Temel Katalog
Temel Katalog (Fundamental Katalog veya FK), ilk olarak 1879 yılında yayımlanan bir yıldız kataloğudur. Yüksek hassasiyetli konumsal verilere sahip altı astrometrik katalog serisidir. Belirli astronomik cisimlerin konumunu ölçmeyi kolaylaştırmak için bir referans kataloğuna duyulan ihtiyaca yanıt vermiştir. Başlangıçta AGK kataloğunun (Astronomische Gesellschaft Katalog) üretilmesine yardımcı olmak için gökyüzüne eşit olarak dağıtılmış referans yıldızlarını içeriyordu. Bu nedenle astrometrik bir katalogdur.
Yıllar boyunca kataloğun FK1, FK2, vb. olarak bilinen veya İngilizce adlarıyla anılan çeşitli versiyonları olmuştur. Örneğin, kataloğun beşinci versiyonu olan FK5, Fifth Fundamental Catalogue (Beşinci Temel Katalog) olarak da bilinir. En son yayımlanan ise FK6'dır.
Yayım tarihçesi[değiştir | kaynağı değiştir]
Temel katalog serisinin altı cildi aşağıdaki gibidir:
Fundamental-Catalog (FC), Auwers tarafından derlenmiş ve iki cilt halinde yayımlanmıştır. İlk cilt 1879 yılında yayımlanmış olup 539 yıldız içermektedir. İkinci cilt ise 1883 yılında yayımlanmıştır ve güney gökyüzünden 83 yıldız içermektedir.[1]
Neuer Fundamentalkatalog (NFK), J. Peters tarafından derlenmiş ve 925 yıldız içermektedir.[1]
Third Fundamental Catalogue (Üçüncü Temel Katalog - FK3), Kopff tarafından derlenmiş ve 1938'de bir ek ile birlikte 1937'de yayımlanmıştır.[1]
Fourth Fundamental Catalogue (Dördüncü Temel Katalog - FK4), 1963 yılında yayımlandı ve 1950.0'dan itibaren çeşitli ekinokslarda 1.535 yıldız içeriyordu.
Fourth Fundamental Catalogue's Supplement (Dördüncü Temel Kataloğun Eki - FK4S), FK4'te yapılan bir değişiklik olup 1.987 yıldız daha içermiştir.[1]
Fifth Fundamental Catalogue (Beşinci Temel Katalog - FK5) 1988 yılında FK4'ün 1.535 yıldız için yeni konumlarla güncellenmesidir. Yerini kuasar tabanlı Uluslararası Göksel Referans Sistemi (ICRF) almıştır.
Fifth Fundamental Catalogue Extension (Beşinci Temel Katalog Genişletmesi - FK5), 1991 yılında yayımlanmış ve 3.117 yeni yıldız eklenmiştir.
Sixth Fundamental Catalogue (Altıncı Temel Katalog - FK6), Hipparcos uydusu aracılığıyla ICRF ile ilişkilendirilen FK5'in 2000 yılındaki güncellemesidir. FK6(I) ve FK6(III) olarak iki bölümden oluşmaktadır. FK6(I) 878 yıldız ve FK6(III) 3.272 yıldız içerir. Her ikisi de Hipparcos Kataloğu verileri kullanılarak FK5'in güncellenmiş ve değiştirilmiş versiyonlarıdır.[2][3]
Örnekler[değiştir | kaynağı değiştir]
- Iota Arietis, FK5'te 2132 numaralı öğe olarak yer alır.
- Alfa Arietis, 74 numaralı FK5 öğesidir.
- Kappa Aurigae, 1168 numaralı FK5 öğesidir.
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
- Gaia, 2013'te başlatılan ve yaklaşık 1 milyar astronomik cismi kapsayan bir yıldız kataloğu görevi.
- Uluslararası Göksel Referans Sistemi, radyo ve optik dalga boylarında mevcut IAU onaylı referans çerçeveleri.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d Walter, Hans G.; Sovers, Ojars J. (2000). Astrometry of fundamental catalogues: the evolution from optical to radio reference frames. Berlin: Springer. s. 38. ISBN 9783540674368. OCLC 43919630.
- ^ Wielen, R.; Schwan, H.; Dettbarn, C.; Lenhardt, H.; Jahreiß, H.; Jährling, R. "Sixth Catalogue of Fundamental Stars (FK6): I/264". VizieR. Centre de Données astronomiques de Strasbourg. 6 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Wielen, R.; Schwan, H.; Dettbarn, C.; Lenhardt, H.; Jahreiß, H.; Jährling, R. (1999). "Sixth Catalogue of Fundamental Stars (FK6): Part I: Basic Fundamental Stars with Direct Solutions" (PDF). Veröffentlichungen Astronomisches Rechen-Institut Heidelberg. Karlsruhe: Astronomisches Rechen-Institut (35). Bibcode:1999VeARI..35....1W. ISBN 3-7650-0535-5. ISSN 0373-7055. 6 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF).
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Fifth Fundamental Catalogue - Beşinci Temel Katalog (1988)
- Fifth Fundamental Catalogue Extension - Beşinci Temel Katalog Genişletmesi 30 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.