Türkiye'de kürek

Kürekçilik, Osmanlılar döneminde denizcilikle birlikte ele alındı ve kürekçiliğin gelişimi de donanmanın gelişmesiyle paralel olarak ilerledi. Donanmanın güçlenmesi ile birlikte ilk kez 16. yüzyılda İstanbul Boğazı'nda kürek yarışları düzenlendi. Boğaziçi ve Marmara suları ilk kürek yarışlarının parkuru oldu. Topkapı Kütüphanesi'ndeki bilgiler, 1579 yılında yarışlar yapıldığını ve bu müsabakaya 25 kayığın katıldığını belirtmektedir. Bu kayıklar Sadrazam, Vezirler ve Yeniçeri Ağalarına ait olup, yarışın öneminden dolayı dönemin padişahı III. Murad tarafından Sarayburnu Kasrı'ndan izlendi. Şölen görünüşlü bu yarışın önemli tarafı, ilk kez bir sadrazamın böyle bir yarışta kendi özel kayığı ile yer almasıydı.

Türklerin modern anlamda ilk kürek yarışına katılmaları ise 1899 yılındadır. Japonya'ya bir dostluk ziyaretine giden Ertuğrul gemisi personeli, bu sırada uğradıkları Singapur'da düzenlenmekte olan kürek yarışına katılarak birincilik kazandılar. Türkiye'de ilk resmi kürek yarışmaları ise 7 Eylül 1913'te Donanma-i Osman-i Muavenet-i Milliye Cemiyeti tarafından İstanbul'da düzenlendi.

Kürek, 1924'te Deniz Sporları Federasyonu'na bağlanarak faaliyetlerini uzun süre bu teşkilatın bünyesinde gerçekleştirdi. İlk dönemler kürekte söz sahibi olan Fenerbahçe, Altınordu ve Haliç gibi kulüplere daha sonra Moda, Galatasaray, Güneş (daha sonra Taksim) ve Beykoz gibi kulüpler de katıldı. İzmit'te de Hereke Spor Kulübü İstanbul kulüplerinin başlıca rakibi oldu. Bu dönemde il şampiyonalarının ardından düzenlenen bölge müsabakaları en önemli kulüplerarası müsabakaları teşkil etti.

1930'lu yıllarda Fenerbahçe Spor Kulübü'nden üç kız kardeş Fitnat, Nezihe ve Melek Özdil hanımlar ilk bayan kürekçiler oldu. 1940'larda da "Tasvir-i Efkar" Gazetesi tarafından düzenlenmeye başlayan geleneksel Büyükdere-Bebek kürek yarışları bu spora ayrı bir renk kattı. Aynı yıllarda büyük ve kaba sandallardan ince teknelere geçildi. 1942'de Oxford ve Cambridge Üniversiteleri arasında yapılan geleneksel kürek yarışmalarında, Cambridge Takımı'nda yer alan Şamil Urallı uluslararası alanda adını duyuran ilk Türk oldu.

1952'de Batı Almanya-Florchein'daki müsabakalara katılan Türk kürekçiler, ödünç teknelerle yarışmalarına rağmen 2 birincilik, 1 ikincilik aldılar. 1955 Akdeniz Oyunları'nda tek çiftede gümüş madalya alan Fenerbahçeli sporcu Tonguç Türsan, uluslararası alandaki ilk millî karşılaşmada ilk önemli başarıyı elde etti.

1957 yılında Eftal Nogan'ın başkan olduğu "Kürek Federasyonu" kuruldu. 1960'lı yıllarda kürek sporu yeni isimler (Korel Durgun, Erdinç Karaer, Kemal Yüce vb.) ve Ankara gibi yeni bölgeler kazanırken yönetici Mufahham Elmen de bu sporun gelişmesi için büyük bir çaba harcadı. Aynı dönemde Ankara'daki Mogan Gölü kürek merkezine dönüştü.

1970'lerde durgunluk dönemine giren kürek sporunda 1980'lerde yeniden canlanma görüldü. Bu dönemin en önemli başarısını, 1984 yılında Romanya'da yapılan Balkan Şampiyonası'nda iki çiftede Yüksel Taşçı ve Cüneyt Üstüner Balkan birincisi olarak elde ettiler. 1987-1988 öğretim yılında ise ilk kez Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Beden Eğitimi ve Spor Bölümü'nde kürek, bilimsel bir kimlik kazanarak bilim dalı kuruldu.

Kürek Federasyonu, sağlık için küreğe ancak 1991 yılında sponsorlar aracılığıyla yaptırılan 15 adet 4 kişilik tekneler ile başlayabildi ve bu tarihten itibaren eğitim amaçlı Türk yapımı teknelerin de artmasıyla, kürek sporunun başarı grafiğinde yeniden bir yükselme görüldü.

Kürek sporu kulüplerarası rekabetin en yoğun olduğu spor dallarından biri oldu. 1951'e kadar sadece il ve bölge şampiyonaları düzenlenirken, II. Dünya Savaşı sonrasında birçok kulübün kürek branşı açması ve Marmara bölgesi dışındaki kulüplerin de bu spora ilgi duymaları ile kulüplerarası Türkiye Şampiyonaları düzenlenmeye başladı. Ağırlıklı olarak İstanbul/Kartal, Sakarya/Sapanca Gölü ve Ankara/Mogan Gölü'nde yapılagelen yarışmalarda şampiyon olan takımlar aşağıda sunulmuştur.

Şampiyonlar

Yıllara Göre

1951 Fenerbahçe 1952 Galatasaray 1953 Galatasaray 1954 Fenerbahçe 1955 Galatasaray 1956 Galatasaray 1957 Galatasaray 1958 Galatasaray 1959 Galatasaray 1960 Anadolu Hisarı 1961 Anadolu Hisarı 1962 Fenerbahçe 1963 Fenerbahçe 1964 Fenerbahçe 1965 Fenerbahçe 1966 Galatasaray 1967 Galatasaray 1968 Fenerbahçe 1969 Fenerbahçe 1970 Fenerbahçe 1971 Galatasaray 1972 Galatasaray 1973 Galatasaray 1974 Galatasaray 1975 Galatasaray 1976 Fenerbahçe 1977 Fenerbahçe 1978 Fenerbahçe 1979 Fenerbahçe 1980 Fenerbahçe

1981 Fenerbahçe 1982 Fenerbahçe 1983 Fenerbahçe 1984 Fenerbahçe 1985 Fenerbahçe 1986 Fenerbahçe 1987 Galatasaray 1988 Galatasaray 1989 Galatasaray 1990 Fenerbahçe 1991 Fenerbahçe 1992 Galatasaray 1993 ODTÜ 1994 Galatasaray 1995 Fenerbahçe 1996 Fenerbahçe 1997 Fenerbahçe 1998 Fenerbahçe 1999 Fenerbahçe 2000 Galatasaray 2001 Fenerbahçe 2002 Fenerbahçe 2003 Fenerbahçe 2004 Fenerbahçe 2005 Fenerbahçe 2006 Fenerbahçe 2007 Galatasaray 2008 Fenerbahçe 2009 Galatasaray 2010 Galatasaray 2011 Fenerbahçe 2012 Galatasaray

Şampiyonluk sayıları

• 35 Fenerbahçe
• 24 Galatasaray Spor Kulübü
• 2 Anadolu Hisarı
• 1 ODTÜ