Kullanıcı:Pevo666/2023 iklim değişikliğinde

Özetler

• 20 Mart - IPCC Altıncı Değerlendirme Raporu'nun nihai sentezi yayımlanır. Bu rapor, iklim değişikliği ile ilgili bilgi düzeyini ve güven düzeylerini özetler. Çağdaş politika yapıcılar için özetin sonuçları arasında, hem mevcut hem de gelecek nesillerin etkileneceği derecenin şu an ve yakın gelecekte yapılacak tercihlere bağlı olduğu, 2020'nin sonuna kadar uygulanan politikaların 2030'da Ulusal Belirlenen Katkılar (NDC'ler) tarafından ima edilen emisyonlardan daha yüksek küresel sera gazı emisyonlarına neden olacağına "yüksek güven" ile projeksiyon yapıldığı ve küresel iklim hedeflerine ulaşılamayacağı belirtilmektedir.

Ölçümler ve İstatistikler

• 3 Ocak: Ulusal Kar ve Buz Veri Merkezi, Antarktika deniz buzunun uzantısının, 45 yıllık uydu kaydında en düşük seviyede olduğunu rapor etti. Önceki rekor (2018) olan 500,000 kilometrekare (193,000 mil kare) üzerinde bir düşüş yaşandı ve Aralık'ın son yarısının beş yılının dördü 2016'dan bu yana gerçekleşti.

• 26 Ocak: Bloomberg NEF'nin "Enerji Dönüşümü Yatırım Trendleri" raporu, enerji dönüşümü yatırımlarının global fosil yakıt yatırımlarıyla ilk kez eşleştiğini tahmin etti - 2022'de 1.1 trilyon dolarlık bir yatırım. Bu yatırımın içinde Çin 546 milyar dolar, ABD 141 milyar dolar ve AB (bölge olarak ele alındığında) 180 milyar dolarlık yatırım bulunmaktadır.

• 10 Mayıs'ta rapor edildi: Drax Electric Insights, 2023'ün ilk üç ayında İngiltere'nin rüzgar türbinlerinin (32.4%) gazla çalışan enerji santrallerinden (31.7%) daha fazla elektrik ürettiğini rapor etti - bu bir ilk oldu.

• 18 Mayıs: Science dergisinde yayınlanan bir çalışma, 1992 ile 2020 arasında tatlı su göllerinin ve barajların %50'den fazlasının hacim kaybettiğini bildirdi.

Doğal Olaylar ve Fenomenler

• 7 Şubat: Nature Communications'da yayınlanan bir çalışma, dünya genelinde 15 milyon insanın potansiyel buzul gölü patlama seli (GLOF) etkilerine maruz kaldığını belirledi. Bu insanların yarısından fazlası Hindistan, Pakistan, Peru ve Çin'de yaşıyor. İklim değişikliği buzul erimesini şiddetlendirmiş ve buzul göllerinin yayılmasına neden olmuştur.

• 13 Şubat: Proceedings of the National Academy of Sciences'te yayınlanan bir çalışma, mercanlara ev sahipliği yapan termotolerant bir simbiyotik alg türünün artan bolluğunun üç kitlesel mercan beyazlatma olayından sonra yüksek mercan örtüsünün sürdürülmesini kolaylaştırdığını bildirdi. Bu da gelecekteki mercan resiflerinin düşük çeşitlilikle birlikte birkaç on yıl boyunca yüksek örtüye sahip olabileceğini, ancak diğer stres faktörlerinin minimize edilmesi gerektiğini göstermektedir.

• 2 Mart: Science'da yayınlanan bir çalışma, tipik olarak küresel yangın CO2 emisyonlarının %10'unu oluşturan boreal yangınların 2021 yılında %23 katkıda bulunduğunu bildirdi. Bu, 2000 yılından bu yana en yüksek orandır. 2021, Kuzey Amerika ve Avrasya boreal ormanlarının senkronize olarak en büyük su açığı yaşadığı anormal bir yıldır.

• 13 Mart: Nature Water'da yayınlanan bir çalışma, aşırı olayların (kuraklık ve şiddetli yağış olayları) toplam yoğunluğunun küresel ortalama sıcaklıkla güçlü bir şekilde ilişkili olduğunu buldu. Gezegenin devam eden ısınmasının, bu tür aşırı olayların daha sık, daha şiddetli, daha uzun ve/veya daha büyük olmasına neden olacağını ve "su döngüsünün bozulmasının... iklim değişikliğinin en belirgin sonuçlarından biri olacağını" sonuçlandırdı.

• 15 Şubat: İngiliz Antarktika Araştırması ve ABD Antarktika Programı tarafından yapılan iki ortak çalışma, buzlu kıtada buzulların deniz sıcaklığındaki değişikliklere beklenenden daha duyarlı olabileceğini ortaya koydu. Araştırmacılar, Thwaites buzulu altında sensörler ve bir su altı robotu kullanarak erimeyi inceledi. Bir gün önce, ABD Ulusal Kar ve Buz Veri Merkezi tarafından yeni bir Antarktika deniz buzu rekorunun kaydedildiği bildirildi. Önceki rekor bir yıl önce kaydedilmişti.

• 7 Nisan: Bulletin of the American Meteorological Society'de yayınlanan bir çalışma, küresel ısınmanın neden olduğu hava yoğunluğunun azalmasını göstererek, 2010 yılından bu yana Major League Baseball'da 500'den fazla gereksiz sayı üretildiğini tahmin etti ve bu yüzyılda yüzlercesinin daha olabileceğini belirtti, "elit milyar dolarlık spor endüstrisinin dahi beklenmedik etkilerine" açık olduğunu açıkladı.

• 29 Mart: Nature'da yayınlanan bir çalışma, yüksek emisyon senaryosuna göre, 30 yıl içinde abisal ısınmanın hızlanacağını ve Antarktika etrafındaki erime suyunun Antarktik Alt Suyu'nun (AABW) daralmasına yol açacağını, sıcak çevresel derin suyun kıta sahanlığına daha fazla erişim sağlayacağını ve abisal okyanusun ısınacağını ve yaşlanacağını belirledi. Çalışma, "Antarktika erime suyunun abisal okyanus sirkülasyonunun belirlenmesindeki kritik önemini" açıkladı ve bunun yüzyıllar boyunca sürebilecek küresel okyanus biyokimyası ve iklim üzerindeki etkileri olduğunu vurguladı.

• 5 Haziran: Current Biology'de yayınlanan bir çalışma, mantarların (~%36) global fosil yakıt sera gazı emisyonlarının eşdeğerini atmosferden çıkarabileceğini tahmin etti.

• 8 Haziran: NOAA, "ENSO güncellemesi"ni yayımlayarak "El Niño'nun burada olduğunu" belirtti ve güçlü bir olay olma olasılığını (%56), en azından orta şiddetli bir olay olma olasılığını (%84) ve "zayıflayarak sona erme" olasılığını (%4-7) tahmin etti.

Eylemler ve hedef ifadeleri

Bilim ve Teknoloji

İklim değişikliği azaltma uygulama araştırmalarında ilerleme:

• 5 Ocak: Nature Climate Change'de yayınlanan ücretli bir meta-analiz, AB içinde "2035'e kadar iklimle ilgili altyapı için gereken teknoloji düzeyinde yatırım kaymalarını" raporluyor. Bu kaymaların "en drastik olarak elektrik santralleri, elektrik şebekeleri ve demiryolu altyapısı için" olduğunu belirterek planlanan bütçelerin üzerinde yaklaşık 87 milyar Euro ek kaynağa ihtiyaç duyulduğunu ve sürdürülebilir finans politikalarına ihtiyaç olduğunu ortaya koyuyor.

• 12 Ocak: Environmental Research Letters'ta yayınlanan bir çalışma, fosil yakıtlara genişletilmiş üretici sorumluluğu prensibini uygulamanın enerji güvenliğini ve iklim politikasını uygun maliyetle çözebileceğini öneriyor. Yazarlar özellikle bu sorumluluğun, CO2 depolamanın ve doğa tabanlı çözümlerin finansmanının kurulmasında kullanılabileceğini öneriyor.

• 30 Ocak: Nature Sustainability'de yayınlanan bir çalışma, 2050'ye kadar havacılığın karbon salımını azaltma zorluklarını ele alıyor. Tespit edilen faktörler arasında gelecekteki talep, sürekli verimlilik iyileştirmeleri, yeni kısa mesafe motorları, daha yüksek SAF (biyoyakıt) üretimi, CO2 salımının dışında kalan faktörleri telafi etmek için CO2 uzaklaştırma ve ilgili politika seçenekleri yer alıyor. Havacılığın karbon salımını azaltmak için, hava taşımacılığı talebi ve uçak verimliliği sabit kaldığında, 2019 yılında dünya genelinde üretilen biyoyakıt üretiminin neredeyse beş katı kadar bir üretimin gerektiği belirtiliyor. Bu durum diğer azaltılması zor sektörler ve arazi kullanımı (ya da gıda güvenliği) ile rekabet etmek anlamına geliyor. 2023 itibarıyla, yakıt havayolu şirketlerinin işletme maliyetlerinin %20-30'unu temsil ederken, SAF fosil jet yakıtından 2-4 kat daha pahalıdır.

• 6 Şubat: Nature Climate Change'de yayınlanan bir çalışma, politikayı bir bütünleşik değerlendirme modelinin bir yönü olarak entegre ederek, Kömürü Geride Bırakma İttifakı'na dayalı (COP23'ten) kömürün aşamalı olarak ortadan kaldırılmasının mevcut politikalarla çok olası olmadığını (%5'ten az) gösteriyor. Bu durumda, kömür kullanımı büyük ölçüde elektrik üretiminden diğer endüstrilere (çelik, çimento ve kimya) kayacak ve Çin, aşamalı olarak ortadan kaldırma sürecini "tehlikeli bir şekilde erteleyebilir".

• 8 Şubat: Amerikalı bilim insanları, küresel ısınmaya karşı bir kalkan (uzay güneşlik) oluşturmak için Ay toprağını madencilik yaparak güneşe fırlatmayı öneriyor.

• 19 Şubat: Ethics, Policy & Environment'de yayınlanan bir çalışma, iklim değişikliğini hafifletmek için bir politika seçeneği olarak kısıtlamanın ihmal edildiğini ve tarihsel verilere ve ekonomik analize dayanarak, kişisel karbon kotalarının (PKK) devletlerin hızlı ve adil bir şekilde emisyonları azaltmalarına yardımcı olabileceği sonucuna varıyor. Çalışma, adil paylaşım mekanizmalarının iki para birimi PKK ekonomisinin önemli bir parçası olması gerektiğini ve sadece karbon vergilerinin etkilerinin aynı derecede hızlı ve adil olmayacağını, adalet sorunlarının düşük gelirli nüfuslar üzerinde orantısız etkilere (veya genel olarak artan ekonomik eşitsizliğe) neden olabileceğini öne sürüyor. Hedeflere ulaşmak için mevcut karbon bütçesinin sınırlı olduğu durumda, süpermarket ürünlerinin yaşam döngüsü değerlendirmesini kullanarak tüm kapsayıcı PKK'lar için 'karbon kartları' veya kişi başına et, uçuş ve/veya fosil yakıtlar gibi (bilimsel olarak) seçilmiş malların kısıtlaması gibi yaklaşımlar da olabilir. PKK'lar, enerji krizi gibi diğer sorunları ele almaya ve yaşam tarzlarından yatırımlara kadar çeşitli alanlarda sürdürülebilirlik geçişlerini hızlandırmaya yardımcı olabilir, ancak tüm nüfusu kapsayan milli düzeyde kısıtlama uygulamasından daha küçük adımlar gerektirebilir.

• 3 Mart: 31 Ocak tarihli bir çalışma, AB'deki bina ısıtmasında gezegenin sınırları içinde kalmanın sadece elektriklendirme yoluyla mümkün olduğunu göstermişti ve yeşil hidrojenle ısıtmanın ısı pompası maliyetlerine göre 2-3 kat daha pahalı olduğu belirtilmişti. Bir çalışma, Almanya'da gaz kazanlarının ısı pompalarıyla değiştirilmesinin gaz tüketimini en hızlı şekilde azaltmanın yolu olduğunu gösteriyor.

• 8 Mayıs: National Academy of Sciences'in Proceedings dergisinde yayınlanan bir çalışma, "dikey parmak izini" orta ve üst stratosfere genişleten çalışmaların, "Dünya'nın iklimine antropojenik etkiler konusunda tartışılmaz kanıtlar sağladığını" sonucuna varıyor.

Siyasi, ekonomik, yasal ve kültürel eylemler

• 1 Ocak: Extinction Rebellion, 2023 için "ana taktik olarak halkın rahatsız edilmesinden geçici olarak uzaklaşma" kararı aldığını açıkladı. Bu karar, 2022'de trafik engellemeleri ve Vincent van Gogh'un "Ayçiçekleri" tablosuna çorba atılması olaylarından sonra tartışmalı bir şekilde alındı.

• 11 Ocak: Fransız Ulusal Meclisi, Yenilenebilir Enerjilerin Hızlandırılması yasasını kabul etti. Bu yasa, 1.500 metrekare (16.100 fit kare) üzerindeki tüm otoparklara güneş panellerinin kurulmasını zorunlu kılmaktadır.

• 25 Ocak: Harvard Çevre Hukuku İncelemesi'nde yayınlanan bir makale, mevcut yasalara göre fosil yakıt şirketlerinin iklim değişikliği etkilerinden dolayı cinayetle suçlanabileceğini öne sürüyor ve örneğin kamuoyunu yanıltmaları ve düzenlemelerin önlenmesi veya yeterli düzenlemeler konusunda aktif önlem almaları nedeniyle kısmen sorumlu tutulabileceğini belirtiyor. Makale, kurumsal aktörlere odaklanmaktadır ve politikacıların ve politika yapıcıların sorumluluklarını, ekonomik baskıları veya teşvikleri ve bu temel ekonomik sorunların çözümü için sorumlulukları gibi konuları ele almamaktadır.

• 14 Şubat: Avrupa Parlamentosu, 2035 yılından itibaren Avrupa Birliği'nde yeni benzinli ve dizel araçların satışını etkili bir şekilde yasakladı ve 2030'dan itibaren satılan yeni araçlar için 2021 CO2 emisyon seviyelerine göre %55 azaltma hedefi belirledi.

• Mart: 2023 Birleşmiş Milletler Su Konferansı New York'ta gerçekleştirildi.

• 21 Nisan: One Earth'te yayınlanan bir inceleme çalışması, anketlerin iklim değişikliğini çoğu insanın şu anda ve yakınında gerçekleşen bir olay olarak algıladığını gösterdi. Çalışma, iklim değişikliğini daha uzak bir olay olarak görmek, iklim eyleminde azalmaya neden olmayabilir ve psikolojik uzaklığın azaltılmasının iklim eylemini güvenilir bir şekilde artırmadığını sonuçlandırdı.

• 21 Nisan: Birleşmiş Milletler Uluslararası Göç Örgütü Genel Direktörü, iklim değişikliği nedeniyle çatışmalardan daha fazla insanın yerinden edildiğini belirtti ve iklim değişikliği ile çatışmaların yerinden edinme tetikleyicileri olarak etkileştiğini açıkladı.

• 19 Mayıs: One Earth'te yayınlanan bir çalışma, en üst 21 fosil yakıt şirketinin 2025-2050 döneminde toplam 5,4 trilyon dolarlık iklim tazminatı borcu olacağını tahmin etti.

• Kasım: 2023 Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı Dubai'de yapılması planlanmaktadır.

Azaltma hedefi bildirimleri

• 15 Nisan: G7 bakanlarının bir toplantısından yayınlanan bir bildiri, 2030 yılına kadar deniz üstü rüzgar kapasitesini toplu olarak 150 gigavat artırmayı ve güneş kapasitesini 1 teravatın üzerine çıkarmayı taahhüt etti. Ayrıca, yakalamasız (geri kazanım olmadan) fosil yakıtların aşamalı olarak kaldırılmasını hızlandırarak 2050 yılında net sıfır emisyon hedefine ulaşmayı kabul ettiler. Ancak kömürün aşamalı olarak kaldırılması için 2030 tarihini onaylamaktan kaçındılar ve potansiyel enerji açıklarını gidermeye yardımcı olmak için gaz yatırımlarına devam etme olasılığını açık bıraktılar.

Projeksiyonlar

Farklı miktarlarda küresel ısınma için projeksiyonlar: Buzul kütlesinin erimesi, deniz seviyesinin yükselmesi ve buzul sayısının kaybı.

• 2 Ocak: American Geophysical Union'ın Earth's Future dergisinde yayınlanan bir çalışma, kıyı alanındaki deniz seviyesi yükselmesinin (DSY) en büyük artışının, daha önceki değerlendirmelere aykırı olarak, deniz seviyesi yükselmesinin erken aşamalarında gerçekleşeceğini ve uyum çabaları için süreyi kısaltacağını sonuçladı. En son projeksiyonlar, DSY'nin gelecek yüzyıllarda kesinlikle 2 metre (6.6 fit) üzerinde olacağını ve 4 metre (13 fit) yükselme olasılığının mümkün olduğunu göstermektedir.

• 5 Ocak: Science dergisinde yayınlanan bir çalışma, o zaman için mevcut taahhütler temel alındığında, küresel ortalama sıcaklık artışının +2.7 °C olacağını belirtti. Bu da 2100 yılına kadar Dünya'nın buzullarının yaklaşık yarısının kaybolmasına, bunun da 115±40 milimetrelik bir deniz seviyesi yükselmesine neden olacağı anlamına gelmektedir (buzul tabakası erimesi dikkate alınmamıştır).

• 30 Ocak: İklim bilimciler, Yapay Zeka kullanarak National Academy of Sciences'te yayınlanan bir çalışmada, küresel ısınmanın önümüzdeki on yıl içinde 1.5 °C'nin üzerine çıkacağını (SSP2-4.5 senaryosuna göre) ve 2044 ile 2065 arasında (yaklaşık olarak 2054) neredeyse %70 ihtimalle 2 °C'yi aşacağını öngörüyor. Bu, emisyonların hızla azalmasına rağmen (SSP1-2.6 senaryosuna göre) bile 2 °C eşiğinin aşılma olasılığının yüksek olduğunu göstermektedir.

• Şubat: Uluslararası Enerji Ajansı'nın 2023 Elektrik Piyasası Raporu, düşük emisyon kaynaklarının küresel elektrik talebindeki neredeyse tüm büyümeyi oluşturacağını ve yenilenebilir enerjinin küresel enerji üretimindeki payının 2022'deki %29'dan 2025'te %35'e yükseleceğini öngörmektedir.

• 6 Mart: Nature Climate Change dergisinde yayınlanan gıda sera gazları üzerine yapılan en detaylı çalışma, küresel gıda tüketiminin tek başına mevcut desenlerle iklim hedeflerinin başarısız olacağını bildirmekte olup, ~75%'nin, ruminant et, süt ve pirinç nedeniyle tahmin edilen ısınmanın oluşacağını göstermektedir. Bununla birlikte, ekonomik kalkınmanın sığır gibi ayrımcılık yapılmamış mal edinmelerini kolaylaştırması nedeniyle, tüketimin genel olarak daha yüksek emisyonlara doğru kaydığı görülmektedir.

• 13 Mart: Nature Sustainability dergisinde yayınlanan bir çalışma, rezervuarlardaki yüzen fotovoltaik (FPV) sistemlerinin küresel elektriğin üçte birinden fazlasını (9.434±29 teravatsaat/yıl) sağlayabileceğini tahmin etmektedir.

• 27 Mart: Geophysical Research Letters'ta yayınlanan bir çalışma, Grönland buz tabakasının dönüm noktalarının tahminlerini sunmaya çalışmaktadır.

• 5 Nisan: Global Energy Monitor'ün Boom and Bust Coal yayınında, 2040 yılına kadar işletmedeki kömür enerjisi üretiminin kademeli olarak sonlandırılması için yıllık ortalama 117 GW'lık emeklilik gerektiğini belirtmektedir. OECD ülkeleri için ortalama olarak 60 GW/yıl ve OECD dışı ülkeler için ise 91 GW/yıl emekliye ayrılmalıdır.

• 17 Mayıs: Dünya Meteoroloji Örgütü'nün Küresel Yıllık İklim Güncellemesi, 2023 ile 2027 yılları arasında küresel yüzey sıcaklığının preindüstriyel seviyelerin 1.5°C üzerine çıkma olasılığını %66 olarak tahmin etmektedir. Ancak beş yıllık ortalamanın 1.5°C'yi aşması olasılığının düşük olduğu (%32) belirtilmektedir.

• 20 Mayıs: One Earth dergisinde yayınlanan bir çalışma, artan sıcaklığın uyku başlangıcını geciktirdiğini ve yetersiz uyku olasılığını artırdığını bulmuştur. Küresel ısınmanın kişi başına yılda 50-58 saat uyku erozyonuna neden olabileceği ve bunun gelecekteki emisyonlarla ölçeklenecek coğrafi eşitsizliklere yol açabileceği tahmin edilmektedir.

• 22 Mayıs: Nature Sustainability dergisinde yayınlanan bir çalışma, mevcut politikaların neden olduğu ~2.7°C küresel ısınmanın, insanların %22-39'unun "insan iklim alanı"nın dışında kalacağını tahmin etmektedir. "İnsan iklim alanı", ortalama yıllık sıcaklığa göre göreli insan nüfus yoğunluğunun tarihsel olarak yüksek oranda korunmuş dağılımını tanımlayan bir kavramdır. Çalışma, 2.7'den 1.5°C'ye ısınmanın, benzersiz sıcaklığa maruz kalan nüfusun %5 kat azalmasına neden olacağını projekte etmektedir.

• 6 Haziran: Nature Communications dergisinde yayınlanan bir çalışma, değerlendirilen tüm SSP emisyon senaryoları altında, Arktik'in Eylül ayında IPCC'nin önceki tahmininden daha önce, 2030'lu yıllarda buzdan arınmış olacağını projekte etmektedir.

[[Kategori:2023'te çevre]] [[Kategori:İklim değişikliği]] [[Kategori:2023'te bilim]] [[Kategori:KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi]]