Procoptodon
| Procoptodon | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Yaşam restorasyonu | |||||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Tip tür | |||||||||||||||
| †Procoptodon goliah Owen, 1845 | |||||||||||||||
| Diğer türler | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Procoptodon (küçük yüzlü dev kanguru), pleistosen döneminde Avustralya'da yaşamış, dev keseli memeli cinsi.[1]
Morfoloji ve Yaşam şekli[değiştir | kaynağı değiştir]
Küçük yüzlü dev kanguru büyük bir keseli memeliydi. Hayattayken, muhtemelen 200 kg civarındaydı ve 2 m yüksekliğe ulaştı. Yaşayan en büyük kangurulardan farklı olarak, soyu tükenmiş bu devin büyük, koala benzeri bir kafası, yaşayan kangurularınkinden daha öne bakan gözleri ve normal pençeler yerine kıskaçları andıran uzun, orta parmakları olan elleri vardı. Bu zıplayan hayvanın ayakları, tek bir toynak benzeri çivi ile uçlu tek, büyük bir dördüncü parmağa indirgenmişti. Yerle temas halinde olan bu kadar küçük bir yüzey alanıyla, canlı, Avustralya'nın açık ormanları ve ovalarında kayda değer bir verimlilikle zıplayabilirdi. Yaşayan tüm büyük kangurular kendilerini otoburlara adamışlardır ve kısa yüzlü kangurunun güvenle bitki bazlı bir diyete sahip olduğu söylenebilir. Koalaya benzeyen kafası yaprak yeme alışkanlığını akla getirir. Belki de yaprakları kemirmek için yüksek ağaç dallarını ağzına getirmek için ön patilerindeki çengelleri kullanmıştır. Keseliler, tüm memeliler gibi, simbiyotik mikro organizmaların yardımı olmadan bitki maddelerini sindiremezler. Sığır gibi hayvanlar, bitki besinlerinin mikroorganizmalar tarafından parçalanmasına izin veren odacıklı bir mideye sahiptir. Kanguruların benzer bir sistemi vardır ve mikroorganizmalarının çoğu karmaşık midelerinin ilk odasında bulunur.[1]
Dev kanguru kuşkusuz bir otobur olsa da, neden ileriye dönük gözlere sahip olduğunu açıklamak zordur. Yaşayan kanguruların gözleri başlarının yanlarındadır ve onlara avcıları tespit etmek için mükemmel olan 300 derecelik bir görüş alanı sağlar. Belki de dev kanguru, Avustralyalı yırtıcıların üstesinden gelemeyecek kadar büyüktü ve bu nedenle geniş bir görüş alanına ihtiyaç duymuyordu. Avustralya'da bir zamanlar çok sayıda büyük yırtıcı hayvan vardı ve boyutları nedeniyle yalnızca yetişkin dev kangurular bu hayvanlardan bir ölçüde korunabilmiş olabilir. İleriye bakan gözler, dev kanguruya geniş bir görüş alanına sahip kangurulardan daha iyi bir dürbün görüşü ve daha iyi bir mesafe algısı verdi. Bu, aşılması gereken çok sayıda engelin bulunduğu açık ormanlar ve uzun çalılar arasında yüksek hızda hareket eden bir hayvan için çok önemli olabilir. En besleyici yaprakları seçmek için ağaçlara uzanırken de yardımcı olmuş olabilir. Bununla birlikte, büyük otoburlar düşük kaliteli yiyeceklerle hayatta kalmaya uygundur ve ileriye bakan gözler canlı hayvana asla tam olarak anlayamayacağımız bir avantaj vermiş olabilir.[1]
Soyunun tükenmesi[değiştir | kaynağı değiştir]
Dev kanguru, uzun süre Avustralya'nın vahşi doğasında dolaştı. Bu hayvanın en eski fosilleri yaklaşık 1,6 milyon yaşında, en genci ise 40.000 yaşındadır. Görünüşe göre Avustralya megafaunasının çoğunluğu ile aynı zamanda soyu tükendi. Ne yazık ki, bu hayvanların neslinin tükenmesinin kesin açıklaması zordur. Avustralya'nın ilk insan sakinlerinin tek suçlu olduğuna inanan bazı bilim insanları varken, iklim değişikliğinin sorumlu olduğunu düşünen başka bir grup uzman var. Gördüğümüz gibi, söz konusu kara kütlesi küçük bir ada olmadığı sürece, tarih öncesi yok oluşlar çok nadiren tek bir nedene bağlanabilir. Vakaların çoğunda, kanıtlar, çok sayıda türün yok olmasına yol açan bir dizi nedenin birleştiğini gösterir. Dev kangurunun ortadan kaybolmasının olası nedenleri, insanların Avustralya'ya yayılması ve iklim değişikliğiydi. İnsanlar ateşi kullanarak manzarayı değiştirdiler ve muhtemelen dev kanguruyu avladılar. İklim değişikliği, bu kıtayı, genellikle çevresel değişime karşı daha duyarlı olan büyük hayvanlar için daha yaşanılmaz hale getirdi.[1]
Sistematik[değiştir | kaynağı değiştir]
Eskiden, Dev kanguru ve Çizgili tavşan valabinin (Lagostrophus fasciatus) ait olduğu grup, sthenurinae (Yunanca:"güçlü kuyruklar" anlamına gelir) olarak bilinirdi. Artık Çizgili tavşan valabi, Lagostrophinae alt familyasında sınıflandırılıyor.[2] Sthenurinae, yaklaşık 2 milyon yıl önce çeşitlendi ve bir zamanlar, hepsinin soyu tükenmiş olan çok sayıda tür tarafından temsil ediliyordu. Küçük yüzlü dev kanguru, grubun en büyüğüydü, ancak diğer türlerin çoğu da yaşayan kırmızı kangurudan çok daha büyüktü.[1]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
Dipnotlar[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d e Extinct animals : an encyclopedia of species that have disappeared during human history (2009), sf. 154-155
- ^ Prideaux, Gavin J.; Warburton, Natalie M. (26 Temmuz 2010). "An osteology-based appraisal of the phylogeny and evolution of kangaroos and wallabies (Macropodidae: Marsupialia)". Zoological Journal of the Linnean Society. 159 (4): 954-987. doi:10.1111/j.1096-3642.2009.00607.x. ISSN 0024-4082.
Bibliyografya[değiştir | kaynağı değiştir]
- Piper, Ross (2009). Extinct animals : an encyclopedia of species that have disappeared during human history. Westport, Conn.: Greenwood Press. ISBN 0-313-34988-6. OCLC 317945088.