Yerkes-Dodson kanunu
Yerkes-Dodson yasası, uyarılma ile performans arasındaki ampirik ilişkiyi gösteren kanundur. İlk olarak iki psikolog, Robert M. Yerkes ve John Dillingham Dodson, tarafından 1908'de geliştirilmiştir.[1] Bu kanun, performansın psikolojik veya mental uyarılma ile belirli bir noktaya kadar arttığını söyler. Uyarılma düzeyleri çok yükseldiğinde performans düşer. Bu süreç genellikle grafiksel olarak çan şekilli, öncelikle yükselen ardından yüksek uyarılma ile düşen bir eğri ile tasvir edilir.
Uyarılma düzeyleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Araştırma, farklı görevlerin en iyi performans için farklı seviyelerde uyarılma gerektirdiğini ortaya koydu. Örneğin, zor veya zihinsel olarak zorlu görevler daha alt düzeyde uyarılma gerektirirken (konsantrasyonu kolaylaştırmak için), dayanıklılık veya devamlılık gerektiren görevlerde daha yüksek uyarılma düzeylerinde (motivasyonu arttırmak için) daha iyi performans alınabilir.
Görev farklılıkları nedeniyle, eğrinin şekli son derece değişken olabilir.[2] Basit ya da iyi öğrenilmiş görevlerde, performans-uyarılma ilişkisinin doğrusal olduğu düşünülebilir. Karmaşık, alışılmamış ya da zor görevlerde ise uyarılma ve performans arasındaki ilişki tersine döner; uyarılmanın artması ile performans düşebilir.
Görev zorluğunun etkisi, Yerkes-Dodson kanununun, küvet eğrisindeki gibi iki ayrı faktöre parçalanabileceği hipotezine dayanak olmuştur. Ters U'nun yükselen kısmı uyarılmanın harekete geçirici etkisi olarak düşünülebilir. İnen kısmı ise uyarılmanın (veya stresin) dikkat (örn., "tünel görüşü"), bellek ve problem çözme gibi bilişsel işlevlerdeki negatif etkisi olarak düşünülür.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Yerkes RM, Dodson JD (1908). "The relation of strength of stimulus to rapidity of habit-formation". Journal of Comparative Neurology and Psychology. Cilt 18. ss. 459-482. doi:10.1002/cne.920180503. 30 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2016.
- ^ Diamond, David M.; Adam M. Campbell; Collin R. Park; Joshua Halonen; Phillip R. Zoladz (28 Mart 2007). "The Temporal Dynamics Model of Emotional Memory Processing: A Synthesis on the Neurobiological Basis of Stress-Induced Amnesia, Flashbulb and Traumatic Memories, and the Yerkes-Dodson Law". Neural Plasticity. Cilt 2007. s. 60803. doi:10.1155/2007/60803. PMC 1906714 $2. PMID 17641736. 22 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2016.