Sürtünmeli delme
Sürtünmeli delme sürtünmeden kaynaklanan ısı yardımıyla malzemenin delinecek delik merkezinden dışa doğru itilerek metalde delik açma yöntemidir. İşlem aynı zamanda termal delme,form delme olarak da adlandırılır.[1]
Sürtünmeli delme genellikle bisiklet çerçevelerinde, ısı eşanjörlerinde ve yatakların montajı için delik açmak için kullanılır.
Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]
1923'te Fransız Jean Claude de Valière talaşlı imalat yerine sürtünme ısısıyla metalde delikler açabilen bir alet yapmayı denedi. Sadece ılımlı bir başarıydı çünkü o zamanlar uygun malzemeler henüz yoktu. Dahası bu tür bir alet için doğru şekli henüz keşfetmemişti.
1980'lere kadar faydalı bir takımın üretilmesi mümkün değildi.
Prensip[değiştir | kaynağı değiştir]
Sürtünmeli delmede semente karbür gibi çok yüksek sıcaklığa dayanıklı malzemeden yapılmış konik uç kullanır. Bu delme takımı hem yüksek dönme hızı hem de yüksek basınçla hedef malzemeye bastırılır. Bu şekilde nesneyi plastik gibi yumuşatarak yerel çok yüksek ısı oluşur. Takım sonra nesnenin içine "batar" ve delik açar.
Yağlayıcılar çalışma malzemesinin uca yapışmasını önlemeye yardımcı olur.
Delmeden farklı olarak bastırılıp akan malzeme kaybolmaz ancak deliğin etrafında bir manşon oluşturur. Bu manşonun uzunluğu malzemenin orijinal kalınlığının 3 katı kadardır. Bu metal dudağın delik kenarları etrafındaki varlığı, bağlantıları daha sağlam yapar.
Bu teknoloji ile çeşitli seçenekler mevcuttur. Uçlar, yukarı doğru akan plastikleştirilmiş malzemenin tipik "yakasını" çıkaran kesme cihazı içerebilir böylece sonuç düz üst yüzey olur. Gerekli eksenel kuvveti azaltmak ve burcun alt kenarında pürüzsüz bir yüzey bırakmak için malzemece başlatma delikleri kullanılabilir.
Somun dişleri kılavuzlarla kesilebilir veya kılavuzlarla ovalanabilir.
Avantajları[değiştir | kaynağı değiştir]
- Çok hızlı bir süreçtir (2 ila 6 saniye)[2]
- Süreç tüm malzemeyi yeniden şekillendirir böylece hiç malzeme kaybolmaz. Fazla malzeme hedef malzemenin asıl kalınlığından yaklaşık 3 kat daha uzun bir manşon oluşturur bu da ince malzemede çok güçlü cıvata bağlantıları yapılmasını mümkün kılar.
- Temiz bir işlemdir çünkü çapak çıkmaz.
- Perçin somunlarında olduğu gibi iş parçasının arkasına erişim gerekmez.
- Hemen hemen her türlü metalde çalışır.[3]
Dezavantajları[değiştir | kaynağı değiştir]
- Yer değiştirmiş metalin bir yerden akabilmesi gerektiğinden, katı malzemede sürtünmeli delme mümkün değildir. Maksimum malzeme kalınlığı tipik olarak delik çapının[4] yarısıdır ve uç üreticileri özel kılavuzluk sağlar.[5]
- Hedef malzeme eklenen ısıya dayanabilmelidir. Boyanmış, plastik kaplanmış, galvanizli veya ısıl işlem görmüş malzemeler bu işlem için uygun değildir.
- Geleneksel matkaba göre daha yüksek motor gücü ve dönüş hızı gerekir.[2]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Scott F. Miller (Ekim 2005). "Microstructural alterations associated with friction drilling of steel, aluminum, and titanium" (PDF). Journal of Materials Engineering and Performance. 14 (5): 647-653. doi:10.1361/105994905x64558. 4 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2013.
- ^ a b "Thermal Drilling". Machine Design. 11 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2020.
- ^ "Materials - Centerdrill". 11 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2013.
- ^ Criste (Şubat 2013). "Steel Interchange" (PDF). Modern Steel Construction. 2 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2020.
- ^ "Maximum Wall Thickness". 11 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2013.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Akış delme işleminin videosu 9 Mayıs 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.