Renk terimi

Vikipedi, özgür ansiklopedi
İngilizce renk terimleriyle renk çarkı

Renk terimi (veya renk adı), belirli bir rengi ifade eden bir kelime veya kelime öbeğidir. Renk terimi, genellikle Munsell renk sistemine göre tanımlanan rengin (görsel bağlamdan etkilenen) insan algısına veya altta yatan bir fiziksel özelliğe (görünür ışığın belirli bir dalga boyu gibi) atıfta bulunabilir. Ayrıca renk uzayları olarak adlandırılan sayısal renk belirleme sistemleri de vardır.

Renk ve şekil arasında bir ayrım yapılması önemlidir çünkü bu iki özellik dilde tarif edilirken genellikle birbiriyle bağlantılı olarak kullanılır. Örneğin, konuşma terimlerinin alternatif bölümleri olarak renk terimi ve şekil terimi olarak etiketlenirler.[1]

Renk boyutları[değiştir | kaynağı değiştir]

Tipik insan renk görüşü trikromatiktir yani üç boyutlu bir renk gamına dayanır. Bu üç boyut farklı şekillerde tanımlanabilir ancak genellikle en sezgisel tanım HSL/HSV renk uzayının boyutlarıdır:

Glas ("açık mavi/gri/yeşil") ve gorm ("koyu mavi/gri/yeşil") arasındaki farkın tondan ziyade yoğunluğa (parlaklık) dayandığını açıklayan İrlanda renk terimleriyle renk çarkı.

Doğal dillerde[değiştir | kaynağı değiştir]

Sözlük bilimi[değiştir | kaynağı değiştir]

Tek metinli renk sözcükleri, 'kırmızı', 'kahverengi', 'fuşya' veya 'zeytin' gibi tek tek sözcüklerden veya kök sözcüklerden oluşur. Kök sözcükler genellikle rengin tonunu tanımlar ancak bazı kök sözcükler - yani kahverengi - diğer boyutları da tanımlayabilir. Bileşik renk sözcükleri, genellikle doygunluğu veya parlaklığı tanımlayan ön ek sıfatlarını (ör. 'açık kahverengi', 'deniz yeşili') veya göreli rengin tonunu iyileştiren bileşik temel renk sözcüklerini (ör. 'sarı-yeşil') içerir.

Temel renk terimleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Temel renk terimleri aşağıdaki kriterleri karşılar:[2]

  • monolekmik ('yeşil', ancak 'açık yeşil' veya 'orman yeşili' değil),
  • yüksek frekansta
  • o dilin konuşmacıları tarafından kabul edilmiştir.

İngilizcede 11 temel renk terimi vardır: 'siyah', 'beyaz', 'kırmızı', 'yeşil', 'sarı', 'mavi', 'kahverengi', 'turuncu', 'pembe', 'mor' ve 'gri' '; diğer dillerde 2 ile 12 arasındadır. Diğer tüm renkler o dili konuşanların çoğu tarafından bu temel renk terimlerinin varyantları olarak kabul edilirler. Yaklaşım sarsıcıysa, değiştirilen terim muhtemelen temel bir renk terimi olma gereksinimini karşılar. İngilizcede temel bir renk terimi olmaya yaklaşan bir renk örneği turkuazdır. Monoleksemiktir ancak özellikle cam göbeği alternatiflerine kıyasla çok yüksek sıklıkta değildir. Ayrıca, çoğu insan diğer temel renk terimlerinin (mavi-yeşil) yaklaşık olarak kullanılmasını sarsıcı bulmaz.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Colour Categories in Thought and Language; "The neuropsychology of color". Cambridge, England: Press Syndicate of the University of Cambridge. 1997. ss. 118-120. ISBN 9780521498005.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  2. ^ Basic Color Terms: Their universality and evolution. 1969. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]