösteride, Theodora imparatorun eşi olarak seçildi. Evlilik 5 Haziran 830 tarihinde Aya Sofya'de gerçekleşti. Bundan sonra Eufrosine bir manastıra çekilip imparatoriçelik görevini Theofilos'un karısı Theodora'ya bıraktı.
Theodora'nın aileside onun gibi imparatorluk çevresini seçmişlerdir. Erkek kardeşleri resmi görevler almışlar, kızkardeşleride aristokrasi üyeleri ile evlenmişlerdir.
Hrisotriklinos, Bizans metinlerinde ünlü ve adı sık geçmesine rağmen, tam tanımı verilmemiştir. Parçalı lütaratür bilgilerinde yer alan kanıtlara göre, salon Konstantinopolis'te Hacı Petros ve Hacı Paulos Bazilikası ve Ravenna'da San Vitale Bazilikası gibi diğer 6. yüzyıl binalarına paralel altıgen şekilli bir kubbedir. Çatı, kamarai (yarım kubbe yada Niş) şeklinde 16 pencereli 8 kemerle desteklenmiştir. Şekli ve genel özellikleri, yetki alanında bulunan Ravenna'da San Vitale Bazilikası hemen bir mimari model vermesine rağmen, Şarlman, Aachen sarayı içerisinde bulunan bulunan Palatine Şapel'inde Hrisotriklinos'u taklit etmiştir.
Hrisotriklinos'un içinde, imparatorluk tacı, doğu yarım kubbede (bēma) bronz parmaklıkların arkasında bulunmaktaydı. Kuzeydoğu yarım kubbesi, "Hacı Theodore Oratoryası" olarak bilinir. İmparatorun tacı ile bazı kutsal emanetleri bulunur ve aynı zamanda imparatorun giyinme odası olarak hizmet verirdi. Güney yarım kubbede, İmparator VII. Konstantinos tarafından koyulan gümüş bir kapının ardında imparatorun yatak odası (koitōn) bulunurdu. Kuzey yarım kubbesi, "Pantheon" olarak bilinir, yetkililerin bekleme odasıydı. Kuzeybatı yarım kubbesi, Diaitarikion hizmetlilerin odası olarak hizmet veriyordu. Odada ayrıca papias isimli saray görevlisinin makamının sembolü olarak elinde bulundurduğu saray anahtarları her sabah salonun törensel açılıştan sonra saklanıyordu. Hrisotriklinos'un ana salonu bir çok eklenti ve salonla çevrelenmişti:
Tripeton isimli dairesel giriş salonu (vestibule)
Muhtemelen Güneş saati bulunduğu için Horologion isimli salon
Kainourgion salonu (Yeni salon)
Lausiakos ve Justinianos salonları. Her ikisi de II. Justinianos (h. 685-695, 705-711) tarafından yaptırılmıştır.
Faroslu Theotokos isimli güney ve güneydoğu tarafına yaslanmış, salonun ana şapeli.
Salonun 6. yüzyıl orijinal dekorasyonu hakkında hiç bir bilgi yoktur. ikonoklazm döneminde insan formlarının yasaklanmasından sonra, 856 ile 866 yılları arasında bir zaman, görkemli mozaiklerle yeniden dekore edilmiştir. Geç 10. yüzyıl elçisi Liutprando di Cremona, "sarayın en güzel odası" demekten çekinmez. İmparatorluk tacının üzerinde İsa'nın tac giymiş resmi bulunurdu, yanında İmparator III. Mihail ve Konstantinopolis Patriği I. Fotios olan Bakire Meryem resmi girişin üstünde dururdu. Diğer taraflar melekler, papazlar ve şehitlerle cennetsel bir saray olarak tasvir edilmişti. Tüm dekorasyon, İsa'nın göklerdeki sarayı ile Bizans'ın yeryüzündeki sarayı arasında benzerlik üzerine kurulmuştu.
Salon, İmparator Theofilos (h. 829-842) tarafından konulan içerisinde paha biçilemez vazolar, taclar ve diğer nesneler olan yemek büfesi Pentapyrgion ("Beş Kule") gibi çok değerli mobilyalar ihtiva etmekteydi. İmparatorluk ziyafetleri sırasında, 30 yüksek unvan sahibi için ana masa, sayıları iki ile dört arasında değişen her biri 18 kililik ek masalar süslenirdi. İmparator, diğerlerinden ayrı kendi masası olurdu. Çok özel törenlerde, törenin ihtişamı ayrıca artırılırdı, örneğin De Ceremoniis protokol kitabına göre, Arap delegeler için verilen yemeklerde büyük kandiller ile ek ışıklandırma, imparatorluk resmi tören kostümleri, kutsal emanetler ve farklı kiliselerden getirilmiş ve yarım kubbelerde sergilenen değerli parçalar kullanılırdı. Yemeğe, Ayasofya ve Havariyyun Kilisesi'nden gelen koro ile verandaya koyulan 2 gümüş ve 2 altın org tarafından çalınan müzik eşlik ederdi.
Nea Ekklisia'nın inşası sırasında Bizans donanması inşaata mermer taşımakla görevlendirildiği için Sicilya'daki ana noktalardan Siraküza desteksiz kalarak Araplar tarafından ele geçirilmiştir.
Bizans İmparatoru XI. Konstantinos, Papa V. Nicolaus'a iki büyük Hristiyan mezhebini (Ortodoksluk ve Katolik) birleştirmek için başvurdu. Konstantinopolis'in nüfusu da hızla azalıyordu. 1450 yılında 70.000 ile 80.000 arasında olduğu tahmin edilen nüfus henüz kuşatmadan önce 36.000 oluyordu. V. Nicolaus ise aslen Rum olan ve eskiden Rusya Başpiskopos'u olan Polonya Kardinali İzidor adındaki zatı gönderdi. İzidor, Ayasofya'da Katolik usulüne uygun bir ayin düzenledi. İstanbul halkının bir kısmı ise bu durumu kabullenemeyerek:
Konstantinopolis'te Latin serpuşu görmektense Türk sarığı görmeyi tercih ederim!
diyorlardı. V. Nicolaus'dan Bizans'a 3 kadırga ve 200 asker, savaş gereçleri ve gıda maddeleri geldi. 30 geminin de vaadi bildirildi. Sakız Adası'nda bulunan Cenevizliler'den 2 gemi ile 700 asker, Galata'daki Cenevizliler'den de 2 gemi ve 300 asker, İspanya ve adalardan da bazı kuvvetler gelmişti. Cenova'dan da Cenevizliler'in teklifi üzerine 500 asker ile 1 gemi gelmişti. Ücretli Türk askeri ise nadiren bulunuyordu. En önemlisi ise Ceneviz'deki Giustiniani ailesinden Giovanni Giustiniani 700 askeri ile yardım ediyordu. Eğer, Osmanlılar yenilerse Limni Adası'na düka tayin edebilme hakkına sahip olacaktı. Toplamında ise 20.000 asker Bizans'ı koruyordu. Gıda durumu ise genellikle Mora Despotluğu ve Sakız Adası'ndan karşılanıyordu. Bizans, ayrıca İstanbul Surları'na ve Galata'dan Sarayburnu'na çekilen zincirlere çok güveniyordu.
Osmanlı Donanması'nın Haliç'e indirilmesi ile birlikte savaşın seyri Osmanlılar'a döndü. İstanbul'a 19 Nisan, 6 Mayıs ve 12 Mayıs'ta büyük hücumlar düzenlendi fakat şehir ele geçirilmedi. Kuşatma oldukça uzun sürmüş, Osmanlı askerleri moral ve fiziki açıdan kötü duruma düşmüştü. Bu gelişmeler üzerine II. Mehmed, 29 Mayıs'ta büyük taaruz için emir verdi. 29 Mayıs'ta günün ilk ışıkları ile başlayan taaruz sonucu, Ulubatlı Hasan'ın Bizans Surları'na çıkarak Osmanlı sancağını dikmesi ile Osmanlı ordusu moral kazandı ve savaşa topyekün karşılık verdi. Açılan gediklerin kapatılamaması ve Osmanlı ordusunun topyekün saldırısı karşısında Konstantinopolis, 29 Mayıs1453Salı günü II. Mehmed'in önderliğindeki Osmanlı birliklerine teslim oldu. Konstantinopolis'in alınması ile birlikte topların deldiği surlardan içeri giren II. Mehmed, halkın sevgi gösterisi ile karşılandı. Bu fetihten sonra II. Mehmed, Fatih unvanını aldı ve Fatih Sultan Mehmed olarak anılmaya başladı.
.jpg){kind=icon}
