Karabela
Karabela, Polonya-Litvanya Birliği'nde popüler olan bir tür Polonya kılıcıydı (szabla). Polonyalı eskrimci Wojciech Zabłocki, karabela'yı, sapı kuş başı ve açık çapraz koruma olarak stilize edilmiş süslü bir kılıç olarak tanımlar.[1]
Etimoloji[değiştir | kaynağı değiştir]
"Karabela" kelimesinin köklü bir etimolojisi yoktur ve farklı versiyonları önerilmektedir.
- Zygmunt Gloger, bu tür kılıç ticaretiyle tanınan Irak'ın Kerbela kentinin adından türediğini öne sürüyor.[2]
- Bir başka öneri de, ismin Türkiye'den geldiği ve İzmir yakınlarındaki Türk kasabası Karabel veya Kırım'daki Karabel ilçesi ile ilişkili olduğudur.
Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]
Polonya'da karabel kullanımının ilk kanıtı 15. yüzyılın sonlarına kadar uzanıyor.[3] 1497-1498 yıllarında Kalisz ve Poznan voyvodalıklarından Türklere ve Eflaklara karşı yapılan askeri operasyonlarında Latince olarak yazılmış seferin kayıtlarında sefere çıkan silah ve teçhizat arasında karabeladan bahsedilir.
Benzer kılıçlar, esas olarak Türk hizmetindeki yardımcı Balkan birlikleri tarafından ve ayrıca 17. ve 18. yüzyıllarda Rusya, Moldova ve Ermenistan'da kullanıldı. Fas kılıçları (küçük bir yay ile) de onlardan biraz farklıydı. Polonya versiyonun ana yeniliği, kabzanın rafine tasarımı ve piyade savaşında bilekten ark kesmelerini kolaylaştıran bıçağın dengesiydi. Görsel olarak benzer yabancı kökenli kılıçlar sadece omuzdan yapılan kesimler için uygundur.[4]
Benzer yabancı kılıçlarla karşılaştırma[değiştir | kaynağı değiştir]
Yabancı kökenli benzer kılıçlarla karşılaştırıldığında, Polonya karabel lehine küçük işlevsel farklılıklar vardır:
- geçiş eğrisine sahip çift dairesel yaylı bir bıçaktr
- sap başa doğru uzanır ve daha güvenli bir tutuş için kesikler ve çivilerle donatılmıştır
- başın gagası, küçük parmağınızı takmanıza izin verir
- kafa önemli ölçüde genişler ve Karabelanın avuç içinin üzerinde dönmesine izin verir.
Kaynak[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Kasım 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2022.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2022.
- ^ https://web.archive.org/web/20081126121545/[yalın URL]
- ^ http://books.google.com/books?id=7t4qAAAAYAAJ&pg=PA148&dq=karabela&hl=en&sa=X&ei=2BqoT7neFq3ciQLatsmaAg&ved=0CFgQ6AEwBjgK#v=onepage&q=karabela&f=false[yalın URL]