Terrassa anıtsal kilise kompleksi

Terrassa anıtsal kilise kompleksi

Sant Miquel ve Santa Maria Kiliseleri

Sant Miquel Kilisesi

Sant Pere Kilisesi

Terrassa anıtsal kilise kompleksi, İspanya'da Barcelona'nın kuzeyinde toplamda üç binadan oluşan Vizigot döneminden kalma bir yapı topluluğudur. Kompleks, biri katedral, diğeri cemaat kilisesi, sonuncusı bir martyrium olmak üzere üç dini yapı merkezinde kurulmuş, aynı döneme tarihlenen bir mezarlık ile çevrelenmiştir. Bütün kiliselerde MS 9. ila 11. yüzyıla tarihlendirilen duvar resimleri bulunmaktadır.

Tarihi

Egara Piskoposluğu 450 yılı civarında kuruldu. 8. yüzyılın başında İber Yarımadası'nın islam ordularınca fethine kadar varlığını sürdürdü. Reconquista'dan sonra yeniden kurulmadı, ancak Barselona Piskoposluğu'na dahil edildi.

Arkeolojik kazılar

Piskoposluk öncesi dönem MS 350-450

Bölgede yürütülen arkeolojik kazılar sayesinde, piskoposluk dönemi öncesinde de burada MS 350 ile MS 450 yüzyıl arasına tarihlenen bir kilise, vaftizhane ve nekropolis olduğu keşfedilmiştir. Bu 100 yıllık süre zarfında yapılarda sürekli değişiklikler yapılmıştır. Yapılan değişiklikler arasında kilisenin zemininin tamamını kaplayan bir mozaiğin eklenmesi yer almaktadır. Bu mozaik düzensiz mermer, taş ve seramik tesseralardan yapılmıştır. Keza bu mozaik de Egara'nın başpiskoposluk öncesi dönemine tarihlendirilmektedir. Yapılan bir diğer değişiklik ise, ilk olarak doğuda apsisin arkasında bulunan apsisin yerine, kilisenin batısında mezarların olduğu bölgede yeni bir vaftizhanenin eklenmesidir.

Piskoposluk dönemi MS 450'den itibaren

MS 450-460 yıllarında Barselonalı Piskopos Nundinari'nin Egara'yı piskoposluk ilan etmesi, bütün arazinin piskoposun görevlerine uyacağı şekliyle yeniden planlanması zorunluluğunu getirdi. Piskopos Irineu tarafından başlatılan bu yeni proje, iki belirgin koşullayıcı faktöre sahipti. Bunlardan birincisi daha önceki evrelerden miras kalan dini yapılardı. Diğeri ise üzerinde yeni inşa faaliyetleri yürütülecek olan kuzeyde kalan alandı.

Bu yeni projenin, zamanının şartlarına uyum sağlamak için uygulamak zorunda kalınan değişiklikler de göz önüne alındığında, MS 550'den önce bitirilmiş olduğunu söylemek zordur. Yapılan değişiklikler arasında eski kilisenin üç nefli ve batısında vaftizhanesi bulunan bir katedrale dönüştürülmesinin yanı sıra, katedralin kuzeyine bir martyrium ya da mezar yapısı olan günümüz Sant Miquel kilisesinin inşa edilmesi ve son olarak tüm bunların kuzeyinde keza üç nefli bir cemaat kilisesi inşa edilmesi sayılabilir. Bu yeni cemaat binasının güneyinde, nekropol alanı ve kiliselere üç ana erişim yolunun bulunduğu bir merkezi avlu yer alıyordu. Tüm yapıların batısına eklenen bir koridor sayesinde içerisinde mezarlar olan merkezi avluya çıkılabiliyor. Buradan yan nefler aracılığıyla hem kuzeydeki hem de güneydeki kiliselere geçilebiliyordu.

Katedral - günümüz Santa Maria Kilisesi

Sant Miquel Apsis duvar resimleri

Yeni katedralin inşası, vaftizhane de dahil olmak üzere yeni katedrale uyacak şekilde ayarlanmış veya değiştirilmiş mevcut yapılar aracılığıyla düzenlenmiştir. İnşaat, binanın dış çerçevesi, apsis ve vaftizhane ile başlamış, bunu takiben önceki kilisenin yıkılarak üç nefin sütunlar aracılığıyla oluşturulması ile devam etmiştir. Katedralin üç nefini takiben üçlü bir apsis düzenlemesi vardı. Ayrıca piskoposluk öncesi dönemden kalma vaftizhane, orta nefin hizası boyunca yeni üç nefli binaya entegre edildi. Kuzey duvarında, vaftizhaneyi bebek definlerinin bulunduğu alana bağlayan 1.72 metre genişliğinde ortalanmış bir kapı vardır. Bebek definlerinin vaftizhanenin hemen yanındaki konumu, bu bebeklerin vaftiz edilmeden önce ölmüş olma ihtimallerini olası kılmaktadır. Güney duvarında, güneyde kalıntıları bulunan piskoposluk konutuna açılan dar bir kapının izi bulunmuştur. Vaftizhane binasının yeniden yapılanması vaftiz havuzunu da etkilemiş, eklenen dış basamaklar ve genişleştirilen köşeler sayesinde vaftiz havuzu dışarıdan bir yıldız şeklini almıştır. Katedral içerisinde ayrıca farklı mezarlar da bulunmaktadır. Ana nefte üzeri mozaik ile örtülü mezarlar ve eski kilisenin apsis kalıntıları kullanılarak inşa edilmiş bir mezar kriptası bulunmaktadır. Yan neflerde ise taş ve harçla ya da opus signinumla kaplı olan mezarların yanı sıra ve kiremit mezarlar da bulunmaktadır.

Mezar binası - günümüz Sant Miquel Kilisesi

Sant Miquel Kilisesi

Sant Miquel Apsis duvar resimleri

Günümüz Sant Miquel Kilisesi, bütün yapı kompleksi içerisinde orijinal planını, yüksekliğini ve opus signinum zeminini her iki katında da koruyarak günümüze ulaşabilen tek yapıdır. Merkezi bir plana sahip olan yapı, dışarıdan bir kare olarak görülse de, içeriden bir kapalı Yunan haçı planına sahiptir. Bezenmiş başlıklara sahip sekiz sütun, yapının merkezi kubbesini taşımaktadır. Doğudaki yapının dışına doğru uzanan apsis, dışarıdan yedigenken, içeriden ovaldir ve sahip olduğu pencereleri günümüze ulaşmıştır. apıya her cephenin ortasındaki üç farklı kapıdan girilebiliyordu. Apsisin altında yonca planlı bir kripta da bulunmaktadır. Bu kriptaya giriş yapının kuzeydoğusundan bir merdiven aracılığıyla mümkündür. Kriptanın güney apsisinde bulunan mezar, kriptanın gömü amaçlı kullanıldığını belgeler niteliktedir. Yapının dış cephesine karşılık gelen bir dış gövde veya koridor kuzey, güney ve batı cephelerini çevrelemekteydi. Koridorun çevre uzunluğu boyunca, yapıyla çağdaş ve bazen temelleri yapının temeline bağlı taş ve harç mezarlar, bu yapının bir mezar binası olarak yorumlanmasında önemli bir etkendir. Yapının apsisinde ele geçen duvar resimleri ve arkeolojik kazıların sonuçları bu yapıyı MS 6. yüzyılın ilk yarısında tarihlendirmektedir. Ayrıca binanın eski fotoğraflarında I. Konstantin dönemine ait bir lahit görülmekteydi.

Cemaat Kilisesi - günümüz Sant Pere Kilisesi

Sant Pere Kilisesi

Kompleksin kuzey kesiminde, katedralin aksine, bir bölge kilisesi olduğunu varsaymamız gereken yeni bir kilise inşa edildi. Bu yapının günümüze ulaşan tek kısmı yonca formlu apsisidir. Yapının kuzey sınırları ve kuzey cephe duvarının ötesine devam edip etmediğini bilinmezken, diğer bölgelerde kazılar yürütülmüştür. Üç nefli bir kilise olan yapı, bir transepte sahipti ve günümüz Sant Pere kilisesinden daha büyüktü.

Ayrıca bakınız

• İspanya'daki Vizigot dönemi mimari anıtlar listesi

Kaynakça

• Achim Arbeiter, Sabine Noack-Haley: Hispania antiqua. Christliche Denkmäler des frühen Mittelalters vom 8. bis ins 11. Jahrhundert. Verlag Philipp von Zabern, Mainz 1999, S. 384–394.
• CARDÚS, S. (1964) La ciutat i la Seu Episcopal d’Egara. Terrassa: Patronat de la Fundació Soler i Palet.
• CASTELLANO, A.; IMMA V. (1993) Les restauracions de les esglésies de Sant Pere de Terrassa. Monografies 3, Barcelona.
• FERRAN, D. (2009) Ecclesiae Egarenses. Les esglésies de Sant Pere de Terrassa. Barcelona: Lunwerg.
• GARCIA, M.G.; MORO, A.; TUSET, F. (2009), La Seu Episcopal d’Égara. Arqueologia d’un conjunt cristià del segle IV al segle IX. Serie Documenta 8. Tarragona: Institut Català d’Arqueologia Clàssica. 2009.
• GARCÍA, G.; MACIAS, J. M.; MORO, A., (2017), "La iglesia funeraria de época visigoda de Sant Miquel de Terrassa. Análisis arquitectónico". Roldán, L.; Macias, J. M.; Pizzo, A., Rodríguez, O. (eds.). Modelos constructivos y urbanísticos de la arquitectura de Hispania, Documenta 29. Tarrgona: ICAC, pp. 183–198.
• FERRAN, D.; GARCIA, M.G.; MORO, A.; TUSET, F. (2019), “La seu episcopal d’Ègara. Arquitectura, litúrgia i art”, Actes del 4t Congrés Internacional d’arqueologia i món antic. El cristianisme en l’Antiguitat Tardana. Noves perspectives, Tarragona, pp. 215–224.
• MANCHO, C. (2012), La peinture murale de haut Moyen Âge en Catalogne (IX-X siècle). Turnhout: Brepols, pp. 343–394.
• MARTÍ I BONET, J. M. (2007), El Bisbat d´Égara. Breu Història. Barcelona.
• PUIG I CADAFALCH, J. (1889), “Notes arquitectòniques sobre les esglésies de Sant Pere de Terrassa”. Memòria que obtingué el Premi de l’Associació Catalanista d’Excursions Científiques en los Jochs Florals de Barcelona. Barcelona. PUIG I CADAFALCH, J. (1923), “La catedral visigòtica d’Egara”. Anuari de l’Institut d’Estudis Catalans 1915-1920, VI, pp. 747–752.
• PUIG I CADAFALCH, J. (1936), “Les pintures del segle VI de la catedral d’Egara (Terrassa)”. Anuari de l’Institut d’Estudis Catalans 1927-1931, VIII, pp. 141–149.
• SÁNCHEZ, C. (2018), “An Anglo-Norman at Terrassa? Augustinian Canons and Thomas Becket at the end of the twelfth century” [archive]. Romanesque Patrons and Processes Design and Instrumentality in the Art and Architecture of Romanesque Europe. Edited By Jordi Camps, Manuel Castiñeiras, John McNeill, Richard Plant. Routledge, Taylor & Francis Group, 2018, pp. 219–234.
• SÁNCHEZ, C (2019), “El retaule mural de Sant Pere i la memòria de l'Èxode” [archive]. Terme, 34, pp. 69–90.
• SÁNCHEZ, C. (2019), “Singing to Emmanuel: The Wall Paintings of Sant Miquel in Terrassa and the 6th Century Artistic Reception of Byzantium in the Western Mediterranean” [archive]. Arts 2019, 8, 128.
• SÁNCHEZ, C. (2020), “Arte, música y liturgia en Sant Miquel de Terrassa”. Respondámosle a concierto : estudios en homenaje a Maricarmen Gómez Muntané" [archive]. E. Carrero y S. Zauner (eds.), Universitat Autònoma de Barcelona. Departament d'Art i Musicologia, Institut d'Estudis Medievals, Bellaterra, 2020, pp. 249–262.
• SÁNCHEZ, Carles (2021), A painted tragedy. The martyrdom of Thomas Becket in Santa Maria de Terrassa and the diffusion of its cult in the Iberian Peninsula, Anem Editors, La Seu d'Urgell., 978-84-122385-7-0
• SÁNCHEZ, Carles & SOLER, Joan (2021), "The Anglo-Catalan Connection: The Cult of Thomas Becket at Terrassa-New Approaches" [archive], Arts 10: 82.
• SÁNCHEZ, Carles (2021), "Las pinturas de San Miguel y Santa María de Terrassa ¿Ecos de un repertorio oriental tardoantiguo?" [archive], C. Varela, M.Castiñeiras (ed.), Images and Liturgy in the Middle Ages. Creation, Circulation, and Function of Images between West and East in the Middle Ages (5th-15th centuries), pp. 361–397