Karsinizasyon

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Porselen yengeci gerçek yengeçlere benzer ancak bodur ıstakozlarla ve keşiş yengeçleriyle daha yakın akrabadır.

Karsinizasyon, yengeç olmayan kabuklu bir canlının yengeç formunu aldığı yakınsak evrim örneğidir. Bu terim evrimsel biyolojiye L.A. Borradaile tarafından kazandırıldı ve bu süreci "Doğanın yengeç üretmeye yönelik birçok girişiminden biri" olarak tanımladı.[1] Karsinize olmuş birçok kabuklu Anomura takımına dahildir.

Karsinizasyon morfolojisinin tanımı[değiştir | kaynağı değiştir]

Borradaile tarafından 1916'da şöyle ifade edilmiştir:[2]

[…] Karsinasyon […], esasen ürkütücü bir kabuklu hayvanın karnının küçülmesiyle birlikte cephalothorax'ın çökmesi ve genişlemesiyle meydana gelir, böylece hayvan bir yengecin genel vücut yapısına sahip olur.

Örnekler[değiştir | kaynağı değiştir]

Karsinizasyonun en az beş dekapod grubunda birbirinden bağımsız olarak meydana geldiği düşünülmektedir:[3]

Cyclida adında soyu tükenmiş bir kabuklu takımı, yengeç benzeri morfolojilerini gerçek yengeçlerin ortaya çıkışından önce geliştirmiştir.[10]

Kral yengeçler[değiştir | kaynağı değiştir]

Indianapolis Çocuk Müzesi'nde yer alan bir kırmızı kral yengeç.

Keşiş yengeçlerinden evrimleşmiş olan kral yengeçleri (Lithodidae familyası) özellikle iyi incelenmiştir ve biyolojilerine dair kanıtlar da bu teoriyi desteklemektedir. Örneğin, çoğu keşiş yengeci asimetriktir ve dolayısıyla sarmal salyangoz kabuklarına iyi uyum sağlarlar. Barınmak için salyangoz kabuğu kullanmasalar da kral yengeçlerinin karınları da asimetriktir.[11][12][13][14]

Hiperkarsinizasyon[değiştir | kaynağı değiştir]

Karsinizasyonun bir istisnai örneği olan hiperkarsinizasyon, Allopetrolisthes spinifrons adında bir porselen yengeci türünde görülür.[15] Kısaltılmış vücut formuna ek olarak, A. spinifrons, erkeklerin dişilerden daha kısa bir pleon'a sahip olduğu gerçek yengeçlerde görülene benzer bir eşeysel dimorfizm gösterir.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Patsy A. McLaughlin (1997). "Carcinization in the anomura – fact or fiction? I. Evidence from adult morphology". Contributions to Zoology. 67 (2): 79-123. doi:10.1163/18759866-06702001.  PDF 2 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  2. ^ Borradaile LA 1916 Crustacea. Part II. Porcellanopagurus: An instance of carcinization Natural History Report, Zoology 3: 111-126.
  3. ^ Keiler (1 Mayıs 2017). "One hundred years of carcinization – the evolution of the crab-like habitus in Anomura (Arthropoda: Crustacea)". Biological Journal of the Linnean Society (İngilizce). 121 (1): 200-222. doi:10.1093/biolinnean/blw031. ISSN 0024-4066. 
  4. ^ Jonas Keiler (2013). "Evolutionary morphology of the hemolymph vascular system in hermit and king crabs (Crustacea: Decapoda: Anomala)". Journal of Morphology. 274 (7): 759-778. doi:10.1002/jmor.20133. PMID 23508935. 
  5. ^ Jonas Keiler (2015). "The anatomy of the king crab Hapalogaster mertensii Brandt, 1850 (Anomura: Paguroidea: Hapalogastridae) – new insights into the evolutionary transformation of hermit crabs into king crabs". Contributions to Zoology. 84 (2): 149-165. doi:10.1163/18759866-08402004. 
  6. ^ Jonas Keiler (2014). "Evolutionary morphology of the organ systems in squat lobsters and porcelain crabs (Crustacea: Decapoda: Anomala): an insight into carcinization". Journal of Morphology. 276 (1): 1-21. doi:10.1002/jmor.20311. PMID 25156549. 
  7. ^ Jonas Keiler (2016). "Revealing their innermost secrets: an evolutionary perspective on the disparity of the organ systems in anomuran crabs (Crustacea: Decapoda: Anomura)". Contributions to Zoology. 85 (4): 361-386. doi:10.1163/18759866-08504001. 
  8. ^ "Remarkable new true crab-like hermit discovered". Florida Museum. University of Florida. 3 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2020. 
  9. ^ C. L. Morrison (2001). "Mitochondrial gene rearrangements confirm the parallel evolution of the crab-like form" (PDF). Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences. 269 (1489): 345-350. doi:10.1098/rspb.2001.1886. PMC 1690904 $2. PMID 11886621. 10 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Şubat 2021. 
  10. ^ Günter Schweigert (2007). "Juracyclus posidoniae n. gen. and sp., the first cycloid arthropod from the Jurassic" (PDF). Journal of Paleontology. 81 (1): 213-215. doi:10.1666/0022-3360(2007)81[213:JPNGAS]2.0.CO;2. 21 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Şubat 2021. 
  11. ^ C. W. Cunningham (1992). "Evolution of king crabs from hermit crab ancestors". Nature. 355 (6360): 539-542. doi:10.1038/355539a0. PMID 1741031. 
  12. ^ Patsy A. McLaughlin (2004). "Carcinization in the Anomura – fact or fiction? II. Evidence from larval, megalopal and early juvenile morphology". Contributions to Zoology. 73 (3): 165-205. doi:10.1163/18759866-07303001. 
  13. ^ Ling Ming Tsang (2011). "Hermit to king, or hermit to all: multiple transitions to crab-like forms from hermit crab ancestors". Systematic Biology. 60 (5): 616-629. doi:10.1093/sysbio/syr063. PMID 21835822. 
  14. ^ Rafael Lemaitre (2009). "Recent advances and conflicts in concepts of anomuran phylogeny (Crustacea: Malacostraca)" (PDF). Arthropod Systematics & Phylogeny. 67 (2): 119-135. 3 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2011. 
  15. ^ Alexandra Hiller (2010). "Hypercarcinisation: an evolutionary novelty in the commensal porcellanid Allopetrolisthes spinifrons (Crustacea: Decapoda: Porcellanidae)" (PDF). Nauplius. 18 (1): 95-102. 25 Nisan 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Karsinizasyon&oldid=32212473" sayfasından alınmıştır